Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

III AUa 1393/12 - wyrok Sąd Apelacyjny w Gdańsku z 2013-02-13

Sygn. akt III AUa 1393/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Daria Stanek (spr.)

Sędziowie:

SSA Iwona Krzeczowska - Lasoń

SSA Grażyna Czyżak

Protokolant:

Artur Lichota

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2013 r. w Gdańsku

sprawy A. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 maja 2012 r., sygn. akt VIII U 1995/11

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz wnioskodawcy A. S. (1) kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1393/12

Uzasadnienie:

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. odmówił ubezpieczonemu A. S. (1) prawa do emerytury
z tytułu pracy w szczególnych warunkach uznając, iż wnioskodawca nie wykazał wymaganego okresu 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, a jedynie 1 rok,
1 miesiąc i 5 dni.

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się
na argumentację zawartą w uzasadnieniu wydanej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gdańsku – VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 30 maja 2012 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. S. (1) prawo do emerytury od dnia 2 sierpnia 2011 r. oraz stwierdził,
że pozwany organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd Okręgowy orzekał w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

A. S. (1), urodzony dnia (...), w dniu 02 sierpnia 2011 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczony wykazał łącznie 29 lat, 3 miesiące i 22 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. nie uwzględnił jako pracy
w warunkach szczególnych zatrudnienia w Stoczni (...) od dnia 1.03.1985 r.
do 31.07.1991 r. na stanowisku starszego projektanta, w (...) S.A.
od 01.03.1985 r. do 31.07.1991 r. na stanowisku kierownika obiektu, kierownika robót oraz
w Przedsiębiorstwie Usług (...) Sp. z o.o. w G.
od dnia 01.04.1993 r. do 21.04.1995 r. na stanowisku kierownika robót, kierownika Zakładu (...), z-cy dyrektora ds. technicznych - z uwagi na wykonywanie przez ubezpieczonego
w czasie pracy innych czynności biurowych i administracyjnych. Zdaniem organu powodowało to, że praca w szczególnych warunkach nie była pracą w pełnym wymiarze
i bezpośrednio przy pracach wymienionych w wykazie A działu XIV poz. 24, o którym mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2011 r. pozwany odmówił A. S. (2) prawa do emerytury.

W okresie od dnia 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. ubezpieczony był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy w Stoczni (...) na stanowisku starszego projektanta. Ubezpieczony wykonywał nadzór przy budowach, bezpośrednio na statkach morskich.
Nie wykonywał on prac stricte projektowych. Na bieżąco, bezpośrednio na statkach, modyfikował sporządzoną przez innych pracowników dokumentację. Konieczność większych zmian w projekcie zgłaszał swojemu bezpośredniemu kierownikowi, a ten zlecał ich wykonanie innemu projektantowi, czy też konstruktorowi.

W okresie od 01.03.1985 r. do 31.07.1991 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A. na stanowisku kierownika obiektu, kierownika robót. Do jego obowiązków należał nadzór nad modernizacją turbiny kotła 6, wymiana rurociągów turbinowych, demontaż i montaż rurociągów oleju turbinowego. Osobiście nadzorował on prace na budowach. Był odpowiedzialny za całość prowadzonych robót, w tym sprawy ekonomiczne.

W okresie od dnia 01.04.1993 r. do 21.04.1995 r. ubezpieczony był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Usług (...) Sp. z o.o. w G. na stanowisku kierownika robót, kierownika Zakładu (...), z-cy dyrektora ds. technicznych. Wykonywał on prace związaną z nadzorem prac budowlanych - nadzorował ludzi wykonujących prace remontowe polegające na wymianie urządzeń, rur, taśmociągów. Była to praca bezpośrednio na budowie, często po 12 godzin.
W spornym okresie charakter jego pracy nie uległ zmianie, zmieniły się wyłącznie nazwy stanowiska w aktach osobowych.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd I instancji przytoczył, iż zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. z 2009 r. Dz. U. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat -dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia
do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 ustawy. Przy czym dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa wyżej,
za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32 ustawy). Zgodnie natomiast z dalszym uregulowaniem wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym wyżej przysługuje prawo
do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Oznacza to, że na potrzeby niniejszej ustawy pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są prace wymienione w § 4-8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. z 1983r. nr 8 poz. 43 ze zm.), mimo, iż przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane w oparciu o art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz. U. Nr 40, poz. 267), która z kolei została uchylona z dniem 1 stycznia 1999 r. przez art. 195 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy wskazał, że w wykazie A - prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego - stanowiącym załącznik
do rozporządzenia w dziale VIII (W transporcie i łączności) pod pozycją nr 3 wymienione są - prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

