Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Michał Bober
Sędziowie:	SSA Grażyna Horbulewicz (spr.) SSA Aleksandra Urban
Protokolant:	sekr.sądowy Agnieszka Makowska

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2016 r. w Gdańsku

sprawy T. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu- IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 grudnia 2015 r., sygn. akt IV U 303/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na rzecz T. G. kwotę 360,00 (trzysta sześćdziesiąt 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Grażyna Horbulewicz SSA Michał Bober SSA Aleksandra Urban

Sygn. akt III AUa 424/16

UZASADNIENIE

T. G. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 11 lutego 2015 r. odmawiającej mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 17 grudnia 2014 r. Uzasadniając swoje stanowisko Sąd wskazał, że T. G., urodzony (...), po ukończeniu 16 roku życia pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców w okresach od 10 grudnia 1970 r. do 21 marca 1973 r. i od 8 października 1976 r. do 31 marca 1977 r., zaś w okresie aktywności zawodowej był zatrudniony:

- od 22 marca 1973 r. do 7 października 1976 r. w Kombinacie Budownictwa (...) w T., jako betoniarz i cieśla. W czasie tego zatrudnienia skarżący odbył zasadniczą służbę zawodową w okresie od 25 października 1974 r. do 7 października 1976 r., po czym nie podjął dalszego zatrudnienia w tym zakładzie pracy.

- od 1 kwietnia 1977 r. do 31 maja 1977 r. w Spółdzielni (...) w G. Oddziale w S. na stanowisku kierowcy.

- od 3 czerwca 1977 r. do 29 października 1977 r. w Ośrodku (...) w O. w charakterze kierowcy.

- od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. oraz od 1 grudnia 1982 r. do 31 października 1993 r. w Spółdzielni Budownictwa (...) w B.. Skarżący w tych okresach (z wyłączeniem okresu od 1 grudnia 1982 r. do 12 września 1983 r., kiedy pracował jako betoniarz) pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Przedsiębiorstwo specjalizowało się w produkcji elementów betonowych, tj. płyt, kręgów, pustaków. Skarżący w trakcie tych okresów był kierowcą samochodu ciężarowego marki S. i zajmował się przywożeniem materiałów niezbędnych do produkcji elementów betonowych w postaci żwiru, cementu, czy żużlu, a także transportowaniem gotowych wyrobów betonowych. Również kierowcy zajmowali się wywożeniem ziemi z wykopów wykonywanych pod dane budowy. Załadunek i rozładunek materiałów odbywał się mechanicznie za pomocą koparek, ładowarek, bądź suwnic w zależności od wykonywanego transportu. W przypadku przewożenia elementów betonowych skarżący zajmował się zabezpieczaniem danego ładunku poprzez jego mocowanie, przy rozładunku zaś zajmował się zaczepianiem lin transportowanych elementów.

- od 18 lipca 1979 r. do 12 lipca 1980 r. w Kopalni (...) w M. jako robotnik pod ziemią.

- od 1 czerwca 1982 r. do 25 listopada 1982 r. w Fabryce (...) w G. na stanowisku robotnik transportu.

- od 3 listopada 1993 r. do 30 kwietnia 1993 r. wnioskodawcy przysługiwało prawo do zasiłku dla bezrobotnych wypłacane przez Powiatowy Urząd Pracy w (...).

- od 1 maja 1994 r. do 30 listopada 1994 r. w Zakładzie (...) w B. jako kierowca-mechanik.

- od 1 grudnia 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. (ostatecznie do 30 września 1999 r.) w Zakładzie (...) Z. T. w B. w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Skarżący w tym okresie zatrudnienia był kierowcą samochodu ciężarowego marki S. i zajmował się transportowaniem okien i drzwi na terenie całego kraju. Załadunkiem okien i drzwi na samochód zajmowali się pracownicy magazynowi, w obecności kierowcy, który nadzorował rozmieszczaniem tych elementów oraz zajmował się ich mocowaniem.

Skarżący nie miał innych okresów składkowych i nieskładkowych przed 1999 r.

