Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 228/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z 06.03.2024 r., IV K 241/23

1.Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.Granice zaskarżenia

0.1.Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.Ustalenie faktów

0.1.Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.1.Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.Ocena dowodów

0.1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

apelacja prokuratora:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych (…) polegający na dowolnym przyjęciu, iż oskarżony zamiarem swoim nie obejmował możliwości spowodowania u pokrzywdzonego (…) ciężkich obrażeń ciała, co w konsekwencji doprowadziło do nieuzasadnionej modyfikacji kwalifikacji prawnej (…) czynu jako występku z art. 157 § 1 k.k. w zb. z art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., podczas gdy w rzeczywistości zgromadzony materiał dowodowy wskazuje na to, iż czyn oskarżonego wypełnia znamiona przestępstwa zarzuconego mu aktem oskarżenia, tj. przestępstwa z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 156 § 3 k.k.;

2.  Obraza (…) art. 7 k.p.k. poprzez przekraczającą granice swobody, sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania ocenę zgromadzonego materiału dowodowego i niesłuszne przyjęcie, że oskarżony nie miał świadomości jak poważne skutki może spowodować zadany przez niego cios u pokrzywdzonego, podczas gdy całokształt okoliczności sprawy wynikający z przeprowadzonych dowodów przemawia za przyjęciem, że oskarżony mógł przewidzieć i godził się na spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego M. S.;

3.  rażąca niewspółmierność kary (…) w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości oraz winy, wynikająca z orzeczenia zbyt niskiej kary, co powoduje, że kara ta nie spełni swej funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej i nie zaspokaja społecznego poczucia sprawiedliwości;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty 1 i 2 okazały się zasadnymi, a motywy zmiany zaskarżonego wyroku w tym zakresie przedstawiono w sekcji 5.2. uzasadnienia.

Zarzut 3 uznano za bezprzedmiotowy w rozumieniu art. 436 k.p.k., ponieważ zmiana przez Sąd odwoławczy opisu czynu i jego kwalifikacji prawnej spowodowała konieczność wydania nowego rozstrzygnięcia o karze. Motywy tego ostatniego przedstawiono w sekcji 5.2. uzasadnienia.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez uznanie oskarżonego za winnego czynu zarzuconego aktem oskarżenia i wymierzenie kary 10 lat pozbawienia wolności oraz utrzymanie w mocy pozostałych rozstrzygnięć;

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadność zarzutów apelacyjnych oraz częściowa zasadność wniosków apelacyjnych.

3.2.

apelacja obrońcy oskarżonego:

rażąca niewspółmierność (…) kary pozbawienia wolności w wymiarze 4 lat, bez należytego uwzględnienia faktu, iż oskarżony jest osobą młodocianą, nie karaną, pracującą, posiadającą dobrą opinię w pracy oraz środowiskową oraz nie uwzględniając w sposób wystarczający innych okoliczności łagodzących dotyczących oskarżonego oraz orzeczenie w niewspółmiernej wysokości obowiązku zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, poprzez zapłatę przez oskarżonego na rzecz ojca pokrzywdzonego kwoty 100.000 zł., przekraczającej o 100 % kwotę żądaną przez prokuratora i pokrzywdzonego bez należytego uwzględnienia okoliczności związanych z sytuacją ojca pokrzywdzonego oraz oskarżonego oraz nie wskazując, czy naprawienie szkody dotyczy całej szkody, czy jej części.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W zakresie, w jakim dotyczy zarzut dotyczy kary pozbawienia wolności, uznano go za bezprzedmiotowy w rozumieniu art. 436 k.p.k., ponieważ zmiana przez Sąd odwoławczy opisu czynu i jego kwalifikacji prawnej spowodowała konieczność wydania nowego rozstrzygnięcia o karze.

W zakresie, w jakim zarzut dotyczy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zarzut uznano za zasadny, przy czym obniżenia kwoty zadośćuczynienia dokonano w zakresie mniejszym od żądanego w apelacji.

Motywy wymienionych wyżej rozstrzygnięć Sądu odwoławczego przedstawiono w sekcji 5.2. uzasadnienia.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez obniżenie kary pozbawienia wolności do lat 2 oraz obniżenie kwoty zadośćuczynienia do 20.000 zł.;

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Częściowa zasadność zarzutu apelacyjnego.