Sąd zwrócił również uwagę na § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r.
, zgodnie z którym okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń
na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa
w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2). Zgodnie jednak z ugruntowanym orzecznictwem i utartą praktyką
w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy
(por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż w sprawie bezspornym jest, że ubezpieczony A. S. (1)ukończył 60 lat w dniu (...)., nie jest członkiem OFE, rozwiązał stosunek pracy oraz wykazał łączny okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat (tj. 29 lat, 3 miesiące i 22 dni).

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast, czy nieuwzględnione przez ZUS okresy zatrudnienia od 01.03.1985 r. do 31.07.1991 w Stoczni (...), od dnia 1.03.1985 r.
do 31.07.1991 r. w (...) SA. oraz od dnia 01.04.1993 r. do 21.04.1995 r.
w Przedsiębiorstwie Usług (...) sp. z o.o. w G. mogą zostać uznane za okresy pracy w szczególnych warunkach. Sporne nie były przy tym same okresy pracy w w/w przedsiębiorstwach - okresy te zostały bowiem uwzględnione
w ogólnym okresie zatrudnienia wnioskodawcy.

W celu ustalenia charakteru pracy ubezpieczonego oraz warunków jej wykonywania Sąd Okręgowy uznał za zasadne dopuścić dowód z zeznań świadków F. C., M. S., E. R. (1) oraz akt ubezpieczeniowych M. S. i E. R. (2).

W ocenie Sądu I instancji fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy
w szczególnych warunkach w spornych okresach znajduje potwierdzenie w zebranym
w sprawie materiale dowodowym, a w szczególności w zeznaniach w/w świadków - współpracowników ubezpieczonego ze spornych okresów zatrudnienia - którzy zgodnie zeznali, iż ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadkowie podali, że ubezpieczony na każdym z zajmowanych stanowisk wykonywał nadzór
przy budowach, często w związku z czynnościami nadzorczymi pracował ponad obowiązujące godziny pracy. Jego praca polegała przede wszystkim na kontroli i koordynacji robót, a w zakresie administracyjnym na ewentualnym podpisaniu dokumentów przygotowanych przez pracowników administracyjnych, naniesieniu bieżących poprawek,
czy też rozliczeniu kart pracy.

Sąd I instancji podkreślił, że świadkowie posiadają odpowiednią wiedzę na temat charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, byli zatrudnieni wraz
z ubezpieczonym w tych samych okresach i w tych samych zakładach pracy. Sąd również
nie znalazł jakichkolwiek podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Znajduje ona również odzwierciedlenie w zgromadzonej dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego
i koresponduje z treścią dopuszczonych jako dowód akt emerytalnych świadków.

Sąd Okręgowy zważył, iż pozwany decyzję odmowną uzasadnił okolicznością,
że ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd stwierdził jednak, iż w świetle dokumentacji osobowej ubezpieczonego znajdującej się w aktach rentowych pozwanego oraz jednoznacznych i wiarygodnych zeznań świadków okoliczność pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach w spornych okresach nie budzi wątpliwości.