W dniu 17 grudnia 2014 r. ubezpieczony wystąpił do pozwanego z wnioskiem o ustalenie uprawnień do emerytury, który zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją został załatwiony odmownie z uwagi na brak 15 – letniego okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W sprawie poza sporem było, że T. G. ukończył 60 lat, nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego i na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się co najmniej 25 letnim okresem ubezpieczenia. Spornym pozostawała przesłanka 15 letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Badając powyższą kwestię Sąd w pierwszej kolejności zważył, że rodzaje prac wykonywanych w warunkach szczególnych zostały enumeratywnie wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., i są to m.in. prace wymienione w wykazie A, Dziale VIII (Transport i łączność), pod poz. 2: prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, Sąd uznał, że wnioskodawca w trakcie zatrudnienia w Spółdzielni Budownictwa (...) w B. w okresach od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. i od 13 września 1983 r. do 31 października 1993 r. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, co stanowi pracę w warunkach szczególnych określoną w wykazie A powołanego rozporządzenia.

Zarówno skarżący jak i świadkowie przesłuchani w sprawie zgodnie wskazali, że wnioskodawca w trakcie zatrudnienia w spornych okresach pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego marki S.. Nadto opisując charakter pracy skarżącego podali, iż (...) w B. zajmowało się produkcją elementów betonowych, przy czym transport surowców mineralnych niezbędnych do produkcji oraz wyrobów betonowych odbywał się przy pomocy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. Świadkowie zgodnie zeznali, iż załadunkiem i rozładunkiem zajmowali się inni pracownicy przy pomocy ładowarek, koparek, czy suwnic. Do obowiązków kierowców należało umocowanie danego ładunku do transportu. Do tego sam skarżący wskazał, że przy rozładunku elementów budowlanych zajmował się zaczepianiem lin danego elementu. Wobec tego świadkowie potwierdzili w całej rozciągłości twierdzenia skarżącego odnośnie pracy w tych okresach. Świadkowie pracowali ze skarżącym w tym samym okresie zatrudnienia.

Wobec tak poczynionych ustaleń, Sąd stanął na stanowisku, że okresy pracy skarżącego od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. i od 13 września 1983 r. do 31 października 1993 r. (łącznie 10 lat, 9 miesięcy i 13 dni) w (...) w B. podlegał uwzględnieniu do stażu pracy w warunkach szczególnych ze względu na świadczenie przez skarżącego pracy w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ustaleń Sądu nie mogło podważyć stanowisko pozwanego organu rentowego, że dodatkowe prace wykonywane przez skarżącego, zgodnie z umową z dnia 12 września 1983 r. wykluczają świadczenie przez ubezpieczonego pracy kierowcy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zauważyć bowiem należało, że z treści tej umowy wynika, iż skarżący miał wykonywać w zakresie wykonywanych czynności odbiór materiałów, załatwienie formalności dokumentacyjnych, nadzór nad ładunkiem, zdanie materiału przeznaczonemu odbiorcy oraz dorywczą pomoc przy załadunku i wyładunku. Skarżący podkreślał, że wymienione w umowie prace polegały przede wszystkim na odpowiedzialności za przewożony towar, rozliczeniu się z tego towaru poprzez przekazanie dokumentacji przy zdaniu towaru, a także uzyskaniu potwierdzenia danej dostawy. Do tego skarżący wskazał, że niekiedy pomagał przy rozładunku przewożonych elementów poprzez zaczepianie lin za przewożone elementy. Zeznania skarżącego zostały potwierdzone przez świadków. Sąd zaznaczył także, że - jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego - załadunek i wyładunek transportowanych elementów odbywał się mechanicznie, co także wykluczało wykonywanie przez skarżącego prac pomocniczych przy załadunku i wyładunku w innym zakresie. W ocenie Sądu tego rodzaju prace nie mogły skutkować wyłączeniem tego okresu zatrudnienia ze stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych. Przede wszystkim zważyć należało, że powyższe prace stanowiły integralną część pracy skarżącego na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczonym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Nadto miały one charakter uboczny, podczas gdy czynności kierowcy stanowiły główny zakres obowiązków ubezpieczonego. Poza tym były wykonywane przez skarżącego w trakcie przerw technologicznych, wywołanych koniecznością załadunku i rozładunku transportowanych surowców mineralnych, które bez wątpienia są towarzyszącym elementem na stanowisku kierowcy. Zatem w takim stanie rzeczy okresy zatrudnienia w (...) w B. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony podlegały zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Odnośnie pozostałego okresu zatrudnienia, tj. od 1 grudnia 1982 r. do 12 września 1983 r., ubezpieczony wskazał jedynie na zajmowane stanowisko bez przybliżenia charakteru wykonywanej pracy w tym okresie, o czym również nie zeznali świadkowie. Z dokumentacji z akt osobowych także nie wynika rodzaj wykonywanych obowiązków. Powyższe uniemożliwiło ewentualne rozważania, co do zaliczenia tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych, zgodnie z wykazem A wymienionego rozporządzenia – Dział V pkt 4 (prace zbrojarskie i betoniarskie) oraz pkt 15 (prace przy produkcji betonu kruszywowego).