3.3.

zarzuty apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych (…) poprzez uznanie, iż oskarżony uderzając pokrzywdzonego pięścią w twarz spowodował u pokrzywdzonego jedynie złamanie podstawy prawego wyrostka kłykciowego żuchwy, co stanowiło naruszenie czynności narządu ciała na okres trwający dłużej niż 7 dni, a w wyniku upadku na asfalt doznał śmierci, podczas gdy z analizy zebranego materiału dowodowego, w szczególności zapisu monitoringu i opinii biegłej, jednoznacznie wynika, iż w wyniku uderzenia pokrzywdzony bezwładnie upadł na twarde podłoże i uderzył o asfalt, w następstwie czego doznał obrażeń ciała w postaci zmian urazowych wskazujących cechy powstania za życia, takich jak wylewy krwawe w tkance podskórnej powłok głowy (…), które to obrażenia stanowią ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, czym oskarżony działając z zamiarem ewentualnym wypełnił znamiona przestępstwa 156 § 3 k.k.,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych (…) polegający na uznaniu, iż oskarżony swoim działaniem w postaci uderzenia pięścią w okolicy skroni nie obejmował swoją świadomością możliwości wyrządzenia pokrzywdzonemu ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w sytuacji, gdy oskarżony uderzył pokrzywdzonego pięścią z pełnego zamachu rozpoczynającego się zza pleców oskarżonego z całkowicie rozprostowaną ręką z zaciśniętą pięścią, zatem chciał zadać cios maksymalnie silny, a nadto pokrzywdzony znajdował się na asfalcie, tj. twardym podłożu, przy czym pokrzywdzony nie miał możliwości uniknięcia ani zamortyzowania otrzymanego ciosu, a nadto został uderzony z zaskoczenia, co oskarżony wykorzystał dobiegając do pokrzywdzonego i zadając cios znienacka, gdyż nie miał w polu widzenia oskarżonego, a w konsekwencji zatem oskarżony musiał przypuszczać, iż w wyniku działania takiej siły ciosu zadanego znienacka pokrzywdzony będący pod wpływem alkoholu może stracić równowagę i uderzyć w asfalt, w wyniku czego dozna obrażeń skutkujących jego śmiercią,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych (…) polegający na tym, że ryzyko daleko idących konsekwencji wynikających z tak silnego uderzenia pięścią, a następnie upadku i uderzenia w twarde podłoże, w konsekwencji czego pokrzywdzony zmarł jest oczywiste dla prawników specjalizujących się w prawie karnym czy biegłych lekarzy sądowych, ale niekoniecznie dla dwudziestoletnich absolwentów gimnazjum, w sytuacji gdy skutek w postaci uderzania głową o posadzkę i spowodowanie śmierci pokrzywdzonego jest obiektywnie dla dorosłej osoby o normalnym stopniu rozeznania do przewidzenia,

4.  błąd w ustaleniach faktycznych (…) i przyjęcie, iż oskarżony nie działał z premedytacją i zaatakował pokrzywdzonego działając z zamiarem nagłym, w sytuacji, gdy oskarżony działał bez żadnego poważnego powodu, bądź z błahej przyczyny i pomimo bierności pokrzywdzonego w czasie tego ataku, co świadczy o złej woli i nasilonej agresji oskarżonego, zwłaszcza z uwagi na długoletni konflikt pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonym, a tym samym w zakresie umyślności działania i spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

5.  błąd w ustaleniach faktycznych (…) poprzez uznanie, iż oskarżony nie jest osoba zdemoralizowaną, w sytuacji, gdy oskarżony nie zainteresował się stanem pokrzywdzonego i uciekł z miejsca zdarzenia, oskarżony tuż po zdarzeniu widział ojca pokrzywdzonego i skłamał co do wiedzy na temat syna, a nadto chciał wyjechać za granicę po zdarzeniu, co świadczy o wysokim stopniu demoralizacji, a w konsekwencji musi mieć wpływ na wymiar kary,

6.  obraza prawa materialnego (…) art. 157 § 1 k.k. i art. 155 k.k. poprzez ich zastosowanie i błędne uznanie, iż oskarżony swym zachowaniem wypełnił znamiona czynów zakwalifikowanych przez sąd, w sytuacji, gdy prawidłowe ustalenia faktyczne wskazują jednoznacznie, że oskarżony dopuścił się przestępstwa określonego w art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 156 § 3 k.k.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty 1, 2 i 3 okazały się zasadnymi, a motywy zmiany zaskarżonego wyroku w tym zakresie przedstawiono w sekcji 5.2. uzasadnienia.