W dalszej części uzasadnienia Sąd I instancji podkreślił, że warunkiem przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie jest przedłożenie odpowiedniego świadectwa pracy, ale wykonywanie pracy w szczególnych warunkach
na stanowiskach wymienionych w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. Sąd Okręgowy doszedł zatem do przekonania, że ubezpieczony A. S. (1) w okresach od dnia l.03.1985 r. do dnia 31.07.1991 r., od dnia 01.03.1985 r.
do dnia 31.07.1991 r. oraz od dnia 01.04.1993 r. do dnia 21.04.1995 r. wykonywał pracę
w warunkach szczególnych na stanowisku wskazanym w wykazie A - prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego - stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale XIV
pod pozycją nr 24. Wynika to z przedłożonej dokumentacji oraz z korespondującej
i wiarygodnej treści zeznań świadków. Tym samym ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonych wieku z tytułu pracy
w szczególnych warunkach.

Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny i argumenty podnoszone powyżej, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 (14) § 2 k.p.c. i cyt. wyżej przepisów w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję organu ubezpieczeniowego i przyznał ubezpieczonemu prawo
do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach poczynając od dnia 2 sierpnia 2011r., tj. od dnia złożenia wniosku.

W punkcie II sentencji wyroku Sąd Okręgowy, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat
za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) obciążył pozwanego kosztami zastępstwa procesowego wnioskodawcy w wysokości 120,00 zł.

W punkcie III wyroku Sąd Okręgowy uznał z kolei, iż pozwany organ rentowy
nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji z uwagi na to, że dopiero przeprowadzenie obszernego postępowania dowodowego
w toku postępowania przed sądem, w tym w szczególności dopuszczenie dowodu z zeznań świadków, pozwoliło na uznanie, że w spornych okresach wnioskodawca wykonywał pracę
w warunkach szczególnych.

Apelację od wyroku w części dotyczącej pkt 1 i 2 wywiódł pozwany organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
w zw. z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez uznanie, że wnioskodawca udowodnił wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1.01.1999 r.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej pkt 1 i 2 i oddalenie odwołania; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
w części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że nie kwestionuje stanowiska Sądu
w zakresie uznania okresów pracy w szczególnych warunkach: od 1.09.1981 r.
do 31.01.1985 r. w Stoczni (...) S.A. (w uzasadnieniu wyroku Sąd błędnie podał okres
od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. ), od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. w (...) S.A., od 1.04.1993 r. do 21.04.1995 r. w Przedsiębiorstwie Usług (...) Sp. z o.o. do stażu pacy w szczególnych warunkach. Zarzucił jednak,
że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15 lat pracy w szczególnych warunkach
na dzień 1.01.1999 r.

Organ rentowy wskazał, iż zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresy:

- od 4.08.1969 r. do 21.10.1969 r. 2 m-ce i 19 dni,

- od 16.10.1971 r. do 31.08.1972 r. 10 m-cy i 16 dni,

Razem: 1 rok 1 mc 5 dni,

Okresy uznane do pracy w szczególnych warunkach przez Sąd Okręgowy,
to mianowicie okresy:

- od 1.09.1981 roku do 31.01.1985 r. 3 lata 5 m-cy,

- od 1.03.1985 roku do 31.07.1991 r. 6 lat 5 m-cy,

- od 1.04.1993 roku do 21.04.1995 r. 2 lata - 21 dni,

Razem: 11 lat 10 m-cy 21 dni,

Łącznie: ( ZUS+ Sąd) : 12 lat 11 m-cy i 26 dni.

Wnioskodawca wniósł odpowiedź na apelację, wnosząc o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania sądowego
w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, a nadto zgłaszając nowe dowody – z akt ubezpieczeniowych wymienionych osób.