Sąd uznał, że zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych podlegał również okres zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) Z. T. w B. od 1 grudnia 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. (4 lata i 1 miesiąc), kiedy to skarżący wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, zajmując się transportowaniem okien i drzwi na terenie całego kraju. Świadkowie przybliżając strukturę funkcjonowania powyższego zakładu oraz opisując charakter pracy ubezpieczonego, w całej rozciągłości potwierdzili jego twierdzenia o pracy w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Faktem jest, że w trakcie pracy ubezpieczonego miały miejsce przerwy technologiczne, podczas których był on obecny przy samochodzie. Wnioskodawca zajmował się również zabezpieczaniem przewożonego ładunku przez mocowanie, przy czym wskazane czynności, podobnie jak w okresie pracy w (...) w B., stanowiły integralną część pracy kierowcy samochodu ciężarowego i nie mogły skutkować wykluczeniem tego okresu zatrudnienia ze stażu pracy w warunkach szczególnych. Zdaniem Sądu trudno jest wymagać, aby do zaliczenia pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Mając na uwadze przedstawione rozważania, Sąd uznał, że zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych podlegały okresy pracy w (...) w B. od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. i od 13 września 1983 r. do 31 października 1993 r. (łącznie 10 lat, 9 miesięcy i 13 dni) oraz w (...) w B. od 1 grudnia 1994 r. do 31 grudnia 1998r. (łącznie 4 lata i 1 miesiąc), co wespół z okresem zatrudnienia tzw. szczególnego, zaliczonym przez pozwanego doprowadziło do ustalenia, że skarżący spełnił przesłankę 15 lat pracy w warunkach szczególnych przypadających na dzień 1 stycznia 1999 r.

Z tych względów, Sąd Okręgowy, przy zastosowaniu przepisów art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748) oraz § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43), na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 184 i art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez uznanie, iż wnioskodawca udowodnił 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach i przyznanie mu prawa do emerytury oraz naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, skutkujące uznaniem, że wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, podczas gdy z akt osobowych wynika, że skarżącemu powierzono inne czynności (załadunkowe i wyładunkowe, czynności spedycyjne, odbiór i zdanie materiału, załatwianie formalności dokumentacyjnych), co doprowadziło do sprzecznych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, iż w ocenie pozwanego nie można przyjąć, że w spornym okresie wnioskodawca był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, wykonując pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, gdyż jednocześnie świadczył dodatkowe prace. Skarżący podkreślił, że warunkiem uznania zatrudnienia za pracę w warunkach szczególnych jest stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywanie pracy na stanowisku wymienionym w wykazie stanowiącym załącznik do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, wymaganych do nabycia praw do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie no organizm ludzki. Odstępstwa mogą dotyczyć prac stanowiących integralną część większej całości dającej się zakwalifikować pod określoną pozycją załącznika do powołanego rozporządzenia, bądź też czynności wykonywanych w warunkach wprawdzie nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, ale mających charakter incydentalny, krótkotrwały. Z uzasadnienia wyroku wynika natomiast, iż Sąd I instancji uznał, że czynności wykonywane na podstawie umowy o dodatkowe prace z dnia 12 września 1983 r. w ramach pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, tj. czynności spedycyjne z przyjęciem odpowiedzialności za konwojowanie ładunku na prowadzonym pojeździe, miały charakter uboczny i stanowią integralną część pracy kierowcy samochodu ciężarowego. W ocenie organu rentowego takie stanowisko Sądu nie jest trafne, gdyż czynności wynikające z przyjęcia odpowiedzialności za konwojowanie ładunku na prowadzonym pojeździe nie stanowiły integralnej części pracy skarżącego na ww. stanowisku, gdyż nie wynikały z zasadniczej umowy o pracę, lecz z umowy dodatkowej, opłacanej dodatkowo według stawki dziennej, co w pełni potwierdza dodatkowy, a nie incydentalny charakter tych prac, jako prac wykonywanych w ramach obowiązującego skarżącego pełnego wymiaru czasu pracy na stanowisku kierowcy.

W ocenie pozwanego wnioskodawca nie wykazał zatem 15 lat pracy w szczególnych warunkach, gdyż w kwestionowanym okresie zatrudnienia od 13 września 1983 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu, a tym samym nie spełnił kumulatywnie przesłanek niezbędnych do przyznania mu prawa do świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

W odpowiedzi na odwołanie wnioskodawca wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania odwoławczego w maksymalnej wysokości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Apelacja, zdaniem instancji odwoławczej, nie zawiera argumentów, które mogłyby prowadzić do podważenia przeprowadzonej przez Sąd I instancji oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, poczynionych przez ten Sąd ustaleń w zakresie okoliczności stanu faktycznego sprawy, czy też dokonanej subsumcji prawnej.

Sąd Apelacyjny zaakceptował w całości ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, opubl. OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił on też błędów w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, albowiem prawidłowo zinterpretował i zastosował odpowiednie przepisy prawa.

W pierwszej kolejności wyjaśnić trzeba, że prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przewidziane jest w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst Dz. U. z 2016 r., poz. 887), zawartym w rozdziale 2 działu II ustawy dotyczącym urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Przepis ten w ust. 4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 powyższego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli (łącznie) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: (1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz (2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 25 lat dla mężczyzn). W myśl ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego względnie złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Podstawę prawną ustalenia uprawnień T. G. do wcześniejszej emerytury stanowi przepis art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej. Zatem ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. musi legitymować się ponad 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, w tym 15 latami pracy w warunkach szczególnych.

W sprawie bezsporne jest, iż wnioskodawca 10 grudnia 2014 r. ukończył 60 rok życia oraz nie jest członkiem OFE.

Sporną w analizowanej sprawie pozostawała ocena okresu zatrudnienia wnioskodawcy w

Spółdzielni Budownictwa (...) w B. w okresach od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. i od 13 września 1983 r. do 31 października 1993 r. oraz w Zakładzie (...) Z. T. w B. od 1 grudnia 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. (4 lata i 1 miesiąc) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, które Sąd I instancji, wbrew ustaleniom pozwanego, uznał za okresy wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podzielił stanowisko Sądu Okręgowego. Zdaniem instancji odwoławczej z zeznań powołanych w sprawie świadków oraz zgromadzonej dokumentacji wynika wprost, że ubezpieczony zarówno w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Budownictwa (...) w B. w okresach od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. i od 13 września 1983 r. do 31 października 1993 r., jak i w Zakładzie (...) Z. T. w B. w okresie od 1 grudnia 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracował na stanowisku kierowcy i prowadził samochody ciężarowe, m.in. marki S. o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a zatem wykonywał prace wymienione w wykazie A, dział VIII, zawierającym wykaz prac w warunkach szczególnych w transporcie i łączności, w którym ustawodawca w punkcie 2 wymienił prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów.

Faktem jest, że jak ustalił Sąd Okręgowy, w spornym okresie zatrudnienia w Spółdzielni Budownictwa (...) w B. od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. i od 13 września 1983 r. do 31 października 1993 r., wnioskodawca oprócz obowiązków kierowcy wykonywał równolegle prace spedycyjne wynikające z odrębnej umowy zawartej dnia 12 września 1983 r. (k.17 akt osobowych), polegające na odbiorze materiałów, załatwianiu formalności dokumentacyjnych, sprawowaniu nadzoru nad ładunkiem, zdawaniu materiału przeznaczonego dla odbiorcy oraz dorywczej pomocy przy załadunku i wyładunku, niemniej jednak miały one tak marginalny charakter, że nie sposób uznać, aby uprawnionym było uznanie, iż wyłączają one ocenę zasadniczego zatrudnienia ubezpieczonego, jako wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wyjaśnić bowiem trzeba, że zgodnie z treścią definicji zamieszczonej w Słowniku języka polskiego, Wyd. Naukowe PWN kierowca samochodu ciężarowego (o ładowności powyżej. 3,5 t) to pracownik, który prowadzi samochód ciężarowy, tj. pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków, w celu transportu materiałów do miejsca przeznaczenia, jak również wykonuje czynności mające na celu utrzymanie samochodu w dobrym stanie technicznym (kierowca zawodowy - osoba posiadająca zawodowe prawo jazdy (prawo jazdy kategorii C, C1, CE, C1E, D, D1, DE, D1E)).

Tak skonstruowana definicja, jak również zasady doświadczenia życiowego wskazują, że wykonywanie pracy kierowcy nigdy nie było i nie jest ograniczone jedynie do kierowania pojazdem. Osoba zatrudniona na wskazanym stanowisku, poza prowadzeniem samochodu, które niewątpliwie jest podstawowym zajęciem, zajmuje się także dostarczaniem i odbiorem dokumentów przewozowych, wykonywaniem prac spedycyjnych oraz załadunkiem i rozładunkiem towarów – niejednokrotnie w oparciu o dodatkowe umowy. Jest oczywistym, że T. G. – w oparciu o dodatkową umowę, znajdującą się w jego aktach osobowych – również wykonywał inne czynności, aniżeli kierowanie pojazdem, tj. chociażby pomoc przy rozładunku towaru, nadzór nad jego ładowaniem, czy odbiór dokumentów przewozowych, co zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie powinno decydować o pozbawieniu go prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Jak wynika z doświadczenia życiowego, kierowcy, zajmujący się przewożeniem różnego rodzaju towarów do miejsca przeznaczenia, po wykonaniu zadania – zamiast stać pod sklepem, hurtownią czy też magazynem – dokonują samodzielnie bądź też z pomocą ładowaczy, rozładunku dostarczonego towaru. Faktem jest, że czynności te są zazwyczaj regulowane przez dodatkowe umowy, niemniej jednak nie czyni to uprawnionym twierdzenia, że wykonywanie jakichkolwiek innych prac, poza prowadzeniem samochodu ciężarowego, sprawia, że zatrudnienie na stanowisku kierowcy nie jest wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy. Poza tym wyładunek towaru był – w świetle zeznań powołanych w sprawie świadków – dokonywany zazwyczaj przez osobną ekipę, zaś wnioskodawca jedynie pomagał w odpinaniu lin zabezpieczających. W ocenie Sądu Odwoławczego oczywistym jest, że każdy pracownik mający możliwość otrzymania dodatkowego wynagrodzenia, czy to w ramach godzin pracy, czy też poza normatywnym wymiarem czasu pracy, skorzysta z takiej możliwości, podobnie jak uczynił to wnioskodawca, dlatego też niezasadnym byłoby obecnie nie uznanie jego zatrudnienia w Spółdzielni Budownictwa (...) w B. w okresach od 5 grudnia 1977 r. do 31 lipca 1978 r. i od 13 września 1983 r. do 31 października 1993 r., na stanowisku kierowcy, za pracę w szczególnym charakterze, tylko dlatego, że po wykonaniu obowiązków wynikających z umowy o pracę podejmował inne czynności, nie związane bezpośrednio z prowadzeniem samochodu ciężarowego. O marginalnym charakterze czynności wynikających z umowy z dnia 12 września 1988 r. świadczy również fakt, że za powierzone nią obowiązki otrzymywał uposażenie na poziomie 100 zł miesięcznie (zaświadczenie z dnia 28 kwietnia 1988 r.), podczas gdy za godzinę pracy na stanowisku kierowcy otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 120 zł, w roku 1989 r. 200 zł/m-cznie za dodatkowe czynności i 200 zł na godzinę za pracę na stanowisku kierowcy, w roku 1990 – 2610 zł/m-cznie i 3000 zł na godzinę za pracę na stanowisku kierowcy, co oznacza, że dodatkowe czynności stanowiły nie więcej niż 12,5 % czasu jego pracy, tj. około 1,5 godziny. A skoro tak, to nie sposób uznać, aby wykonywane przez ubezpieczonego czynności dodatkowe (przy uwzględnieniu, że niejednokrotnie świadczył pracę w godzinach nadliczbowych) w sposób istotny wpływały na ocenę jego zatrudnienia na stanowisku kierowcy, które – w ocenie Sądu Apelacyjnego – wciąż pozostawało zasadniczym zatrudnieniem, które wykonywał.

Tożsame stanowisko zajął Sąd Apelacyjny dokonując oceny zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) Z. T. w B. od 1 grudnia 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. Jak wynika ze zgromadzonego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym – w szczególności z zeznań powołanych w sprawie świadków – materiału dowodowego, wnioskodawca przez cały sporny okres wykonywał zatrudnienie na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Bezsprzecznie, będąc zatrudnionym na wskazanym stanowisku ubezpieczony, uczestniczył w wykonywaniu obowiązków związanych z załadunkiem oraz wyładunkiem przewożonych towarów, co wynikało chociażby z faktu, że odpowiadał on za powierzony mu towar, stąd w jego interesie było dopilnowanie, aby materiał ładowany na samochód, został zabezpieczony w odpowiedni sposób. Nadto odbierał on dokumentację bezpośrednio związaną z transportowanymi materiałami, co stanowiło integralną część pracy wnioskodawcy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, który – co oczywiste – odpowiadał za przewożone materiały, stąd oczywistym jest, że był on zobligowany do pilnowania, aby dokumentacja dotycząca towaru była prawidłowo i rzetelnie wypełniona. A skoro tak, to nieuprawnionym byłoby uznanie, że wykonywanie wskazanych wyżej czynności w jakikolwiek sposób mogło wpłynąć na ocenę stałości świadczonej przez niego pracy.

Jeśli zatem wnioskodawca udowodnił ponad 15 lat pracy w szczególnym charakterze (10 lat 9 miesięcy i 13 dni + 4 lata i 1 miesiąc (uznanych przez Sąd) +11 miesięcy i 26 dni (uznanych przez pozwanego)), wykonując zawód kierowcy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a co za tym idzie spełnił wszystkie, konieczne do przyznania wcześniejszej emerytury warunki (wiek 60 lat, 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych), określone w przepisie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U z 2016 r., poz. 887) oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U nr 8, poz.43), to zasadnym było przyznanie mu prawa do żądanego świadczenia, dlatego też Sąd Apelacyjny podzielając stanowisko Sądu I instancji i uznając apelację pozwanego za bezzasadną, na mocy art. 385 k.p.c., orzekł, jak w punkcie 1 sentencji.

W punkcie 2 wyroku Sąd Apelacyjny, zgodnie z § 9 ust. 2 § 10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U 2015 r., poz. 1804), przy uwzględnieniu treści art. 108 § l k.p.c., art. 98 § l i 3 k.p.c., orzekł o kosztach postępowania w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

SSA Michał Bober SSA Grażyna Horbulewicz SSA Aleksandra Urban