Zarzut 4 jest niezasadny, nie ma bowiem podstaw do uznania, że oskarżony działał z premedytacją. Należy zgodzić się z Sądem Okręgowym, iż oskarżony działał pod wpływem nagłego impulsu, ponieważ na nagraniu widać, iż „wyskoczył” na jezdnię widząc nadbiegającego M. S. i skorzystał z okazji do zadania mu ciosu, którego pokrzywdzony się nie spodziewał. Nie istnieją również żadne przekonujące dowody na to, że oskarżony w jakikolwiek sposób planował atak z wyprzedzeniem. Sam fakt, że D. K. i M. S. byli w konflikcie, a bezpośrednio przed zdarzeniem oskarżony obserwował zajście z udziałem, między innymi, pokrzywdzonego i nieustalonego mężczyzny w czapce z daszkiem nie dowodzi, że planował spowodowanie u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Oceny odmiennej do powyższej nie uzasadnia treść zarzutu apelacji, zgodnie z którym, skoro - cyt.: „(…) oskarżony działał bez żadnego poważnego powodu, bądź z błahej przyczyny i pomimo bierności pokrzywdzonego w czasie tego ataku”, to „świadczy [to] o złej woli i nasilonej agresji oskarżonego, zwłaszcza z uwagi na długoletni konflikt pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonym, a tym samym w zakresie umyślności działania i spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu”. Argumentacja w przytoczonym zakresie jest nielogiczna, ponieważ brak powodu ataku lub jego błahy charakter przemawiają przeciwko tezie o planowaniu napaści. Planowanie takie byłoby prawdopodobne, gdyby istniał jakiś konkretny powód, dla którego oskarżony z wyprzedzenie rozważał zadanie pokrzywdzonemu silnego ciosu pięścią w głowę. Skoro jednak na istnienie takiego istotnego powodu brak jest dowodów w sprawie, nie sposób przyjąć, iż oskarżony już wcześniej planował działanie skutkujące spowodowaniem u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Co zaś do długoletniego konfliktu, to rację ma Sąd Okręgowy, iż nie zostało udowodnione, aby było to coś więcej, niż wzajemna niechęć między D. K. a M. S., a tym samym nie było podstaw do przyjęcia, iż oskarżony pałał chęcią określonego rodzaju zemsty na pokrzywdzonym. Sąd Apelacyjny podziela zatem ocenę Sądu Okręgowego, że powodem działania oskarżonego był nagły impuls, związany z obserwowaniem zachowania nielubianego przez siebie M. S. w stosunku do nieustalonego mężczyzny. Widać to zresztą na nagraniu, na którym widoczna jest nieustępliwość M. S. w zakresie ataków na mężczyznę w czapce z daszkiem. Oskarżony ataki te obserwował, a po kolejnym z nich, zdecydował się interweniować, zadając pokrzywdzonemu bardzo silne, niebezpieczne i niespodziewane uderzenie, którego nie zadałby gdyby nie nagły impuls w postaci kolejnego aktu agresji pokrzywdzonego względem nieustalonego mężczyzny oraz nagła sposobność, w postaci możliwości niezauważonego podbiegnięcia w pobliże M. S. i wyprowadzenia ciosu po wzięciu w tym celu szerokiego zamachu wyprostowaną ręką.

Zarzut 5 jest niezasadny, ponieważ nie było podstaw do uznania oskarżonego za osobę „o wysokim stopniu demoralizacji”. Szczegółowe rozważania Sądu odwoławczego w tym przedmiocie zamieszczono w sekcji 5.2. uzasadnienia.

