Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

POSTANOWIENIE

Dnia 17 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Mazur (spr.)
Sędziowie:	SSA Bożena Grubba SSA Maria Sałańska – Szumakowicz
Protokolant:	Angelika Judka

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2013 r. w Gdańsku

sprawy J. K.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o przywrócenie terminu do złożenia zaświadczenia

na skutek apelacji J. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 września 2012 r., sygn. akt V U 385/12

uchyla zaskarżony wyrok i odrzuca odwołanie.

Sygn. akt III AUa 1915/12

UZASADNIENIE

J. K. wniósł odwołanie od postanowienia Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 06 października 2011 r., utrzymującego w mocy postanowienie z dnia 19 września 2011 r. w sprawie przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego.

W uzasadnieniu odwołania podniósł, iż nie został pouczony o obowiązku złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego na mocy zmienionego w 2004 r. art. 5 lit. a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

W odpowiedzi na to odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wyrokiem z dnia 14 września 2012 r. w sprawie V U 385/12 Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

I.  oddalił odwołanie,

II.  zasądził od J. K. na rzecz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

J. K. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników na mocy decyzji z dnia 31 lipca 2001 r. znak KU 400- (...) od dnia 24 lipca 2001 r. w zakresie emerytalno- rentowym, wypadkowym chorobowym i macierzyńskim.

W związku z rozwiązaniem umowy dzierżawy z K. K. na działkę nr (...) o pow. 3, 27 ha ubezpieczony J. K. nie spełniał przesłanek ustawowych podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników, tym samym złożył wniosek o objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników na wniosek. We wniosku ubezpieczony wskazał, iż nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej.

Decyzją z dnia 25 stycznia 2010 r. znak (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego objął J. K. ubezpieczeniem na wniosek.

J. K. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą - stolarstwo od dnia 30 marca 1989 r.

Ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w okresach:

- od dnia 01 stycznia 1987 r. do dnia 31 maja 1994 r.,

- od dnia 01 kwietnia 1995 r. do dnia 31 maja 1995 r.,

- od dnia 01 września 1995 r. do dnia 31 sierpnia 1997 r.,

- od dnia 01 grudnia 1997 r. do dnia 21 grudnia 1998 r.,

- od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 29 czerwca 2000 r.

J. K. wykazał przychody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w latach: 1996-1999, 2003-2007 oraz za rok 2009, nie wykazał przychodu za lata: 2000 i 2008. Natomiast za lata 2001-2002 nie złożył zeznania podatkowego.

J. K. złożył do Urzędu Skarbowego informację o zawieszeniu działalności gospodarczej od dnia 27 września 2010 r. do dnia 27 września 2012 r.

Decyzją z dnia 23 grudnia 2010 r. znak (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego orzekł o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników J. K. w związku z nie złożeniem Kasie zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w terminie do 14 lutego.

W dniu 15 lipca 2011 r. ubezpieczony złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia oświadczenia woli kontynuowania rolniczego ubezpieczenia społecznego. Wraz z wnioskiem złożył wymagane zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego w S..

Postanowieniem z dnia 13 września 2011 r. znak (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonemu przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za rok 2004, 2005, 2006, 2007, 2008 i 2009.

Ubezpieczony złożył w dniu 20 września 2011 r. zażalenie na postanowienie z dnia 13 września 2011 r.

Postanowieniem z dnia 06 października 2011 r. znak (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego utrzymał w mocy postanowienie z dnia 13 września 2011 r.

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 01 marca 2011 roku J. K. objęty został obowiązkowo ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi i wypadkowym od dnia 01 kwietnia 2005 r. do dnia 26 września 2011 r.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd ten wskazał, że w niniejszej sprawie roszczenie ubezpieczonego podlegało rozstrzygnięciu w oparciu o przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz.1585 ze zm.) oraz ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

W stanie prawnym obowiązującym od dnia 01 stycznia 1997 r. do dnia 02 maja 2004 roku, stosownie do art. 5 lit. a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników rolnik lub domownik, który - podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, nieprzerwanie co najmniej 1 rok - podejmował pozarolniczą działalność gospodarczą, pozostawał w tym ubezpieczeniu, chyba że złożył Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenie, że chce podlegać ubezpieczeniu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ten sam przepis, art. 5 lit. a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w brzmieniu zmienionym przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 02 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 91, poz. 873), od dnia 02 maja 2004 r. wykluczył możliwość pozostania w rolniczym ubezpieczeniu społecznym w pełnym zakresie tych rolników, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Rolnicy znajdujący się w tym dniu w omawianej sytuacji, którzy zamierzali nadal podlegać rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu, powinni byli - stosownie do przejściowego przepisu art. 5 ustawy zmieniającej - wykazać spełnianie nowych warunków. W tym celu powinni byli do dnia 30 września 2004 r. udokumentować Kasie, w jakiej formie opodatkowania jest prowadzona przez nich działalności gospodarczej w 2003 r. oraz udokumentować wysokość należnego podatku dochodowego (nie wyższy niż 2.528,00 zł). Nie dostarczenie tych dokumentów powodowało ex lege wyłączenie z ubezpieczenia rolniczego z końcem trzeciego kwartału 2004 r. (art. 5 ust. 3 ustawy zmieniającej).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie budzi wątpliwości, że termin przewidziany w art. 5 ustawy zmieniającej, upływający w dniu 30 września 2004 r., jest terminem prawa materialnego, wyznaczonym do realizacji konkretnego uprawnienia, po upływie którego uprawnienie to nie może być skutecznie zrealizowane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie I UK 7/2006, niepublikowany). Niesprzeczność tej regulacji z przepisami art. 2, art. 32 i art. 20 Konstytucji potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 marca 2006 r. w sprawie P 8/2005, publik. OTK ZU 2006/3A poz. 28, Dz. U. 2006 r. Nr 46 poz. 335, podkreślając, że zmiany dokonane ustawą zmieniającą miały na celu określenie racjonalnego, szczelnego mechanizmu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez osoby, dla których działalność rolnicza nie stanowi głównego źródła utrzymania i choć dostrzegł znaczny rygoryzm w posłużeniu się terminem zawitym (prekluzyjnym), nie zakwestionował go z punktu widzenia zasad konstytucyjnych.

Mając powyższe na uwadze uznać należy, iż J. K. podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników, a jednocześnie prowadząc pozarolniczą działalność obowiązany był złożyć zaświadczenie o formie opodatkowania i wysokości należnego podatku za 2003 r. do dnia 30 września 2004 r., czego nie uczynił. Uchybienie omawianemu terminowi prawa materialnego spowodowało ustanie z mocy prawa ubezpieczenia J. K..

W ocenie Sądu I instancji skutek ten nie może być uchylony w drodze przywrócenia terminu, wobec czego przyczyny jego niedochowania są nieistotne (por. wyrok S.N. z dnia 24 września 2001 r. w sprawie II UKN 554/2000, publik. OSNP 2003/13, poz. 320 oraz uchwałę S.N. z dnia 17 kwietnia 2002 r. w sprawie III ZP 22/2001, publik. OSNAPiUS 2002/13, poz. 312). Dotyczy to również zaniechania obowiązków obciążających organ rentowy na podstawie art. 62 ust. 1 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zakresie informowania ubezpieczonych o prawach i obowiązkach wynikających z ustawy. Jednocześnie Sąd ten wskazał, iż na gruncie niniejszej sprawy ubezpieczony sam ograniczył możliwość ewentualnego poinformowania go o konieczności złożenia wymaganych dokumentów, co wynika z załączonych akt Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wskazujących, iż ubezpieczony nie informował Kasy o tym, ze prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, nawet we wniosku z dnia 11 stycznia 2010 r. nie potwierdził prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Natomiast fakt prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez J. K. w dacie złożenia wniosku potwierdził Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. w piśmie z dnia 30 listopada 2010 r.

Sąd Okręgowy uznał, iż art. 5 lit. a w brzmieniu ustawy z 24 kwietnia 2004 r. nie restytuował możliwości dokonania zawiadomienia o formie opodatkowania zaniechanej przed dniem 30 września 2004 r., lecz usunął tylko niekonstytucyjny skutek wyłączenia z ubezpieczenia rolniczego ze względu na formę opodatkowania (por. wyżej powołany wyrok T.K. z dnia 13 marca 2006 r. w sprawie P. 8/2005, publik. OTK ZU 2006/3A poz. 28 oraz wyrok T.K. z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie P. 6/2005, publik. OTK ZU 2006/7A poz. 81, Dz. U. z 2006 r. Nr 134, poz. 947).

W dodanym art. 5 lit. a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników ustawodawca przewidział złożenie do dnia 31 grudnia 2005 r. wniosku o podleganie rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu przez tych rolników, którzy zostali wyłączeni z tego ubezpieczenia ze względu na rodzaj podatku; nie zaś tych, którzy o formie opodatkowania nie poinformowali.

J. K. jako rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą wyłączony został z ubezpieczenia społecznego rolników w związku z nie udokumentowaniem Kasie formy opodatkowania i wysokości należnego podatku za 2003 r., nie złożył w terminie do dnia 31 grudnia 2005 r. wniosku o przywrócenie ubezpieczenia, a także nie złożył w terminie do dnia 14 lutego 2005 r. wymaganego zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku za 2004 r., tym samym z dniem 01 kwietnia 2005 r. ustało jego ubezpieczenie w systemie ubezpieczenia rolniczego.

Nadto Sąd I instancji zważył, iż wniosek ubezpieczonego o przywrócenie terminu do złożenia zaświadczenia na podstawie art. 5 ust. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest bezzasadny, gdyż przepis ten przewiduje dopiero od dnia 24 sierpnia 2005 r. możliwość przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia o wysokości podatku należnego za rok ubiegły, jeżeli rolnik wykaże, iż niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych (art. 2 ustawy z dnia 01 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw). Ten nowy stan prawny, wynikający z art. 5 lit. a ust. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie dotyczy terminu określonego w art. 5 ustawy z dnia 02 kwietnia 2004 r., lecz wyłącznie terminów określonych w art. 5 lit. a ust. 1 pkt 1 i ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, czyli 14-dniowego terminu do złożenia oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia po rozpoczęciu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej oraz upływającego w dniu 31 maja każdego roku podatkowego terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego.

W odniesieniu do terminu określonego w art. 5 ustawy z dnia 02 kwietnia 2004 r. nie wprowadzono żadnych zmian, które wymagałyby zresztą stwierdzenia działania ustawy wstecz.

Sąd Okręgowy nadmienił na marginesie, że ubezpieczony nie wskazał, żadnych zdarzeń losowych, które uniemożliwiłyby mu złożenie wniosku w terminie. Dodatkowo Sąd ten zauważył, iż ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom społecznym rolników na wniosek, a zatem nie przysługiwało mu prawo wyboru ubezpieczenia, gdyż te uprawnienia w myśl art. 5 lit. a ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników przyznano jedynie rolnikom podlegającym ubezpieczeniom z mocy ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd I instancji na mocy art. 477 (14) § 1 k.p.c. orzekł, jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd ten orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., jak w punkcie II sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł J. K. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając temu orzeczeniu naruszenie:

a) art. 227 i 233 § 1 k.p.c., poprzez nie wyjaśnienie wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia faktów. Istotne znaczenie miało ustalenie przyczyny, dla której ubezpieczony nie mógł złożyć wniosku o przywrócenie ubezpieczenia.

b) naruszenie art. 5 i 5 lit. a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), poprzez jego niezastosowanie.

W uzasadnieniu apelacji skarżący dokonał streszczenia postępowania sądowego – pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie oraz wskazał, że Sąd Okręgowy nie wziął pod uwagę faktu, że ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą od 1987 r. Objęcie go ubezpieczeniem społecznym rolników w 2001 r. dokonane zostało stosownie do art. 5 lit. a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie.

Wywodził dalej, że pouczenie dotyczyło konieczności złożenia oświadczenia, gdyby J. K. chciał podlegać ubezpieczeniu powszechnemu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Chcąc podlegać ubezpieczeniu rolniczemu nie musiał składać żadnych oświadczeń. Zmiana powyższego art. 5 lit. a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nastąpiła w 2004 r. - w tym przypadku do rolnika należał obowiązek złożenia oświadczenia Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia rolniczego i informowaniu o wysokości podatku w celu kontroli, czy roczny limit nie został przekroczony, co także stanowiłoby podstawę do utraty ubezpieczenia rolniczego. Skarżący stwierdził, że w toku postępowania dowodowego przed Sądem I instancji zostało udowodnione i wykazane, że nie został o tej zmianie pouczony.

Powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r. w sprawie I UK 238/2007, publik. LexPolonica nr 1952488, OSNP 2009/5-6 poz. 76 i Rzeczpospolita 2008/238 str. F10, zgodnie z którym osiąganie przez ubezpieczonego rolnika dochodów z tytułu wznowionej pozarolniczej działalności gospodarczej, od których podatek dochodowy za poprzedni rok podatkowy nie przekraczał rocznej kwoty granicznej (2.528,00 zł w 2005 r.), nie może prowadzić do pozbawienia go rolniczego tytułu ubezpieczenia społecznego, jeżeli nie został wyraźnie pouczony o skutkach prawnych nieterminowego złożenia zaświadczenia o wysokości należnego podatku od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Apelujący wskazał, iż mieszka w małej wiosce, jest człowiekiem niewykształconym i schorowanym. Dochody z gospodarki nie wystarczają na utrzymanie rodziny, dorabiał w ramach działalności gospodarczej. Nie był pouczony ani o zmianie przepisów, ani o obowiązku składania zaświadczeń, jeśli nie ma dochodu z działalności gospodarczej, lub jeśli podatek nie przekracza limitu rocznego. Zaczął poważnie chorować już w 2003 r. Mimo zarejestrowanej działalności gospodarczej faktycznie nie wykonywał jej, pierwotnie nie było instytucji prawnej takiej jak zawieszenie działalności gospodarczej. Ustawodawca przewidział taka możliwość dopiero od 2009 r. jednakże nie ma ona zastosowania w przypadku osób podlegających ubezpieczeniu rolniczemu, bo ewentualne zawieszenie nie ma wpływu na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Choroba spowodowała, że od 2004 r. praktycznie nie prowadził działalności, nie prowadził tez w 2005 r. i w latach następnych - jak wynika z zaświadczeń urzędu skarbowego za wszystkie te lata podatek z tytułu działalności gospodarczej wyniósł „O”. Skarżący nie wiedział, że jeśli nie ma dochodu i nie opłaca podatku to także powinien zawiadomić o tym Kasę. Na zwolnieniach lekarskich zaczął przebywać od 2006 r. do 2007 r. Po tym okresie nie prowadził działalności gospodarczej z uwagi na stan zdrowia, lekarz skierował go na rentę, jednakże decyzja pozytywna w tym zakresie nie została wydana. Ubezpieczony odwoływał się od decyzji do Sądu Okręgowego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S., a następnie wniósł apelację do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Postępowanie sądowe trwało kilka lat. J. K.nie prowadził w tym czasie działalności gospodarczej, był poddawany szeregu badaniom i to zarówno przez rzeczoznawców Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, jak i przez biegłych sądowych i to wielu specjalności. Biegli stwierdzili wystąpienie chorób, jednakże w ich ocenie nie powodowały one całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Jednakże biegli nie wypowiadali się o braku zdolności do wykonywania działalności gospodarczej. J. K.ostatecznie postanowił ją zlikwidować. Wówczas to Prezes Kasy stwierdził niedopełnienie obowiązku zawiadomień o podatku. Jednocześnie wyłączono J. K.z datą wsteczna z ubezpieczenia społecznego nie bacząc na brak prawidłowych pouczeń.

Skarżący podniósł, że obecnie w Sądzie Okręgowym w Słupsku prowadzone jest postępowanie z jego odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. o objęcie go ubezpieczeniem w związku z wykreśleniem z ubezpieczenia społecznego rolników. Od tego momentu J. K. prowadzi postępowanie z udziałem pełnomocnika, ponieważ stan zdrowia nie pozwala mu na samodzielne uczestnictwo w procesie, a także nieporadność życiowa wywołana schorzeniami jako że związane są one ze schorzeniami kręgosłupa i schorzeniami narządu ruchu, schorzenia te całkowicie wykluczają możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, ponieważ opiera się ona na pracy maszyn w ruchu, a schorzenia ubezpieczonego ograniczają jego zdolności ruchowe.

Postępowanie to zostało zawieszone do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii przywrócenia terminu do złożenia oświadczeń w zakresie ubezpieczenia społecznego rolników co skutkowałoby uchyleniem decyzji o wyłączeniu z tego ubezpieczenia, a jednocześnie miałoby wpływ na toczące się postępowanie sądowe przed Sądem Okręgowym w Słupsku. J. K. przed otrzymaniem zwolnień lekarskich korzystał z częstych porad i był poddawany szeregu badaniom specjalistycznym.

Apelujący zgodził się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że termin do złożenia zaświadczenia, określony w art. 5 lit. a ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest terminem prawa materialnego. Jednakże nie zgodził się z dalszymi rozważaniami tego Sądu, dotyczącymi zasadności zastosowania w stosunku do ubezpieczonego przedmiotowego terminu, gdyż czas, w jakim podmiot obowiązany jest dokonać czynności, której dokonanie w tym czasie pozostawi prawo podmiotu (podleganie ubezpieczeniu) w stanie niezmienionym, zaś niedokonanie spowoduje wygaśnięcie prawa.

Zdaniem wnioskodawcy termin ten może zostać przywrócony - o co wnosił i w tej kwestii jego żądanie jest ciągle aktualne, albowiem ustawodawca w ust. 7 art. 5 lit. a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników zastrzegł taką możliwość. W myśl wyżej wymienionego przepisu termin określony w art. 5 lit. a ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników może zostać przywrócony na wniosek zainteresowanego rolnika lub domownika, jeżeli wnioskodawca udowodni, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych - tak jak w przedmiotowej sprawie w związku z wieloletnią chorobą. W ocenie ubezpieczonego takim zdarzeniem losowym jest również brak prawidłowego pouczenia lub błędne pouczenie, a nie tylko choroba, aczkolwiek w sytuacji ubezpieczonego wszystkie te przesłanki wystąpiły.

W konkluzji apelacji skarżący wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przywrócenie terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego,

2) zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie

3) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Słupsku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej w niniejszej sprawie apelacja J. K. nie podlegała merytorycznemu rozpoznaniu, zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu, zaś odwołanie ulegało odrzuceniu.

Stosownie do treści art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm., nazywanej dalej ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników) w sprawach nie uregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z treścią art. 83 lit. b ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm., nazywanej dalej ustawą systemową) w zw. z art. 52 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, jeżeli przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego przewidują wydanie postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, Zakład w tych przypadkach wydaje decyzję.

W myśl natomiast art. 83 lit. b ust. 2 ustawy systemowej w zw. z art. 52 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników od wydanych w trakcie postępowania innych postanowień Zakładu zażalenie nie przysługuje.

Ponieważ postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia przez rolnika prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z tejże działalności za poprzedni rok nie kończy postępowania w sprawie, a zatem nie przysługuje od niego zażalenie (por. komentarz do art. 83 lit. b ustawy systemowej w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych Komentarz, wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2011). Powyższe stanowisko niewątpliwie odnieść należy również do postanowienia utrzymującego w/w postanowienie w mocy (jak w niniejszej sprawie).

Rozstrzygnięcie Prezesa KRUS w przedmiocie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, wniesione od postanowienia odmawiającego przywrócenia terminu do złożenia przez rolnika prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z tejże działalności za poprzedni rok, nie przybiera zatem postaci decyzji, od której służy odwołanie w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

W sytuacji, w której organ rentowy (Prezes KRUS) odmawia przywrócenia terminu i podtrzymuje decyzję o nie podleganiu zainteresowanego ubezpieczeniu społecznemu rolników (jak w niniejszej sprawie), zasadność owej odmowy - jako negatywnej przesłanki dalszego trwania ubezpieczenia - stanowi przedmiot kontroli sądu w postępowaniu odwoławczym od decyzji stwierdzającej ustanie ubezpieczenia (por. wyrok S.N. z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie I UK 49/10, publik. LEX nr 1086786).

Tym samym rozpoznaniu w postępowaniu sądowo-odwoławczym podlega jedynie odwołanie od decyzji Prezesa KRUS w przedmiocie ustalenia nie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników (ustania tego ubezpieczenia), a nie postanowienie organu rentowego w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok lub postanowienie tego organu utrzymujące w mocy to postanowienie (jak w niniejszej sprawie).

W konsekwencji w przedmiotowej sprawie od postanowienia Prezesa KRUS z dnia 06 października 2011 r. (k. 145 akt KRUS), wydanego po rozpoznaniu wniosku J. K. o ponowne rozpatrzenie sprawy, wniesionego od postanowienia Prezesa KRUS z dnia 13 września 2011 r. (k. 140 akt KRUS), odmawiającego przywrócenia terminu do złożenia zaświadczenia właściwego urzędu skarbowego o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok, nie przysługuje odwołanie do Sądu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd odrzuci pozew jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna.

W myśl zaś art. 386 § 3 k.p.c. jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. orzekł, jak we wstępie.