W uzasadnieniu apelacji A. S. (1) podniósł, iż wydany przez Sąd I instancji wyrok jest całkowicie słuszny, aczkolwiek w jego uzasadnieniu zaistniała pewna nieścisłość. Mianowicie Sąd ustalając zakres sporny w niniejszej sprawie błędnie na stronie 5 uzasadnienia dwukrotnie wymienił okres od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. wskazując go jako okresy pracy wnioskodawcy w dwóch różnych zakładach pracy tj. Stoczni (...) (winno być Stoczni (...) S.A. od 01.09.1981 r. do 31.01.1985 r. i w (...) S.A.
od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. Nie wymienił przy tym, również okresów spornych, wskazanych w odwołaniu wnioskodawcy w pkt II, tj. od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r.
w P.Z. (...) Sp. z o.o. w G. na stanowisku kierownika robót i od 3.07.1995 r. do 31.12.1998 r. w (...) S.A. na stanowisku kierownika budowy. Tę samą pomyłkę Sąd powtórzył na stronie 6 uzasadnienia, wyliczając okresy pracy wnioskodawcy, które uznaje za udowodnione w postępowaniu dowodowym, jako pracę w warunkach szczególnych.

W rzeczywistości spornymi okresami w niniejszej sprawie, zgodnie z odwołaniem wnioskodawcy, były okresy pracy od 1.09.1981 r. do 31.01.1985 r., , od 1.03.1985 r.
do 31.07.1991 r., od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r., od 1.04.1993 r. do 21.04.1995 r.
i od 3.07.1995 r. do 31.12.1998 r. Natomiast pominięte w uzasadnieniu sądu są okresy
od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r. i od 3.07.1995 r. do 31.12.1998 r.

Sąd w toku postępowania w I instancji przeprowadził dowody na okoliczność pracy wnioskodawcy w okresach pominiętych w ww. wyliczeniu zawartym w uzasadnieniu
tj. z zeznań świadka - M. S. i jego akt ubezpieczeniowych - na okoliczność pracy wnioskodawcy w okresie od 1.08.1991 r. do 21.04.1995 r., E. R. (1) i jego akt ubezpieczeniowych - na okoliczność pracy wnioskodawcy w okresie od 01.09.1981 r.
do 31.01.1985 r., świadka F. C. - na okoliczność pracy wnioskodawcy w okresie od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. i od 3.07.1995 r. do 30.04.2001 r. Wszystkie te dowody sąd uznał za całkowicie wiarygodne i wykazujące pracę wnioskodawcy w warunkach szczególnych, a mimo to nie wymienił ich w wyliczeniu okresów uznanych za prace
w warunkach szczególnych.

Nadto w aktach rentowych ubezpieczonego znajduje się świadectwo pracy z dnia 30.04.2001 r. wystawione przez (...) S.A. oddział w G., w którym
w pkt 4 ppkt 8 stwierdzono, iż ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w okresie od 03.07.1995 r. do 30.04.2001 r. To świadectwo pracy zostało pominięte zarówno przez ZUS w decyzji, jak i przez Sąd I instancji
przy wyliczeniu okresów pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych.

Przeprowadzone przez Sąd I instancji dowody z zeznań ww. świadków,
akt ubezpieczeniowych oraz dokumentów przedstawionych przez wnioskodawcę zostały uznane za całkowicie wiarygodne. Sąd uznał, iż wszystkie okresy pracy, o których zeznawali świadkowie oraz wskazane w innych dokumentach ujawnionych w sprawie, były pracą
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, o której mowa w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w dziale XIV pod poz. Nr 24. Sąd nie kwestionował żadnego
z wykazywanych dowodami przez wnioskodawcę okresów pracy, w tym nie kwestionował okresów od 1.09.1981 r. do 31.01.1985 r., od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r. i od 3.07.1995 r. do 31.12.1998 r. W ocenie wnioskodawcy z uzasadnienia wynika jedynie, że okresy te omyłkowo nie wymienione w uzasadnieniu, pomimo jednoznacznego wskazania przez Sąd I instancji, że wszystkie te okresy pracy wnioskodawcy należy zaliczyć do pracy w warunkach szczególni

W tej sytuacji po zaliczeniu ww. okresów pracy wnioskodawcy jako okresów pracy
w warunkach szczególnych, wnioskodawca niewątpliwie spełnia przesłankę posiadania 15 lat pracy (a nawet więcej) w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, nie zawiera bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca spełnił kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, przewidziane w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
w szczególności – przesłankę 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych.

