Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Małgorzata Węgrzynowska - Czajewska (spr.)
Sędziowie:	SSA Jerzy Andrzejewski SSO del. Alicja Podlewska
Protokolant:	Aleksandra Portaszkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2012 r. w Gdańsku

sprawy Przedsiębiorstwa (...) Spółki z o.o. w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wymiar składek na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 marca 2012 r., sygn. akt VIII U 2092/11

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 965/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.07.2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w G. podwyższył stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązujące płatnika składek (...) sp. z o.o. w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. o 50,00%.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że złożenie przez płatnika błędnej informacji ZUS IWA za okres od 04.2011 r. do 06.2011 r. spowodowało zaniżenie przez niego stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, toteż zobowiązany jest on do złożenia za okres od 01.04.2011 do 31.03.2012 r. dokumentów rozliczeniowych ze stopą procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 150% prawidłowej stopy procentowej tj. w wysokości 2,51 %.

Od powyższej decyzji płatnik odwołał się, wnosząc o nie podwyższanie składki wypadkowej i ustalenie, że skarżący jest zobowiązany do stosowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 1,67 w roku składkowym od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. W uzasadnieniu podał, że stosowana przez firmę 1% stopa obowiązywała w poprzednim okresie rozliczeniowym. Ze względu na zmniejszenie liczby pracowników firma nie otrzymała w tym roku zawiadomienia o obowiązującej wysokości stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe. Przez przeoczenie nie zmieniono stopy procentowej w programie komputerowym. Nie było to celowe zaniżenie składek. Korekty deklaracji rozliczeniowych z prawidłową składką zostały sporządzone i niezwłocznie wysłane. Płatnik wniósł o nie podwyższanie o 50 % stopy składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Płatnik uzasadnił złe wyliczenie składki, błędem spowodowanym przeoczeniem terminu i nie zmienieniem stopy procentowej w programie płacowym i programie „Płatnik".

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 21 marca 2012 r. zmienił zaskarżona decyzję i stwierdził, iż płatnik nie jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe według stopy procentowej podwyższonej o 50% w roku składkowym od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Płatnik składek (...) sp. z o.o. prowadzi działalność gospodarczą w G..

W dniu 13 kwietnia 2010 r. płatnik przekazał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informację o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe na formularzu ZUS IWA, wskazując, że w 2010 r. liczba osób ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego wynosiła 12, w części IV - zestawienie danych dla ustalenia kategorii ryzyka dla płatnika składki w polu 01 dotyczącej rodzaju działalności wg PKD - wskazano 4120Z, w polu 02- liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem - „0", w polu 3 - liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich -„0", w polu 04 liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia wpisano „0".

Za rok składkowy od kwietnia 2010r. do marca 2011 r. spółka (...)na ubezpieczenie wypadkowe płaciła składki według stopy procentowej w wysokości 1%. Była to stopa procentowa ustalona przez ZUS na podstawie druku IWA wysłanego przez spółkę w dniu 13 kwietnia 2010r., bowiem w tym czasie spółka zatrudniała powyżej 10 osób. Pod koniec 2010 r. nastąpiła redukcja etatów i spółka liczyła poniżej 10 pracowników. Z chwilą zmniejszenia się ilości pracowników spółka nie miała już obowiązków wypełniania druku IWA i wysyłania go do ZUS, bowiem obowiązek ten dotyczy tylko pracodawców zatrudniających powyżej 10 osób. W takiej sytuacji płatnik jest zobowiązany sam zastosować stopę procentową zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy wypadkowej w wysokości 50 % najwyższej stopy ustalonej na dany rok składkowy dla danej grupy działalności.

Płatnik składek, czyli spółka, przekazywała do ZUS co miesiąc druki DRA, w których wykazała liczbę pracowników - ubezpieczonych. Na tej podstawie ZUS wiedział, iż pracowników zatrudnianych przez spółkę (...)od początku 2011 r. było mniej niż 10. Spółka w tych drukach wykazywała prawidłową ilość pracowników i nie doszło do żadnej pomyłki.