Zarzut obrazy prawa materialnego uznano za bezprzedmiotowy w rozumieniu art. 436 k.p.k. ze względu na zmianę przez Sąd odwoławczy opisu czynu i jego kwalifikacji prawnej. Należy jedynie uczynić wzmiankę, że Sąd Okręgowy nie dopuścił się wskazywanej obrazy, ponieważ przyjęta w zaskarżonym wyroku kwalifikacja prawna odpowiadała ustalonemu przez ten organ opisowi czynu.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez zakwalifikowanie czynu z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 156 § 3 k.k. i wymierzenie oskarżonemu kary w górnej granicy przewidzianej przez ustawę.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Częściowa zasadność zarzutów apelacyjnych.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1

Przedmiot utrzymania w mocy

Wszystkie rozstrzygnięcia, które nie zostały zmienione przez Sąd Apelacyjny.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw do zmiany lub uchylenia, wynikających z zarzutów apelacyjnych oraz niestwierdzenie okoliczności przewidzianych w art. 439 k.p.k. i art. 440 k.p.k.

1.Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1

Przedmiot i zakres zmiany

W punkcie I wyroku Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:



uchylił punkt II,



w punkcie I przyjął, iż oskarżony dopuścił się czynu, polegającego na tym, że w dniu 24 września 2023 roku w S., przewidując możliwość spowodowania u M. S. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i godząc się na to, zadał mu uderzenie pięścią w głowę, wskutek którego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci złamania podstawy prawego wyrostka kłykciowego żuchwy, co stanowiło naruszenie czynności narządu ciała na czas trwający dłużej niż 7 dni, a następnie upadł na twarde podłoże uderzając o nie boczną lewą częścią głowy, w wyniku czego doznał obrażeń ciała, na które składały się wylewy krwawe w tkance podskórnej powłok głowy w okolicy skroniowej lewej i w lewym mięśniu skroniowym ze złamaniem piramidy kości skroniowej lewej oraz krótkimi szczelinami złamania w obrębie skrzydła mniejszego prawego kości klinowej i w stropie prawego oczodołu, krwiak podtwardówkowy po stronie prawej, rozległy krwiak podpajęczynówkowy w obrębie prawej półkuli mózgu oraz niewielkie stłuczenie płata skroniowego i ciemieniowego prawej półkuli mózgu, masywny obrzęk mózgu z cechami ciasnoty śródczaszkowej w postaci obustronnego wklinowania podnamiotowego i wylewami krwawymi w pniu mózgu – moście, stanowiące ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, w następstwie czego M. S. zmarł w dniu (...), który to skutek oskarżony powinien i mógł przewidzieć, czyn ten po zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. zakwalifikował z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 156 § 3 k.k., wymierzając za niego na podstawie art. 156 § 3 k.k. karę 6 lat pozbawienia wolności,



na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 24 września 2023 roku godzina 19:45 do dnia 27 września 2024 roku,



w punkcie III wysokość zadośćuczynienia obniżył do 50.000 złotych.

Zwięźle o powodach zmiany

Sąd Apelacyjny uznał, że w sprawie zachodziły podstawy do zakwalifikowania czynu oskarżonego art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 156 § 3 k.k., a tym samym słusznymi co do zasady okazały się zarzuty i wnioski apelacji prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego. Swoje stanowisko w tym zakresie Sąd odwoławczy przedstawi poniżej, w kolejnych tezach.

1.

Przede wszystkim Sąd Apelacyjny podziela wyrażane w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądy, zgodnie z którymi:



zamiar ewentualny nigdy nie występuje samoistnie, a towarzyszy on dążeniu sprawcy do osiągnięcia jakiegoś innego celu; zamiar ten „(…) przybiera postać różnego rodzaju stanów obojętności sprawcy wobec tego, co czyni lub co może z jego zachowań wyniknąć”, a przeżycia psychiczne sprawcy można zwerbalizować wyrażeniami o treści „dopuszczam taką możliwość”, „wszystko mi jedno, czy to nastąpi czy nie”, „lepiej, żeby nie nastąpiło, ale jeśli nastąpi, to trudno” (wyrok SN z 28.04.2022 r., V KK 518/20, LEX nr 3433625,



każdemu człowiekowi w działaniu zawsze towarzyszy zamiar bezpośredni („chce”), zaś zamiar ewentualny jest niejako „produktem ubocznym”, a w istocie zamiarem wynikowym, nigdy bowiem nie występuje samodzielnie, lecz zawsze obok zamiaru bezpośredniego (wyrok SN z 03.07.2019 r., V KK 143/18, LEX nr 2692099),



najczęściej przyjmowaną w orzecznictwie jest teoria obojętności woli, w myśl której sprawcy jest obojętne, czy czyn zabroniony popełni (postanowienie SN z 09.07.2020 r., II KK 394/19, LEX nr 3225064).