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c.
Nie popełnił też zasadniczo, ze wskazanym poniżej wyjątkiem, nie wpływającym jednak
na prawidłowość rozstrzygnięcia, uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako co do zasady prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne,
co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Podkreślenia wymaga, że na etapie postępowania apelacyjnego sporne pozostawały same okresy zatrudnienia wnioskodawcy podlegające wliczeniu do stażu pracy
w szczególnych warunkach. Organ rentowy wskazał bowiem w apelacji, iż nie kwestionuje stanowiska Sądu I instancji w przedmiocie uznania pracy wykonywanej przez A. S. (1) za pracę wymienioną pod poz. 24 Działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Uzupełniając w powyższym zakresie rozważania Sądu Okręgowego Sąd odwoławczy podkreśla jedynie, iż zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach,
w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych
w rozumieniu rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających
na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze
i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych
w rozporządzeniu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 6 maja 2008 r., I UK 327/07, LEX nr 829092; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, LEX nr 375653). Co istotne, osoba wykonująca dozór inżynieryjno-techniczny nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca.
W zakresie jej obowiązków – co wynika z istoty zajmowanego stanowiska - musi być bowiem przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych podobnych czynności. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało jednak uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. W związku z powyższym nie ma podstaw do traktowania odrębnie czynności obejmujących sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem, które stanowią integralną część sprawowanego dozoru. W sytuacji,
gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile -
na inne czynności, które również były związane z tym dozorem. Okres wykonywania takiej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych
w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. niezależnie od tego, ile czasu pracownik poświęca
na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji ( vide: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 stycznia 2009 r., I UK 201/08, LEX nr 738338; z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, LEX nr 550990; z dnia 24 września
2009 r., II UK 31/09, LEX nr 559949).

Wracając do jedynej kwestii spornej między stronami na etapie postępowania
przed Sądem II instancji należy przyznać słuszność stanowisku przedstawionemu
przez A. S. (1) w odpowiedzi na apelację, zgodnie z którym Sąd Okręgowy - precyzując zakres sporny w niniejszej sprawie - błędnie w uzasadnieniu wyroku dwukrotnie wymienił okres od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. wskazując go jako okresy pracy wnioskodawcy w dwóch różnych zakładach pracy, tj. Stoczni (...), podczas gdy powinien wskazać zatrudnienie w Stoczni (...) S.A. od 01.09.1981 r. do 31.01.1985 r. oraz
w (...) S.A. od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. Sąd I instancji nie wymienił także spornych okresów od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r. w P.Z. (...) Sp. z o.o.
w G. na stanowisku kierownika robót oraz od 3.07.1995 r. do 31.12.1998 r.
w (...) S.A. na stanowisku kierownika budowy. Nie ma przy tym wątpliwości, iż ww. okresy stanowiły przedmiot sporu, albowiem wnioskodawca wskazał je w kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych (k. 4 tomu III akt ZUS). Zwrócił również uwagę w odwołaniu od decyzji, iż organ rentowy nie rozpatrzył
i nie odniósł się w żaden sposób do przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów dotyczących tych okresów zatrudnienia. Pomimo tego, powyższa okoliczność uszła uwadze Sądu Okręgowego przy sporządzaniu pisemnego uzasadnienia wyroku.

Analiza całokształtu materiału dowodowego nie pozostawia wątpliwości, iż spornymi okresami w niniejszej sprawie - zgodnie z treścią wniosku i odwołania A. S. (1) - były okresy pracy od 1.09.1981 r. do 31.01.1985 r., od 1.03.1985 r.
do 31.07.1991 r., od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r., od 1.04.1993 r. do 21.04.1995 r. oraz
od 3.07.1995 r. do 31.12.1998 r.