W momencie zmiany wysokości obowiązującej stawki ubezpieczenia, która nastąpiła od 1 kwietnia 2011r., należało zmienić stopy procentowe w programie placowym i w programie płatnik, z którego korzystał płatnik w poprzednim okresie. Należało je zmienić dlatego, iż poprzednio na podstawie druku IWA, ZUS ustalił stopę wynoszącą 1% , zatem niższą od tej, która obowiązywała od kwietnia 2011 r. i wynosiła 1,67%. Do poprawienia stopy procentowej w programie komputerowym z l% na 1 ,67% nie doszło na skutek niedopatrzenia pracownika. Nie było to wynikiem celowego działania, bowiem byłoby to nieskuteczne w związku z tym, że ZUS natychmiast takie zaniżenie wychwytuje, co się stało w niniejszej sprawie. Zaniżenie stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe ZUS wychwycił sam i zobowiązał spółkę do uzupełnienia braków i nałożył sankcję w postaci podwyższenia stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe.

W chwili obecnej spółka znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Na chwilę obecną zatrudnia około 7 osób.

Powyższy stan faktyczny był między stronami niesporny. Sąd Okręgowy dokonał ustaleń w niniejszej sprawie w oparciu o przedłożoną dokumentację, a w szczególności na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach płatnika, którym jako dokumentom urzędowym, sporządzonym w przepisanej formie przez powołane do tego organy należało dać wiarę co do tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Ich prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron, nie budziła ona również wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotem sporu pozostawała interpretacja przepisu art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Przepis art. 28 ust. 1 i 2 ww. ustawy kreuje dwie kategorie płatników składek:

1) płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych,

2) płatników zgłaszających do tegoż ubezpieczenia co najmniej 10 ubezpieczonych.

Dokonując takiego podziału, ustawodawca posłużył się zatem kryterium liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, które to kryterium doprecyzował w ust. 3 i 4 cytowanego artykułu. Dla każdej z wymienionych kategorii płatników określono odmienne zasady ustalania stopy procentowej składki i inny tryb postępowania w tym zakresie.

W przypadku płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych stopa procentowa składki jest zryczałtowana. Wynosi ona dla każdego płatnika z tej kategorii, niezależnie od grupy działalności, do jakiej został zaliczony, 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności zgodnie z zasadami określonymi w art. 30 ustawy. Do płatników tych nie ma zastosowania art. 29 powołanego aktu, wskazujący podstawę klasyfikowania grup działalności (PKD) i sposób ich kodowania (REGON) oraz art. 31 ust. 3 i 6, dotyczący danych, do jakich przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest płatnik.

W odniesieniu do drugiej kategorii płatników, zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, zasadą jest, że opłacają oni składkę według ustalanej w myśl art. 28 ust. 1 i art. 32 ww. ustawy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i podawanej do wiadomości płatnika zindywidualizowanej stopy procentowej. Stanowi ona iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe właściwej dla grupy działalności, do której należy płatnik. Taka stopa procentowa ustalana jest, zgodnie z art. 30 ustawy oraz § 4 i załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. 2002 r. Nr 200 poz. 1692 ze zm.), według przypisanej dla każdej z grup działalności kategorii ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, stwierdzonych chorób zawodowych i zatrudnionych w warunkach zagrożenia i wskaźnika korygującego ustalanego dla danego płatnika stosownie do zasad określonych w art. 31 ustawy i § 5 - § 8 rozporządzenia, czyli według właściwej dla płatnika kategorii ryzyka mierzonej wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

W myśl art. 29 oraz art. 31 ust. 3 i 6 ww. ustawy, płatnicy należący do omawianej kategorii zobowiązani są zatem do przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych danych służących do ustalenia kategorii ryzyka dla swojej grupy działalności (takich jak rodzaj działalności według PKD ujęty w rejestrze REGON) oraz wskaźnika korygującego (liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego oraz liczba poszkodowanych w wypadkach ogółem, poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia). Do nich też ma zastosowanie regulacja art. 34 ust. 1 ustawy.

Zgodnie z zawartą w tym przepisie normą prawną, nieprzekazanie przez tychże płatników danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o jakich mowa w art. 31 i spowodowanie wskutek tego zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe implikuje obligatoryjne ustalenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych stopy procentowej składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej określonej na podstawie prawidłowych danych, a nadto obowiązek zapłaty zaległych składek wraz z odsetkami.

Regulacja art. 34 ust. 3 ustawy dotyczy płatników niewymienionych w ust. 1, czyli tych, dla których Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ustala indywidualnej stopy procentowej składki i którzy określają ją sami, według zasad wynikających z art. 28 ust. 1 lub art. 33 ust. 1 i 2 tegoż aktu. Dla ustalenia stopy procentowej składki w przypadku tej kategorii płatników konieczne jest zatem prawidłowe określenie na podstawie art. 28 ust. 3 liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, by stwierdzić, czy ma zastosowanie zryczałtowana stopa procentowa, o jakiej mowa w ust. 1 tego artykułu lub przyjęcie właściwej grupy działalności, jeśli w grę wchodzi stopa procentowa składki zróżnicowana zgodnie z art. 33 ust. 1 według tego właśnie kryterium. Odpowiednie zastosowanie normy art. 34 ust. 1 ustawy do sytuacji opisanych przepisem ust. 3 polega więc na wymierzeniu przewidzianej w jej dyspozycji sankcji w postaci podwyższenia o 50% stopy procentowej składki podmiotom nieobjętym hipotezą tej normy, należącym do innych grup płatników, wobec których przepisy ustawy przewidują odmienne zasady ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Odmienność zasad ustalania stopy procentowej składki dla poszczególnych kategorii płatników sprawia, że o ile w art. 34 ust. 1 ustawy mowa jest o nieprzekazaniu danych lub przekazaniu nieprawdziwych danych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż to ten organ ustala dla płatników wymienionych w art. 28 ust. 2 ustawy stopę procentową składki i czyni to według reguł sprecyzowanych w tym przepisie oraz w oparciu o informacje wymienione w art. 31 ustawy, o tyle art. 34 ust. 3 stanowi o nieprawidłowym ustalaniu przez płatnika liczby ubezpieczonych lub grupy działalności, albowiem w przypadku płatników wymienionych w art. 28 ust. 1 oraz art. 33 ust. 1 i 2 ustawy oni sami określają stopę procentową składki na podstawie tych właśnie danych. Wspomniana sankcja nie znajduje jednak zastosowania w każdej sytuacji zaniżenia stopy procentowej składki, ale tylko wówczas, gdy nieprawidłowe jej ustalenie jest konsekwencją zachowań płatnika opisanych hipotezą normy art. 34 ust. 1 lub ust. 3 ustawy.

Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych, zwłaszcza zaś przepisy kreujące sankcje dla płatników składek, powinny być interpretowane ściśle. Literalna wykładnia tychże przepisów prowadzi zaś do wniosku, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zastosować sankcję określoną w art. 34 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wobec płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych tylko wówczas, gdy nieprawidłowo ustalili oni tę liczbę ubezpieczonych (niewłaściwie zastosowali art. 28 ust. 3 ustawy), a rezultatem tej nieprawidłowości było zaniżenie stopy procentowej składki.

W przypadku tej kategorii płatników, o jakich mowa w art. 28 ust. 1 ustawy, jedynie liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego ma znaczenie dla ustalenia stopy procentowej składki, gdyż decyduje ona o zastosowaniu zryczałtowanej stopy procentowej, właściwej dla wszystkich płatników niezależnie od grupy działalności, do której należą. Pomiędzy nieprawidłowym ustaleniem liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego a zaniżeniem stopy procentowej składki musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy. Ustawa wiąże bowiem sankcję z ust. 1 cytowanego artykułu tylko z tak oznaczoną przyczyną zaniżenia składki na przedmiotowe ubezpieczenie, a nie z każdym przypadkiem jej niewłaściwego obliczenia.

Należy mieć na względzie wypracowane stanowisko orzecznictwa, zgodnie z którym art. 34 ust. 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych pozwala na zastosowanie sankcji w nim przewidzianej tylko w przypadku podania nieprawdziwych danych, a nie danych nieprawidłowych. Stwierdzenie, czy strona nie ponosi, czy też ponosi, odpowiedzialność na zasadzie art. 34 ust. 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych musi być podejmowane indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, których dopiero łączna ocena może doprowadzić do konkluzji, że w tej konkretnej sprawie wymierzenia składki wypadkowej podwyższonej było zgodne lub nie do pogodzenia z normą prawną zawartą w powołanym przepisie i oceniana także przez pryzmat zasady zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez to państwo prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11-06-16 I UK 15/11). Przyjęto także, iż przekazywanie przez płatnika do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki w wysokości niższej od wymaganej, jeśli wynika ono z innych powodów (np. matematycznej pomyłki w wyliczeniu kwoty składki, wadliwego „przeimportowania" danych do programu komputerowego) nie wyczerpuje hipotezy normy art. 34 ust. 3 w związku z ust. 1 i nie implikuje skutku objętego jej dyspozycją (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 roku, sygn. akt II UZP 1/11, LexPolonica nr 2454437).

Podzielając powołane wyżej stanowisko Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy uznał, iż w niniejszej sprawie doszło do zaniżenia stopy procentowej w wyniku braku uaktualnienia przez pracownika programu rozliczeniowego. W konsekwencji tego, w deklaracjach za miesiące od kwietnia do czerwca 2011 roku błędnie, nieprawidłowo, wskazano stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Sąd I instancji podniósł także, iż płatnik składek wykazał prawidłowe dane za rok 2011, o jakich mowa w przepisie art. 31 ustawy wypadkowej, tj. liczbę ubezpieczonych i kod rodzaju działalności. W oparciu o te dane organ rentowy sam był w stanie zweryfikować i ustalić prawidłową stopę procentową na ubezpieczenie wypadkowe, zatem nie może być mowy o podaniu przez płatnika nieprawdziwych danych.

W opinii Sądu Okręgowego organ zbyt pochopnie wymierzył sankcję w wysokości 50% stopy procentowej. Nie można twierdzić, jak wykazano wyżej, aby ubezpieczona Spółka nie przekazała danych lub przekazała nieprawdziwe dane. Jedynie w sposób nieprawidłowy ustaliła ona stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, którą była zobowiązana sama ustalić, a nastąpiło to wskutek pomyłki płatnika, a także nieporozumienia wynikającego z faktu, że oczekiwała ona na informację od organu rentowego. W przekonaniu Sądu, nie zaistniała podstawa z art. 34, ustawy jw. do ukarania ubezpieczonej Spółki podwyższeniem stopy procentowej składki o 50 %.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego, a w szczególności przepisu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.), poprzez uznanie, iż przekazanie nieprawidłowej wysokości podstawy składki wypadkowej oraz liczby ubezpieczonych nie stanowi przekazania nieprawdziwych danych, istotnych dla ustalenia wysokości wskaźnika korygującego danych będących podstawą ustalenia wysokości składki wypadkowej;

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. polegającego na braku wszechstronnego rozważenia materiału, co doprowadziło do sprzecznych istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, w postaci błędnego ustalenia, iż wnioskodawca nie przekazał pozwanemu nieprawdziwych danych.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku, w ten sposób, że pozwany jest obowiązany do opłacenia składki na ubezpieczenie wypadkowe za okres od 01 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. według podwyższonej o 50 % składki wypadkowej, tj. oddalenie odwołania;

ewentualnie

2) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

3) zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że nieprawdziwe dane zostały przekazane przez wnioskodawcę - wskazał on stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe nie odpowiadającą prawdzie - „1,00%" zamiast „1,67%", a ta właśnie liczba stanowi podstawę obliczenia prawidłowej wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe. Taka sytuacja wyczerpuje hipotezę normy prawnej zawartej w art. 34 ust. 1 ustawy „wypadkowej", a zatem istniały podstawy do ustalenia dla wnioskodawcy stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe wyższej o 50 %.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się niezasadna.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia podwyższenia stopy procesowej składki na ubezpieczenie wypadkowe za okres od kwietnia 2011 r. do marca 2012 r. o 50%.

W powyższym zakresie Sąd Okręgowy w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobody oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej. Sąd Apelacyjny zaakceptował w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998r., sygn. I PKN 339/98, opubl. OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Zgodnie z ustawą z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2002 r., nr 199, poz. 1673 ze zm.), wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana w zależności od wielkości płatnika składek oraz zagrożeń zawodowych i ich skutków. Składka na ubezpieczenie wypadkowe ustalana jest na rok składkowy obejmujący okres od 1 kwietnia danego roku do 31 marca roku następnego. Na mocy art. 28 ustawy, płatnicy składek podzieleni zostali na dwie grupy: pierwsza obejmującą zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych oraz drugą, w skład której wchodzą zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych. Dla wszystkich płatników składek zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest taka sama i wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności. Dla płatników składek zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana. Podstawę zróżnicowania stanowi kategoria ryzyka ustalana zarówno na poziomie grup działalności jak i płatników składek. Kategoria ryzyka ustalana jest na podstawie danych za trzy kolejne lata kalendarzowe przekazywanych przez płatników składek do odpowiednich oddziałów lub inspektoratów ZUS na formularzu ZUS IWA.

Ustalony przez Sąd Okręgowy prawidłowo stan faktyczny w przedmiotowej sprawie nie był objęty sporem. Spór ten dotyczył kwestii prawnych, tj. interpretacji przepisu art. 34 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, oraz możliwości zastosowania względem wnioskodawcy przez pozwanego sankcji przewidzianej w tym przepisie.

Stosownie bowiem do treści przepisu art. 34 ust. 1 ustawy, jeżeli płatnik nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o których mowa w art. 31, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych. Płatnik składek zobowiązany jest opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę.

Dane, o których mowa w art. 31 ustawy to dane, za pomocą których ustala się kategorie ryzyka dla płatnika, czyli liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy, z wyodrębnieniem wypadków śmiertelnych i ciężkich, liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia, a także dane identyfikacyjne płatnika, rodzaj działalności wg PKD, liczna ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego oraz adres płatnika składek.

Jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy, zaniżenie przez płatnika stopy procentowej na ubezpieczenia wypadkowe wynikało z omyłkowego niepoprawienia zmienionej od 1 kwietnia 2011 r. stopy procentowej w programie komputerowym przez pracownika płatnika. Sąd Apelacyjny podziela

Prawidłowo zatem Sąd I instancji ustalił, że w przedmiotowej sprawie nie wystąpiła żadna z przesłanek podwyższenia ubezpieczonej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Z treści cytowanego art. 34 ust. 1 i 3 ustawy wypadkowej wynika bowiem wprost, iż możliwość zastosowania przewidzianej w tym przepisie sankcji zachodzi jedynie wówczas, gdy płatnik podaje nieprawdziwe informacje, które skutkują zaniżeniem stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Analiza powyższego przepisu prowadzi niezbicie do wniosku, iż aby organ rentowy mógł zastosować wobec płatnika sankcję z art. 34 ustawy, ustalić trzeba, iż nastąpiło podanie przez płatnika błędnych danych, o których mowa w art. 31, skutkujące zaniżeniem stopy procentowej oraz że jest ono zawinione. Podkreślić bowiem trzeba, iż podanie danych nieprawdziwych nie jest tym samym, co podanie danych nieprawidłowych.

Do kwestii zawinienia w kontekście sankcji z art. 34 ust. 1 ustawy odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 2012 r. (I UK 207/11, Lex nr 1130156), wskazując na charakter represyjny sankcji, jednocześnie jednak podkreślając, iż sankcja będzie miała zastosowanie do płatnika, który ponosi winę, nawet w jej najlżejszym stopniu za przekazanie nieodpowiadających prawdzie danych. Podmiot, który wadliwie wypełnia swój obowiązek musi mieć możliwość obrony i wykazania, że niedopełnienie tego obowiązku było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Nie chodzi tu jednak o winę podmiotu, lecz obiektywną odpowiedzialność z możliwością zwolnienia w określonych okolicznościach. Tylko więc przyczyny wadliwego zgłoszenia danych, za które płatnik nie ponosi odpowiedzialności (niezawinione), mogą go zwolnić z sankcji wynikającej z art. 34 ust. 1 ustawy. Przy czym z omawianego przepisu płynie domniemanie winy płatnika składek w sytuacji, gdy przekazane dane nie odpowiadają prawdzie. W sposób istotny wpływa to na rozkład ciężaru dowodu, bowiem to płatnik składek ma wykazać, że zgłoszenie nieprawdziwych danych nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych.

Przenosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy, wskazać trzeba, iż niewątpliwie omyłka pracownika nie może skutkować stwierdzeniem niezawinienia płatnika, albowiem nie jest to obiektywna przyczyna uniemożliwiająca podanie prawidłowych danych. Niemniej jednak, zważyć należy, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do podania danych wskazanych w art. 31 ustawy. Wszystkie informacje wskazane w art. 31 podane zostały przez spółkę (...) prawidłowo, a przyczyną zaniżenia stopy procentowej było niewprowadzenie do systemu nowej stawki procentowej.

Zważyć także należy, iż popełniona przez (...) sp. z o.o. omyłka jest dla organu rentowego od razu zauważalna. W przypadku jej zaistnienia nie można powiedzieć, aby płatnik wprowadzał organ rentowy w błąd, gdyż organ rentowy posiadając prawidłowo podane przez płatnika wszystkie dane z art. 31, jest w stanie od razu go stwierdzić i wprowadzić korektę, tak jak miało to miejsce w niniejszej sprawie.

Stąd należy się zgodzić z konkluzją Sądu Okręgowego, że taki błąd nie należy kwalifikować jako dane nieprawdziwe, lecz tylko jako dane nieprawidłowe, podlegające korekcie przez płatnika lub przez organ rentowy.

Odnosząc się apelacji pozwanego organu rentowego, wskazać należy, iż jest ona całkowicie nieuzasadniona i sprowadza się do odmiennej interpretacji art. 34 ustawy. Organ rentowy podnosi bowiem, że jakikolwiek błąd płatnika skutkujący zaniżeniem stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe oznacza wypełnienie przesłanek zastosowania sankcji z art. 34. Jak już wyżej wykazano, stanowisko takie jest jednak błędne.

Reasumując, stwierdzić należy, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zastosować sankcję określoną w art. 34 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wobec płatnika zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób tylko wówczas, gdy nieprawidłowo ustalił on liczbę ubezpieczonych, czyli nieprawidłowo zastosował art. 28 ust. 3 ustawy. Wskazana sytuacja nie miała w niniejszej sprawie miejsca, a zatem organ rentowy niezasadnie podwyższył płatnikowi (...) sp. z o.o. stopę procentową o 50% na okres od kwietnia 2011 r. do marca 2012 r.

W tym stanie rzeczy, na zasadzie art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.