Sąd Apelacyjny zwraca również uwagę na formułowane w orzecznictwie i doktrynie pojęcie zamiaru ogólnego. W sposób adekwatny do oceny prawnej zachowania oskarżonego kwestię tę ujmuje teza, zgodnie z którą „postać ciężkiego uszczerbku na ciele wymieniona w art. 156 § 1 lub 2 k.k. nie musi być sprecyzowana w świadomości sprawcy, ale nie oznacza to oczywiście, że "zamiar ogólny" jest szczególną postacią zamiaru obejmującą jakiekolwiek skutki zamachu na zdrowie drugiego człowieka”. (wyrok SN z 17.11.2021 r., IV KK 55/20, LEX nr 3276051). „Ustawodawca przewidział umyślny typ podstawowy w § 1 [art. 9 k.k.] (sprawca może mieć zamiar zarówno bezpośredni, jak i ewentualny), nieumyślny typ w § 2 (…). Popełniając przestępstwo z § 1, sprawca musi obejmować swoją świadomością przynajmniej możliwość, że swoim zachowaniem spowoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu pokrzywdzonego, i do osiągnięcia takiego skutku dążyć lub się nań godzić (…). Jest to zamiar ogólny spowodowania uszczerbku na zdrowiu (…). Sprawca nie musi chcieć spowodować konkretnego skutku wymienionego przez ustawodawcę w treści art. 156 § 1 czy godzić się na jego spowodowanie ani zakładać z góry czasu trwania skutku” (Mozgawa Marek (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024).

Aprobując powyższe, Sąd odwoławczy uznaje, iż spowodowanie u pokrzywdzonego obrażeń ciała o jakich mowa w art. 156 § 1 pkt 2 k.k. nie było samoistnym celem działania oskarżonego, gdyż było nim spowodowanie obrażeń ciała rozumiane jako zamiar ogólny. Odmiennie jednak niż Sąd Okręgowy, Sąd drugiej instancji uważa, iż siłę zadanego przez oskarżonego ciosu i skierowanie go w głowę niczego nie spodziewającego się pokrzywdzonego należało uznać (obok innych okoliczności, które zostaną wskazane dalej) za wystarczające podstawy do przypisania oskarżonemu obojętności względem możliwości, iż zadany cios może skutkować ciężkimi obrażeniami ciała.

2.

Sąd Apelacyjny ma świadomość, że w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego dominuje pogląd, iż w przypadku zdarzeń, podczas których pokrzywdzony po uderzeniu go upada na twarde podłoże i doznaje przez to obrażeń ciała lub zgonu, co do zasady prawidłowe jest kwalifikowanie czynu jako nieumyślnego spowodowania śmierci (art. 155 k.k.), względnie nieumyślnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu (art. 156 § 2, art. 157 § 2 k.k.). Należy jednak pamiętać, że badanie odpowiedzialności sprawcy zawsze musi odbywać się na tle realiów konkretnej sprawy (zob. np. wyrok SN z 31.01.2024 r., II KK 124/23, LEX nr 3666641). W tym kontekście Sąd odwoławczy wyraża pogląd, zgodnie z którym w rozpoznanej sprawie wystąpiły okoliczności na tyle szczególne, że koniecznym było uznanie jej za nietypową, uzasadniającą przypisanie oskarżonemu popełnienia z zamiarem ewentualnym czynu kwalifikowanego z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. Okoliczności te zostaną wskazane w dalszych rozważaniach.

3.

Sąd Apelacyjny wskazuje na następujące okoliczności, których kompleksowa ocena pozwalała na przypisanie oskarżonemu popełnienia zbrodni z art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. z zamiarem ewentualnym:

a)  siła ciosu,

b)  sposób jego zadania,

c)  świadomość oskarżonego co do całkowicie biernej postawy nieświadomego zagrożenia pokrzywdzonego,

d)  okoliczności poprzedzające zadanie ciosu.

Każda z powyższych okoliczności zostanie omówiona odrębnie poniżej.

*

Siła ciosu była niewątpliwie duża. Wynika to z dwóch dowodów. Pierwszym z nich jest opinia sądowo-lekarska, której żadna ze stron nie kwestionowała, a w której biegła powołała się na fakt spowodowania u pokrzywdzonego pęknięcia żuchwy, co świadczyło o dużej sile uderzenia. Drugim z dowodów jest zapis wideo z monitoringu, na którym widać w sposób czytelny i oczywisty, że cios był zadany z dużą siłą, ponieważ po jego zadaniu przez oskarżonego pokrzywdzony natychmiast stał się zupełnie bezwładny i w takim stanie upadł na podłoże, uderzając w nie głową. Był to zatem cios o charakterze nokautu, pozbawiający pokrzywdzonego natychmiast możliwości jakiejkolwiek reakcji obronnej, np. w postaci zamortyzowania uderzenia lub w miarę łagodnego osunięcia się na podłoże. Należy zgodzić się z pełnomocnikiem oskarżyciela posiłkowego w zakresie argumentacji, zgodnie z którą w tych konkretnych okolicznościach cios został zadany przez oskarżonego najmocniej jak się dało, bez jakiegokolwiek miarkowania jego siły, jak również bez dania pokrzywdzonemu szans na obronę.

*

Sposób zadania ciosu był bardzo charakterystyczny, co doskonale widać na zapisie monitoringu. Oskarżony wziął szeroki zamach ręką, aby nadać uderzeniu dużą prędkość, a przez to dużą siłę. Uderzenie zadał wyprostowaną ręką, celując pięścią w bok głowy pokrzywdzonego. Widoczny na nagraniu wideo sposób zadania ciosu świadczy o użyciu ręki w taki sposób, aby pokrzywdzonego „wyeliminować” ze zdarzenia na ulicy i rzeczywiście takie wyeliminowanie nastąpiło. Nagranie dowodzi, że oskarżony w żadnym zakresie nie miarkował ciosu, wykonując zamach w taki sposób, iż niewątpliwie uczynił to najszybciej, a przez to najmocniej, jak był w stanie. Świadczy o tym wykorzystanie do zdania ciosu energii kinetycznej całego ciała (zamach ręką poprzedzony dużym odchyleniem jej do tyłu).

*

W chwili otrzymania ciosu pokrzywdzony nie spodziewał się zamachu, a uderzeniem został całkowicie zaskoczony. Wynika to ze sposobu działania oskarżonego, który działał w sposób dla pokrzywdzonego niewidoczny, nie starając się zostać przez niego zauważonym (stał poza polem jego widzenia, wiedział, że pokrzywdzony zajęty jest czym innym, uderzył z dużą siłą, nie dając pokrzywdzonemu szans na zachowanie przytomności i obronę lub asekurację przed upadkiem). Taki sposób działania oskarżonego spowodował, że pokrzywdzony nie tylko nie próbował uchylić się przed ciosem (do końca się go nie spodziewał), ale upadł całkowicie bezwładnie na twarde podłoże. Działanie w sposób niewidoczny dla pokrzywdzonego umożliwiło oskarżonemu zadanie skutecznego ciosu we wcześniej już opisany sposób, tj. z dużym zamachem. Tego rodzaju cios ma to do siebie, że ułatwia zaatakowanemu zrobienie uniku, ponieważ obszerny ruch ręki daje na to wystarczającą ilość czasu, oczywiście pod warunkiem, że zaatakowany zamach dostrzega. W rozpoznanej sprawie oskarżony nie dał M. S. takiej szansy, działając w sposób niezauważony przez pokrzywdzonego.

*

Sąd Apelacyjny nie zgadza się z oceną Sądu Okręgowego, że „nie można (…) dostrzec żadnego adekwatnego, doraźnego impulsu, który w tamtym momencie wywołał u D. K. chęć skrzywdzenia M. S. - było to działanie nieracjonalne, pozbawione wyraźnej przyczyny”. Uważna obserwacja zdarzenia zapisanego na nagraniu z monitoringu i prawidłowa jego ocena prowadzą w sposób nieodparty do wniosku, że oskarżony przyglądał się nieskutecznym próbom interwencji podejmowanych wobec mężczyzny w czapce z daszkiem przez dwie osoby: nieustalonego mężczyznę dużej postury noszącego brodę oraz przez M. S.. Mężczyzna z brodą kilkukrotnie próbuje w miarę łagodnie skłonić mężczyznę w czapce do opuszczenia terenu przy dyskotece (...), a M. S. przejawia wobec tego mężczyzny zdecydowanie dalej idącą agresję. W końcowej fazie zdarzenia M. S. kolejny raz podejmuje próbę ataku na mężczyznę w czapce, w reakcji na co oskarżony podbiega w pobliże i zadaje mu cios. Prawidłowa interpretacja tych zachowań prowadzi do wniosku, że impulsem, który pchnął oskarżonego do działania była złość na M. S. (nielubianego przez niego również z innych, zadawnionych powodów) za to, że ten po raz kolejny interweniuje wobec mężczyzny w czapce z dużą dozą agresji, a więc inaczej niż mężczyzna z brodą. Złość ta w oskarżonym niewątpliwie narastała, skoro obserwował on od dłuższego czasu, że M. S. zmierza do eskalacji konfliktu z mężczyzną w czapce, któremu mężczyzna z brodą niewątpliwie chce zapobiec. Gdy w ramach tych obserwacji oskarżony po raz kolejny zauważył agresywne zachowanie M. S. wobec mężczyzny w czapce, nagle postanowił interweniować na własnych zasadach, co stanowi istotę impulsu, który kierował nim tempore criminis.

*

Podsumowując omówione wyżej okoliczności, Sąd Apelacyjny wyraża pogląd, zgodnie z którym w ustalonym stanie faktycznym nie mieliśmy do czynienia z sytuacją typową, uzasadniającą ustalenie o nieumyślnym spowodowaniu przez oskarżonego ciężkich obrażeń ciała pokrzywdzonego, skutkujących jego późniejszym zgonem. Skoro bowiem cios wymierzony został z dużą siłą, wynikającą z charakterystycznego sposobu jego zadania, przez co stał się ciosem nokautującym, natychmiast eliminującym pokrzywdzonego ze zdarzenia, a oskarżony świadomie działał z całkowitego zaskoczenia, w sposób skryty, niewidoczny dla ofiary, przy czym niewątpliwie zareagował w ten sposób na ustalone, obserwowane przez siebie zachowanie pokrzywdzonego, do którego od dłuższego czasu odczuwał niechęć, to zasady prawidłowego rozumowania, wiedzy i doświadczenia życiowego nakazywały uznanie, że D. K. chciał uderzyć M. S. na tyle mocno i skutecznie, że uderzenie pod każdym względem niosło ze sobą maksymalny ładunek niebezpieczeństwa dla zdrowia pokrzywdzonego. Pomimo, że oskarżony nie chciał wywołać u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, to jednak, poprzez zadanie uderzenia w taki sposób i w takich okolicznościach, dał wyraz obojętności co do tego, jakie wywoła skutki. Gdyby oskarżony zrobił cokolwiek, co mogłoby świadczyć o jakiejś refleksji (np. przed zadaniem ciosu uprzedził pokrzywdzonego, dając mu szansę na obronę), powyższa ocena mogłaby być dla niego korzystniejsza. Ponieważ jednak w zachowaniu swoim D. K. skumulował wyłącznie to, co maksymalizowało skutki zamachu na zdrowie M. S., a zamach poprzedzał długotrwały konflikt obu mężczyzn i obserwacja przez oskarżonego zachowania pokrzywdzonego przed lokalem (...), to za uprawnione uznać należało ustalenie, że D. K. chciał „dać nauczkę” M. S., a w dodatku chciał dla niego nauczki tak dotkliwej, że obojętnym było mu, jak daleko idące skutki może wywołać swoim zachowaniem.

*

Zachowaniem swoim oskarżony w sposób nieumyślny doprowadził do śmierci pokrzywdzonego, ponieważ ani jej nie chciał, ani się na nią nie godził, ani nawet jej nie przewidywał, jednakże powinien i mógł ją w ustalonych okolicznościach przewidzieć. Jest bowiem oczywistym, że przewidując i godząc się na możliwość spowodowania u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, powinien był przewidzieć możliwość, że następstwem takiego rodzaju uszczerbku może być śmierć ofiary ataku. Wynika to z faktu, że ciężki uszczerbek na zdrowiu miał w tym wypadku postać choroby realnie zagrażającej życiu, a więc choroby, która nie tylko potencjalnie, ale realnie może doprowadzić do śmierci pokrzywdzonego. Stąd kwalifikacja prawna czynu przypisanego oskarżonemu musiała obejmować dodatkowo art. 156 § 3 k.k.