Trafnie przy tym ubezpieczony wskazał, iż pomimo błędnego wyliczenia okresów przez Sąd Okręgowy przeprowadził on jednak dowody na okoliczność charakteru pracy wnioskodawcy we wszystkich spornych okresach zatrudnienia (tj. z zeznań świadka - M. S. i jego akt ubezpieczeniowych - na okoliczność pracy wnioskodawcy w okresie
od 1.08.1991 r. do 21.04.1995 r., E. R. (1) i jego akt ubezpieczeniowych -
na okoliczność pracy wnioskodawcy w okresie od 01.09.1981 r. do 31.01.1985 r., świadka F. C. - na okoliczność pracy wnioskodawcy w okresie od 1.03.1985 r. do 31.07.1991 r. i od 3.07.1995 r. do 30.04.2001 r.) uznając te dowody za wiarygodne
i wykazujące charakter pracy wnioskodawcy jako pracy w warunkach szczególnych. Nadto
w aktach rentowych ubezpieczonego znajduje się świadectwo pracy z dnia 30.04.2001 r. wystawione przez (...) S.A. oddział w G., w którym w pkt. 4 ppkt 8 stwierdzono, iż ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze w okresie od 03.07.1995 r. do 30.04.2001 r.

Mając na uwadze powyższe za prawidłowy należy uznać wniosek A. S. (1), iż okresy omyłkowo nie wymienione w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji, tj. od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r. w P.Z. (...) Sp. z o.o. w G. oraz
od 3.07.1995 r. do 31.12.1998 r. w (...) zostały jednak wzięte pod uwagę
przez Sąd przy dokonywaniu ustalenia, iż ubezpieczony spełnia przesłankę 15-letniego zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Stosownie do treści art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. W tym miejscu podkreślenia wymaga,
że niewątpliwe uchybienia, które miały miejsce przy sporządzaniu uzasadnienia wyroku Sądu I instancji, pozostają jednak bez wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia. Zgodnie bowiem
z utrwalonym stanowiskiem judykatury naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. z reguły nie ma wpływu na treść wyroku, gdyż uzasadnienie sporządzane jest po jego wydaniu. O naruszeniu art. 328 § 2 k.p.c. można mówić jedynie wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawiera danych pozwalających na kontrolę tego orzeczenia bądź też, gdy uzasadnienie orzeczenia sądowego nie zawiera wszystkich lub niektórych elementów wymienionych w tym przepisie, a brak ten mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Biorąc pod uwagę powyższe należy wskazać, że choć Sąd pierwszej instancji błędnie sprecyzował w uzasadnieniu wyroku sporne okresy zatrudnienia A. S. (1), to jednak nie ma wątpliwości,
iż wszystkie te okresy były przedmiotem przeprowadzonego postępowania dowodowego, jak również końcowych wniosków Sadu Okręgowego dotyczących charakteru pracy wnioskodawcy jako pracy w szczególnych warunkach.

Podkreślić także należy, iż pozwany organ rentowy nie kwestionował argumentacji zaprezentowanej przez wnioskodawcę w odpowiedzi na apelację, a zatem - mając na uwadze treść art. 230 k.p.c. - uzasadnione jest uznanie przedstawionych w niej faktów za przyznane.

Suma okresów zatrudnienia uznanych przez ZUS za okresy pracy w warunkach szczególnych – 1 rok, 1 miesiąc i 5 dni oraz okresów uznanych przez Sąd I instancji, tj. 11 lat, 10 miesięcy i 21 dni wynikających wprost z wniosków końcowych uzasadnienia oraz pominiętych w uzasadnieniu okresów od 1.08.1991 r. do 31.03.1993 r. oraz od 03.07.1995 r. do 31.12.1998 r. przekracza wymagany ustawowo 15 – letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych.

W tym stanie rzeczy Sad Apelacyjny działając na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ZUS, jak w pkt I sentencji wyroku.

W pkt II sentencji wyroku Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz wnioskodawcy A. S. (1) kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 1 i 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 2 ustawy
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Aleksandra Pastuszak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Gdańsku
Osoba, która wytworzyła informację:  Daria Stanek,  Iwona Krzeczowska-Lasoń ,  Grażyna Czyżak
Data wytworzenia informacji: