Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2007r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Renata Artska

Sędzia SA Bogusław Kamiński

del.Sędzia SO Teresa Karczyńska-Szumilas

Protokolant ref.stażysta Żaneta Dombrowska

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2007 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa I.

przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w (...), Zakładowi Karnemu w (...), Aresztowi Śledczemu w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

z dnia 13 września 2006 r. sygn. akt I C 263/05

I.  oddala apelację

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bydgoszczy ma rzecz adwokata P. K. kwotę 6.588 zł. (sł. sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem złotych ) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt I ACa 1589/06

UZASADNIENIE

Powód I. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Zakład Karny w (...) i Zakład Karny w (...) o zapłatę kwoty 500.000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z zakażeniem powoda w jednym z zakładów karnych wirusowym zapaleniem wątroby typu „C”.

Pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny w (...) wniósł o oddalenie powództwa, wskazując, iż brak jest związku przyczynowego pomiędzy pobytem powoda w Zakładzie Karnym w (...) a jego zachorowaniem na WZW typu „C”.

Pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny w(...) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, wobec nie wykazania przez powoda dowodów zawinionego działania czy tez zaniechania ze strony funkcjonariuszy pozwanego oraz braku związku przyczynowego między pobytem powoda w ZK (...) a jego obecnym stanem zdrowia.

Zarządzeniem z dnia 22.03.2006r. na wniosek powoda o toczącym się postępowaniu, zawiadomiono Skarb Państwa – Areszt Śledczy w (...), który w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, wskazując, iż skoro od momentu osadzenia powoda w zakładzie karnym do chwili wykrycia u niego przeciwciał anty HCV nie stwierdzono u niego objawów ostrego wirusowego zapalenia wątroby, to taka sytuacja przeczy możliwości zakażenia powoda HCV od (...), tj. w okresie pobytu powoda w pozwanym areszcie.

Wyrokiem z 13 września 2006 roku Sąd Okręgowy w Bydgoszczy powództwo oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, iż powódI. został doprowadzony do odbycia kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w (...) w dniu (...) Umieszczony został na Oddziale Wewnętrznym Szpitala Aresztu Śledczego w (...), który czasowo został przeniesiony do Zakładu Karnego w (...). Na oddziale tym powód przebywał do dnia (...) zaś w dniu (...) został przetransportowany do Zakładu Karnego w (...). W dniu (...) stwierdzono u powoda obecność przeciwciał anty-HCV.

Ustalił Sąd Okręgowy, iż w warunkach szpitalnych pozwanych jednostek używany jest wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku, zaś sprzęt wielokrotnego użytku jest sterylizowany.

Zarówno w ZK (...) jak i w ZK (...) w latach 2003-2005 nie stwierdzono zachorowań na ostre wirusowe zapalenie wątroby wywołane wirusami hepatotropowymi. Wykryto jedynie przewlekłe zapalenia wątroby wynikające z długotrwałego zakażenia wirusami HCV.

Jako okoliczność bezsporną Sąd Okręgowy ocenił fakt, iż powód odbywał wcześniej karę pozbawienia wolności w różnych jednostkach penitencjarnych w kraju, dokonywał licznych samouszkodzeń, wykonywał tatuaże oraz cierpiał na chorobę alkoholową.

Bezspornym pozostawało również, iż u powoda nie stwierdzono aktualnej infekcji wirusem HCV, ponieważ nie wykonano u niego badania HCV RNA.

Ustalił Sąd Okręgowy, iż od momentu osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w (...)((...)) do chwili wykrycia u niego przeciwciał HCV nie stwierdzono u niego objawów ostrego wirusowego zapalenia wątroby, co przeczy możliwości zakażenia HCV od 6.02.2004r. Odchylenia stwierdzone u powoda (powiększona wątroba, nieprawidłowe aktywności aminotransferaz) w lutym 2004r. mogły być patologią powstałą w wyniku długotrwałego nadużywania alkoholu, ciągów alkoholowych oraz przewlekłego zapalenia wątroby typu „C” – jeżeli w tym okresie powód był zakażony wirusem HCV.

Od czerwca (...) stwierdzono u powoda prawidłowe wyniki aktywności aminotransferaz, przy czym normalizacja biochemiczna jest wynikiem abstynencji alkoholowej u powód, może jednak również wskazywać na to, że obecność przeciwciał anty HCV u powoda wynika z przebycia w przeszłości infekcji tym wirusem.

Alkoholizm i zakażenie HCV jest wyjątkowo niekorzystnym zestawem czynników uszkadzających wątrobę i w krótkim czasie prowadzącym do marskości wątroby. Osoby nadużywające alkohol i równocześnie zakażone wirusem HCV nie normalizują aktywności aminotransferaz w krótkim czasie po zaprzestaniu picia. Toczy się u nich przewlekłe zapalenie wątroby wynikające z infekcji wirusowej i nawet dłuższe powstrzymywanie się od picia nie prowadzi do takiego zjawiska jak obserwowane u powoda.

Oceniając zasadność powództwa wskazał Sąd Okręgowy, iż w dokumentacji zawartej w aktach sprawy brak jest dowodów wskazujących na to, że powód został zakażony wirusem HCV w pozwanych jednostkach penitencjarnych w 2004r. Zakażenie powoda wirusem HCV mogło nastąpić już nawet w dalekiej przeszłości; w czasie wykonywania tatuaży, przy samouszkodzeniach, w związku z procedurami medycznymi, a i nadużywaniem przez powoda alkoholu.

Przesądzając o niezasadności powództwa Sąd Okręgowy oparł się przede wszystkim na opinii biegłego z dziedziny chorób zakaźnych dr med. J. A., albowiem jest ona logiczna, pełna, nie zawiera wewnętrznych sprzeczności, oparta na fachowej wiedzy biegłego i jego wieloletnim doświadczeniu. Z opinii tej jednoznacznie wynika, iż skoro u powoda od momentu osadzenia go w Zakładzie Karnym w (...) w dniu (...) do chwili wykrycia u niego przeciwciał anty HCV nie stwierdzono objawów ostrego wirusowego zapalenia wątroby, to taka sytuacja przeczy możliwości zakażenia HCV w okresie od 16.02.2004r.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z dziedziny chorób zakaźnych – po uzupełnieniu materiału dowodowego w postaci wyniku badania HCV RNA we krwi powoda, albowiem w/w oznaczenie HCV RNA miałoby znaczenie dla stwierdzenia aktualnego stanu zdrowia powoda co z kolei w żadnej mierze nie wpłynęłoby na merytoryczne rozstrzygniecie w sprawie, wobec jednoznacznej opinii biegłego.

Zważył Sąd Okręgowy, iż powód wbrew treści art. 6 kc nie wykazał dowodowo przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1 kc, wykazał on jedynie istnienie szkody, nie udowodnił natomiast bezprawności działania lub zaniechania funkcjonariuszy pozwanych jednostek Skarbu Państwa w leczeniu czy zabiegach stosowanych u powoda, a wreszcie związku przyczynowego pomiędzy tymże działaniem lub zaniechaniem a swym stanem zdrowia, a nawet związku czasowego – co spowodowało oddalenie powództwa.

Apelacje od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy wywiódł powód zaskarżając wyrok w zakresie oddalonego powództwa zarzucając mu obrazę przepisów postępowania mającego wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia – art. 233 § 1 kpc polegającą na sprzeczności istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez pominiecie treści dowodów zebranych w sprawie oraz art. 217 § 2 w zw. z art. 224 § 1 i art. 281 kpc poprzez oddalenie wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych na okoliczność szczegółowego określenia stanu zdrowia powoda, w tym oznaczenia HCV RNA we krwi powoda, przeprowadzenia wywiadu w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w zakresie zachorowalności na wzw typu A,B,C wśród osadzonych w Areszcie Śledczym w (...) (zobowiązanie pozwanego Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w (...) do wskazania czy, a jeśli tak to ile było w latach 2003-2005 zachorowań na wzw typu A,B,C wśród osadzonych i zwrócenie się do Wydziałów Cywilnych Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego o udzielenie informacji ile powództw w latach 2003-2005 zostało wytoczonych przeciwko pozwanym w związku z zakażeniem wzw typu A,B,C, pod jaką sygnaturą zostały one zarejestrowane oraz na jakim etapie postępowania się znajdują i ewentualnie jakim wynikiem się zakończyły.

Skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie zaś jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa w całości.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, iż występowanie określonych procedur nie przesądza o ich bezwzględnym przestrzeganiu, a zatem wniosek Sądu Okręgowego, iż w warunkach szpitalnych pozwanych jednostek używany jest wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku, zaś sprzęt wielokrotnego użytku jest sterylizowany podjęty na podstawie procedury wykonywania iniekcji oraz pisma Kierownika Ambulatorium ZOZ ZK (...) pozostaje sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logiką.

Podkreślił skarżący, iż z opinii biegłego wynika, iż nie ma metod badawczych pozwalających na określenie terminu i miejsca zakażenia wirusem HCV, a zatem nie ma również pewności ani dowodu, iż nie doszło do zakażenia powoda podczas jego pobytu w pozwanych jednostkach.

Podniósł skarżący, iż nie zostały wyjaśnione powody, dla których biegły doszedł do wniosku, iż brak objawów ostrego zakażenia HCV u powoda od (...) przeczy możliwości zakażenia po tej dacie, zaś wykrycie u osadzonych w Zakładach Karnych w (...) i (...) jedynie przewlekłych zapaleń wątroby, którym skutkuje długotrwałe zakażenie wirusem HCV wynika, iż osadzeni przebywają tam od kilku do kilkunastu lat i do zakażenia dochodzi w tych placówkach.

Podkreślił skarżący, iż w sprawie nie zostało stwierdzone ile było przypadków zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A i B, zaś stwierdzenie ilości zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby typu C w istocie, pomimo przedstawionych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w (...) stosownej informacji, nie było możliwe skoro do 2004r. w szpitalu nie był prowadzony rejestr zakażeń szpitalnych.

Wskazał skarżący, iż Sąd Okręgowy ustalając, że przyczyną zakażenia powoda wirusem HCV mógł być tatuaż wykonany w latach 70-tych kierował się niewłaściwym założeniem, albowiem okres wylęgania wirusa nie trwa 25-30 lat, zaś w okresie inkubacyjnym wirusa powód przebywał wyłącznie w placówkach pozwanego.

Odnosząc się do stwierdzenia Sadu Okręgowego, iż powód nie udowodnił bezprawności działania lub zaniechania funkcjonariuszy pozwanych jednostek skarżący przywołał przepis § 7 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.03.2002r. w sprawie szczegółowych zasad tworzenia, przekształcenia, likwidacji, organizacji, zarządzania i kontroli zakładów opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności oraz art. 9 i 19 ustawy z 30.08.1991r. o zakładach opieki zdrowotnej.

Podkreślił nadto skarżący, iż zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny i judykatury w tzw. procesach lekarskich dopuszczalne jest ustalenie faktu przy pomocy dowodów pośrednich, o ile zachodzi prawdopodobieństwo jego zajścia.

Pozwany Skarb Państwa – zarówno Areszt Śledczy w(...) jak i Zakład Karny w (...) domagał się w odpowiedzi na apelację oddalenia apelacji powoda wskazując na jej bezzasadność.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozostawała niezasadna.

Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy znajdujące pełne odzwierciedlenie w zgromadzonym materiale dowodowym ocenionym zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i uznaje za własne.

Uszło przede wszystkim uwadze skarżącego, iż zgodnie z jego wnioskami Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z dokumentów, zarówno w postaci informacji udzielonej przez pozwany Skarb Państw – Areszt Śledczy w (...) co do ilości zachorowań wzw typu A,B,C w latach 2003-2005 (karta 120 akt i w postaci informacji udzielonej przez Państwowego Inspektora Sanitarnego w (...) co do zgłoszonych zachorowań wzw typu A,B i C wśród osadzonych w Areszcie Śledczym w (...)

Treść tych dokumentów nie wpływa na słuszność wniosku Sadu Okręgowego, iż powód nie wykazał, aby do jego zakażenia wirusem HCV doszło podczas izolacji we wskazanych w pozwie jednostkach organizacyjnych Skarbu Państwa co przesądzało o niezasadności powództwa.

Słusznie zaś wskazał Sąd Okręgowy, iż skoro jednoznaczna treść opinii biegłego przeczyła możliwości zakażenia powoda HCV po 16 lutym 2004r. to jego aktualny stan zdrowia, który mógłby być stwierdzony za pomocą uzupełniającej opinii biegłego nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu.

Skoro zasadnym pozostaje twierdzenie Sądu Okręgowego, iż do zakażenia powoda nie doszło po 16 lutym 2004r. zatem nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia okoliczności związane z zachorowalnością na wirusowe zapalenie wątroby osób osadzonych w jednostkach organizacyjnych pozwanego występujących w procesie.

Godzi się jednocześnie wyjaśnić, iż wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Okręgowy nie dokonał ustalenia, aby przyczyną zakażenia powoda wirusem HCV był tatuaż wykonany przez niego w latach 70-tych ograniczając się jedynie do twierdzenia, iż zakażenie nie mogło nastąpić w przeszłości, również podczas wykonywania tatuaży.

Wniosek skarżącego przedstawiony w uzasadnieniu apelacji, iż w okresie inkubacji wirusa przebywał wyłącznie we wskazanych placówkach pozwanego nie znajduje żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, z opinii biegłego nie wynika, aby możliwe było jednoznaczne ustalenie daty zakażenia powoda przy uwzględnieniu okresu inkubacyjnego wirusa.

Podzielić należy zatem pogląd Sądu Okręgowego, iż powód nie wykazał ani związku czasowego pomiędzy pobytem w jednostkach organizacyjnych Skarbu Państwa występujących w procesie a zakażeniem, ani tym bardziej związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariuszy tych jednostek a swym stane zdrowia. Jedynie na marginesie stwierdzić należy, iż przytoczenie przepisów wskazanych przez skarżącego nie może być uznane za udowodnienie bezprawności działania lub zaniechania tychże funkcjonariuszy dowodu z informacji w zakresie spraw dotyczących zakażeń wzw toczących się przeciwko pozwanemu w latach 2003-2006 przed Sądem Okręgowym i Rejonowym w Bydgoszczy skoro statystyka zachorowań wynikała z dokumentów złożonych do akt sprawy, zaś przebieg innych postępowań nie miał żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu.

Odnosząc się do dalszych twierdzeń skarżącego wskazać należy, iż ciężar dowodzenia w przedmiotowym procesie obciąża powoda, zaś choć istnienie określonych procedur zabiegów medycznych nie przesądza o ich stosowaniu, to z całą pewnością nie stanowi także dowodu na ich niestosowanie i to przy uwzględnieniu zarówno zasad doświadczenia życiowego jak i logiki. Jednocześnie sam brak pewności czy dowodu na okoliczność, iż do zakażenia powoda nie doszło podczas jego izolacji nie stanowi podstawy wystarczającej dla uwzględnienia powództwa, skoro to powód zgodnie z art. 6 kc winien wykazać, iż fakt zakażenia miał miejsce podczas jego pobytu we wskazanych jednostkach organizacyjnych Skarbu Państwa. Godzi się jednak wyjaśnić, że Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, iż opinia biegłego jaka została w sprawie sporządzona stanowi dowód na fakt, iż do zakażenia powoda doszło przed (...), a więc przed pobytem we wskazanych jednostkach organizacyjnych. Skarżący kwestionując powyższy wniosek biegłego ogranicza się w istocie do polemiki z treścią opinii, która słusznie została uznana przez Sąd Okręgowy za dowód wiarygodny, co nie może przynieść oczekiwanego przez niego rezultatu, zwłaszcza, że zarzutów w tym przedmiocie nie podnosił ustosunkowując się do treści opinii w postępowaniu przed Sądem Okręgowym.

Wskazać jednocześnie należy, iż w istocie dowód prima facie może znaleźć zastosowanie w postępowaniu cywilnym, o ile zachodzi wysokie prawdopodobieństwo zakażenia w określonej placówce, a nie jest możliwe stwierdzenie z całą pewnością, iż przyczyną zakażenia pozostaje określone zdarzenie. Skorzystanie z takiego dowodu pozostaje możliwe wówczas, gdy zespół ustalonych okoliczności faktycznych uzasadnia przyjęcie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy izolacją w określonej placówce i nie dołożeniem przez te placówkę należytej staranności w przestrzeganiu reżimu sanitarnego a zakażeniem. W przedmiotowej sprawie sytuacja taka nie zachodzi, co czyni wywody skarżącego w tym zakresie bezprzedmiotowymi.

Wobec powyższych okoliczności apelacja z mocy art. 385 koc podlegała oddaleniu, zaś o kosztach postępowania za instancję odwoławczą Sąd Apelacyjny orzekł z mocy § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.