*

O obniżeniu wysokości zadośćuczynienia do 50.000 zł. orzeczono na skutek częściowego uwzględnienia apelacji obrońcy oskarżonego. Podstawę rozstrzygnięcia w przedmiocie zadośćuczynienia stanowił art. 46 § 1 k.k., zgodnie z którym w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Skoro zatem odpowiednie zastosowanie miały przepisy prawa cywilnego, a w prawie tym zasadą jest rozstrzyganie sporów w granicach zgłaszanych żądań, to niezasadnym było przekroczenie przez Sąd Okręgowy tych granic, wynikające z zasądzenia zadośćuczynienia w wysokości przekraczającej żądania zgłoszone przez strony (k. 480 akt). Co do wskazywanego w apelacji obrońcy braku określenia w zaskarżonym wyroku, czy zasądzono zadośćuczynienie całkowite czy częściowe (obrońca używa w końcowej części apelacji błędnego sformułowania „naprawienie szkody”), Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że Sąd pierwszej instancji zasądził zadośćuczynienie całkowite, ponieważ ani z punktu III wyroku, ani jego uzasadnienia nie wynika, aby zasądzono zadośćuczynienie częściowe. Do jedynie częściowego zadośćuczynienia nie był zresztą podstaw, ponieważ wnioski złożone na rozprawie przed Sadem Okręgowym przez oskarżycieli nie zawierały żadnego ograniczenia zakresu składanych żądań. Nie było również podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia we wnioskowanej przez obrońcę kwocie 20.000 zł. Sąd odwoławczy co do zasady aprobuje motywy zasądzenia zadośćuczynienia wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. W wywiedzionej apelacji obrońca oskarżonego nie podważył tej argumentacji, wskazując wyłącznie na młody wiek i brak dochodów oskarżonego. Należało jednak uznać, że okoliczności te nie mają znaczenia przy ocenie wysokości zadośćuczynienia, ponieważ zależy ona przede wszystkim stopnia krzywdy osoby uprawnionej. W tym zakresie Sąd Okręgowy słusznie uznał, że krzywda ojca pokrzywdzonego jest znaczna, co w ocenie Sądu Apelacyjnego przemawiało przeciwko obniżeniu zasądzonej kwoty do żądanego w apelacji poziomu. Na marginesie jedynie należy wskazać, że nawet w warunkach izolacji oskarżony ma możliwość podjęcia zatrudnienia i czynienia w tej drodze starań o wywiązanie się z nałożonego obowiązku zadośćuczynienia

1.Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.1.Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

0.1.Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

W punkcie III wyroku Sąd Apelacyjny zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego L. S. kwotę 9.000 złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez niego w związku z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym. W tym zakresie rozstrzygnięcie znajduje oparcie w art. 627 k.p.k., zgodnie z którym od skazanego w sprawach z oskarżenia publicznego sąd zasądza koszty sądowe na rzecz Skarbu Państwa oraz wydatki na rzecz oskarżyciela posiłkowego, nadto w art.634 k.p.k., który stanowi, że do kosztów procesu za postępowanie odwoławcze od orzeczeń kończących postępowanie w sprawie mają odpowiednie zastosowanie przepisy o kosztach za postępowanie przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. do kosztów procesu należą uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika. Wysokość wydatków oskarżyciela posiłkowego ustalono na podstawie złożonego przez jego pełnomocnika spisu. Wysokość wydatków nie przekracza górnej granicy określonej w § 15 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

W punkcie IV wyroku Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od opłaty za obie instancje i wydatków postępowania odwoławczego, którymi obciążył Skarb Państwa. Podstawę rozstrzygnięcia stanowią art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 10 ust. 1 i art. 17 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych. Oskarżony nie ma majątku ani znaczących dochodów, nadto nałożono na niego obowiązek zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę, w związku z czym ponoszenie przez niego tych obciążeń uznano za zbyt uciążliwe.

7.  PODPIS

1.Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość rozstrzygnięcia

1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

orzeczenie o karze

1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość rozstrzygnięcia

1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana