Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maciej Piankowski
Sędziowie:	SSA Lucyna Ramlo SSO del. Tomasz Koronowski (spr.)
Protokolant:	sekr.sądowy Angelika Judka

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2015 r. w Gdańsku

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

od wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 stycznia 2015 r., sygn. akt IV U 858/14

oddala apelację.

SSA Lucyna Ramlo SSA Maciej Piankowski SSO del. Tomasz Koronowski

Sygn. akt III AUa 537/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 września 2014r. znak (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonej M. G. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawczyni udowodniła okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat, 9 miesięcy i 28 dni, w tym okres 8 lat, 9 miesięcy i 10 dni pracy w warunkach szczególnych. Zakład wyjaśnił, że nie uwzględnił wnioskodawczyni do okresu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od dnia 1 sierpnia l984r. do dnia 31 grudnia 1991r. we (...) Zakładach (...) oraz od dnia 18 października 1993r. do dnia 31 sierpnia 1994r. w Fabryce (...) we W. na stanowisku ustawiacza ceramiki, gdyż przedłożone na ich potwierdzenie dokumenty oraz dokumenty pozyskane w trakcie prowadzonego postępowania wyjaśniającego budziły istotne wątpliwości merytoryczne w zakresie faktycznie zajmowanego stanowiska pracy. Organ rentowy zaakcentował, że w przedłożonych przez M. G. dokumentach oraz dokumentach pozyskanych od przechowawcy akt po zlikwidowanym pracodawcy brak jest informacji, czy wnioskodawczyni wykonywała czynności ustawiacza ceramiki „do wypału w piecach i rozładunek po wypale”. Jednocześnie Zakład odstąpił od postępowania wyjaśniającego odnośnie okresu zatrudnienia w Fabryce (...) od dnia 18 października 1993r. do dnia 31 sierpnia 1994r., gdyż zaliczenie tego okresu nie spowodowałoby udowodnienia 15 lat pracy w szczególnych warunkach i nabycia uprawnień do emerytury z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie Dz.U z 2015r. poz. 748 ze zmianami; dalej: ustawa emerytalna).

Ubezpieczona w odwołaniu od powyższej decyzji wniosła zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia na stanowisku ustawiacza ceramiki. Odwołująca opisała, że jej praca polegała na rozładunku i załadunku wózków z wyrobami ceramicznymi do pieca biskwitowego i pieca ostrego oraz szereg innych czynności tj. czyszczenie wyrobów ceramicznych z pyłu piecowego, szkliwienie wyrobów ceramicznych i wkładanie w osłony talerzy ceramicznych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany podtrzymał stanowisko zajęte w decyzji i wniósł o oddalenie odwołania. Pozwany podkreślił, że pracą w warunkach szczególnych nie jest ustawianie ceramiki na wózkach, które następnie były wprowadzane do pieca przez robotników bezpośrednio obsługujących piece.

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2015r. sygn. akt IV U 858/14 Sąd Okręgowy we Włocławku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 7 października 2014r. oraz nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd ten oparł się na następujących ustaleniach i rozważaniach: M. G. urodziła się (...). Z dniem 14 lutego 1978r. podjęła zatrudnienie we (...) Zakładach (...), gdzie do dnia 6 marca 1982r. oraz od dnia 7 marca 1984r. do 31 lipca 1984r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczyła pracę na stanowisku odlewacza oraz wykańczalnika wyrobów ceramicznych. Po powrocie z urlopu wychowawczego od dnia 7 marca 1984r. wnioskodawczyni zostało powierzone stanowisko ustawiacza ceramiki w dziale szkliwierni. Zanim M. G. przyuczyła się do wykonywania czynności szkliwierza, początkowo podejmowała najprostsze czynności tj. zdejmowania talerzy z wózków, które wróciły z wypału biskwitowego i ustawianiu ich na regały, następnie ustawiała talerze na osłony. Ponieważ wyjmowane talerze były gorące, rozładunku wózków odwołująca dokonywała w rękawicach. Wnioskodawczyni wykonując czynności szkliwierza zanurzała talerz w pojemniku ze szkliwem następnie umieszczała go na gąbczastej taśmie, gdzie po wysuszeniu stópki umieszczała go w osłonce. Zgodnie z wytycznymi pracodawcy wnioskodawczyni mogła położyć w słupku maksymalnie sześć talerzy w osłonkach. Następnie naszykowane talerze były umieszczane przez mężczyzn na wózkach przygotowywanych do wypału w piecach. W sytuacjach awaryjnych, gdy na przykład brakowało niezbędnych osłon do szkliwienia, wnioskodawczyni pomagała przy rozładunku gorących wyrobów ceramicznych z pieca. Z uwagi na likwidację zakładu pracy stosunek pracy wnioskodawczyni uległ rozwiązaniu z dniem 31 grudnia 1991r. Od dnia 18 października 1993r. do dnia 31 października 2006r. M. G., będąc zatrudnioną w Fabryce (...), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała czynności szkliwierza ceramiki.

W dniu 8 września 2014r. M. G. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o emeryturę. Wniosek ubezpieczonej oparty był na art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej oraz w zw. z § 4 ust.1 pkt 1 i 3 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zmianami; dalej także: rozporządzenie RM z 1983r.).

Zgodnie z powołanymi przepisami ubezpieczonej kobiecie urodzonej po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli do dnia 1 stycznia 1999r. w wymiarze co najmniej 15 lat wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów oraz osiągnęła okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 20 lat, a także nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zgodnie przy tym z §1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 7 lutego 1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tymże rozporządzeniu były okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Jednocześnie podkreślono, iż nie każda praca – nawet świadczona w trudnych czy też niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach – uzasadnia przyznanie emerytury w obniżonym wieku. Uzasadnia to jedynie wykonywanie w powołany sposób pracy określonej w przepisach rozporządzenia.

W świetle przytoczonej regulacji przedmiotem ustaleń Sądu I instancji pozostawało spełnienie przez wnioskodawczynię wszystkich wskazanych przesłanek nabycia prawa do tzw. wcześniejszej emerytury – w pierwszej kolejności w zakresie osiągnięcia wymaganego wieku oraz łącznego stażu ubezpieczeniowego. W tym zakresie stan faktyczny ustalony został w znaczącej części na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego. Strony postępowania nie kwestionowały autentyczności dokumentów w nich zawartych, a i Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw by zakwestionować ich wiarygodność. W świetle powołanych dokumentów nie budziło wątpliwości, iż wnioskodawczyni – urodzona w roku 1959 - do dnia 1 stycznia 1999r. legitymuje się okresami składkowymi i nieskładkowymi w wymiarze łącznie 20 lat, 9 miesięcy i 28 dni. Spór pomiędzy stronami sprowadzał się do ustalenia, czy wnioskodawczyni wykazała okresem łącznie 15 lat pracy w warunkach szczególnych. M. G. konsekwentnie wywodziła, iż przepracowała wymagane 15 lat w warunkach szczególnych bowiem pracowała tak w okresie uwzględnionym przez ZUS oraz okresach od dnia 1 sierpnia 1984r. do dnia 31 grudnia 1991r. i od dnia 18 października 1993r. do dnia 31 sierpnia 1994r., wykonując czynności ustawiacza ceramiki i szkliwierza. Organ rentowy, kwestionując natomiast złożone przez wnioskodawczynię świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wywodził, że udowodniła ona 8 lat, 9 miesięcy i 10 dni okresów takiej pracy.

W zakresie spornej okoliczności Sąd Okręgowy wskazał, iż zgodnie z ogólnymi zasadami procesu cywilnego to na ubezpieczonej ciążył obowiązek wykazania prawdziwości zgłaszanych twierdzeń. Stąd też ubezpieczone winna była wykazać legitymowanie się wymaganym okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych – w rozumieniu wskazanych powyżej przepisów – przypadającym przed 1 stycznia 1999r. Najistotniejszą przy tym dla rozstrzygnięcia sprawy kwestią pozostaje faktyczny zakres wykonywanych przez ubezpieczoną w ramach zatrudnienia obowiązków, dla których ustalenia nie jest jednak wystarczające samo oznaczenie zajmowanego stanowiska, a ustalenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie może być oparte wyłącznie o twierdzenia samej strony. Dokonując przy tym oceny zakresu czynności wnioskodawczyni w ramach stosunku pracy Sąd I instancji miał na uwadze, że przedłożyła ona świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Pamiętać jednak należy, że takie świadectwo pracy nie jest dokumentem abstrakcyjnym i musi znajdować oparcie w posiadanej przez zakład pracy dokumentacji, a w konsekwencji może być poprzez te dokumenty weryfikowane. Stąd też w ramach niniejszego postępowania Sąd Okręgowy dokonał również weryfikacji złożonego dokumentu przez pryzmat dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawczyni dla oceny zasadności zgłoszonego w sprawie żądania.

Ustaleń dotyczących spornej w sprawie okoliczności dokonano w oparciu o akta osobowe wnioskodawczyni z obu badanych okresów zatrudnienia. Analiza zawartych w nich dokumentów świadczy w ocenie Sądu I instancji o braku ingerencji w ich treść osób trzecich. Złożone dokumenty są czytelne i pozbawione jakichkolwiek śladów przeprawiania. W oparciu o zawarte w aktach angaże i świadectwa pracy ustalono ramy czasowe zatrudnienia wnioskodawczyni oraz nazwę stanowiska pracy, jaka była powierzona M. G.. Niemniej zakreślając ramy czasowe zajmowanych przez wnioskodawczynię stanowisk pracy Sąd dokonał oceny charakteru wykonywanych na nich czynności pracowniczych przez pryzmat zeznań świadków S. G. i G. S., jak i samej wnioskodawczyni. Słuchani zgodnie wskazali, iż do zakresu czynności odwołującej należało ustawianie wyrobów ceramicznych, które były przeznaczone do wypału, jak i jego rozładunku. Rozładowywane przez wnioskodawczynię talerze były na tyle gorące, że ich wyciąganie wymagało pracy w rękawicach. Tym samym uznano, że wbrew zapatrywaniu organu rentowego wnioskodawczyni wykonywała czynności ustawiacza ceramiki do wypału w piecach i rozładunku po wypale zaliczone do kategorii prac w warunkach szczególnych mocą cytowanego powyżej rozporządzenia Wykaz A Dział V poz. 11 i Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego Wykaz A Dział V poz. 11 pkt10.

Nadto podkreślenia wymaga, co jawi się z całokształtu zgromadzonego materiału, w szczególności z zeznań słuchanych, że pomimo użytej przez pracodawcę terminologii stanowisk pracy oraz powyższego ustalenia M. G. w normatywnym czasie pracy wykonywała również pracę szkliwierza ceramiki. Podkreślono, że na mocy cytowanego powyżej zarządzenia (Wykaz A Dział V poz. 11 pkt17) owe stanowisko pracy zostało również ujęte w katalogu stanowisk pracy wykonywanych w warunkach szczególnych. W tej kwestii Sąd I instancji w pełni zaaprobował zapatrywanie Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 27 stycznia 2012r. w sprawi II UK 103/11 (LEX 1130388), zgodnie z którym pracownik, który u jednego pracodawcy w tym samym czasie (okresie) wykonywał różne rodzaje pracy w szczególnych warunkach (wymienione w załączniku do rozporządzenia z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - wykaz A), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie powinien być pozbawiony uprawnienia do zaliczenia tego okresu do zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy emerytalnej. Zasadność zapatrywania Sądu Okręgowego miał potwierdzać również pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie I UK 227/11 (LEX 1157544), zgodnie z którym z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy. Nie jest więc dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, z czego a contrario wynika, że mogą i powinny być uwzględnione takie równocześnie wykonywane czynności, które miały szkodliwy wpływ na zdrowie zatrudnionego, bo zostały uznane przez ustawodawcę za pracę w warunkach szczególnych. W kontekście zeznań wnioskodawczyni jak i świadka G. S. Sąd I instancji nie miał żadnych wątpliwości, że M. G. w dobowym czasie pracy wykonywała czynności szkliwierza i ustawiacza gorących wyrobów ceramicznych, albowiem taka forma organizacji czasu pracy funkcjonowała ówcześnie u pracodawcy. Wnioskodawczyni po zanurzeniu talerza w pojemniku ze szkliwem zobligowana była umieścić go w osłonce, a w sytuacji gdy brakowało niezbędnych osłon, zajmowała się rozładunkiem wyrobów ceramicznych z pieca.

W tym stanie rzeczy, zaliczając sporny czasookres do okresu pracy w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy uznał, że skarżąca legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych przewyższającym 15 lat. Dokonane ustalenie rzutowało na zmianę zaskarżonej decyzji w myśl art. 477 ¹⁴§2 kpc na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej i skutkowało przyznaniem wnioskodawczyni prawa do emerytury od dnia 7 października 2014r. (w tej dacie bowiem M. G. spełniła wszystkie przesłanki niezbędne do uzyskania przedmiotowego świadczenia- art. 129 ust. 1 powołanej ustawy). Ponadto na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej nie stwierdzono odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, gdyż wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji nastąpiło dopiero na etapie postępowania jurysdykcyjnego przy jednoczesnym braku jakichkolwiek zaniedbań w tym zakresie organu rentowego.

Apelację od opisanego wyroku wniósł pozwany, zaskarżają go w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 ustawy emerytalnej w związku z §4 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia RM z 1983r. poprzez przyjęcie, iż wnioskodawczyni legitymuje się piętnastoletnim stażem pracy w warunkach szczególnym i przyznaniem z tego tytułu prawa do emerytury. Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji wywodzono, że w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie wskazano, iż wnioskodawczyni była ustawiaczem ceramiki do wypału w piecach i rozładunku po wypale. Ze świadectwa pracy wynika, iż skarżąca we wskazanych okresach zajmowała następujące stanowiska: odlewnik, wykańczalnik, szkliwierz, ustawiacz ceramiki na szkliwierni. Stanowisko ustawiacz ceramiki nie znajduje odzwierciedlenia w przepisie Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia lipca 1987r. w sprawie stanowisk prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładzie pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, zatem nie legitymuje się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Pozwany nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu I instancji. Zdaniem organu rentowego Sąd nie dokonał oceny materiału dowodowego w sposób wszechstronny i wyprowadził z analizy tego materiału nieprawidłowe wnioski. Z zeznań świadków wynika, iż wnioskodawczyni oprócz szkliwienia wyrobów ceramicznych zajmowała się ustawianiem wyrobów ceramicznych w osłony. W konsekwencji ustawione (zapakowane) w osłony wyroby ceramiczne były przenoszone przez mężczyzn na przenośniki i transportowane do pieców do wypału. Zdarzało się że wnioskodawczyni była zatrudniana przy rozładunku wyrobów ceramicznych już po procesie wypalania. Tu również jak i przy załadunku wózki z pieca wytaczane były przez mężczyzn, którzy zdejmowali osłony z wyrobami ceramicznymi na przenośniki, a wnioskodawczyni dokonywała jedynie wyjęcia wyrobów ceramicznych z osłon. Z akt osobowych wnioskodawczyni wynika, iż w trakcie zatrudnienia we (...) Zakładach (...) w okresie od dnia 1 sierpnia 1984r. do dnia 31 grudnia 1991r. wnioskodawczyni pracowała na stanowisku ustawiacza ceramiki, takie stanowisko wynika również ze świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych. W ocenie pozwanego Sąd I instancji bezpodstawnie przyjął, iż praca wnioskodawczyni jako ustawiacza ceramiki jest pracą w szczególnych warunkach wymienioną zarządzeniu (...) z dnia 7 lipca 1987r. wykazie A dział V póz. 11 pkt 10, gdyż w punkcie tym wyraźnie jest mowa o pracy ustawiacza ceramiki do wypału w piecach. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do ustalenia, aby wnioskodawczyni ustawiała ceramikę w piecach do wypału.

Ubezpieczona na rozprawie wniosła o oddalenie apelacji pozwanego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, nie zawiera bowiem takich zarzutów pod adresem rozstrzygnięcia sądu I instancji, które można by uznać za merytorycznie uzasadnione.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji dokonał nie tylko prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie (notabene niekwestionowanych przez pozwanego), poprzedzonych trafną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego, wobec czego ustaleń tych nie trzeba ponownie przytaczać, ale i nie dopuścił się zarzucanego naruszenia prawa materialnego.

Z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 20 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z §2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Należy też wyjaśnić, że zgodnie z §2 ust. 2 rozporządzenia RM z 1983r. okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest jednak bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w oparciu o inne dowody niż świadectwo z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały jego kwestionowanie przez organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania.

Skoro art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych, to trzeba też wyjaśnić, że obowiązujące nadal w tym zakresie i przywoływane także przez Sąd I instancji rozporządzenie RM z 1983r., wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynikało, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Jest to regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. W wykazie A, stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia, w dziale V wymienia się pod poz. 11 prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych. Również w ocenie Sądu Apelacyjnego obowiązki ubezpieczonej w kwestionowanym przez pozwanego okresie ściśle odpowiadały takim właśnie pracom. Pomocniczo w tej kwestii należy odwołać się do przepisów resortowych, wydanych w oparciu o §1 ust. 2 tegoż rozporządzenia RM z 1983r., w niniejszej sprawie do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia lipca 1987r. w sprawie stanowisk prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładzie pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. W zarządzeniu tym dla omawianej pozycji wymieniono 31 różnorodnych stanowisk, w tym nie tylko stanowiska o wąsko zakreślonej specjalizacji, takie jak jedyne sporne stanowisko ustawiacza ceramiki do wypału w piecach i rozładunek po wypale (pkt 10), czy niekwestionowane przez organ rentowy stanowisko szkliwierza ceramiki (pkt 17), ale i stanowiska określone w sposób bardzo ogólny, takie jak np. robotnik pomocniczy (pkt 29), czy sprzątacz produkcyjny (pkt 30). Wymienienie w wykazie również tak ogólnie określonych stanowisk, jak wymienione ostatnio robotnika pomocniczego i sprzątacza produkcyjnego, wskazuje, że wolą prawodawcy było objęcie szerokiego kręgu pracowników związanych z produkcją wyrobów ceramicznych i ogniotrwałych pojęciem pracy w warunkach szczególnych.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy trzeba wskazać, że praca wykonywana przez wnioskodawczynię również przy ustawianiu w osłony ceramiki do wypału była pracą w warunkach szczególnych. Po pierwsze także w ocenie Sądu Apelacyjnego ustawianie przez ubezpieczoną ceramiki w osłony, wprowadzane następnie do pieca przez innych pracowników, było pracą wymienioną w punkcie 10 omawianej pozycji. Wynika to stąd, że sformułowanie „do wypału w piecach” w określeniu czynności ustawiacza ceramiki dotyczy nie tyle ustawiania tejże ceramiki bezpośrednio w piecach, co ustawiania ceramiki przeznaczonej do wypału w piecach. Taki wniosek wypływa choćby stąd, że sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest to, aby pracownik mógł przebywać w pracującym piecu, w którym utrzymuje się przecież bardzo wysoka temperatura, i ustawiać w nim jakiekolwiek elementy. Po drugie wskazując na to, że nie nazwa stanowiska ma decydujące znaczenie dla przyjęcia, iż praca na nim była pracą w warunkach szczególnych, a to, jakie rzeczywiście obowiązki były wykonywane przez pracownika, czynności ubezpieczonej przy spornym ustawianiu ceramiki w osłony można zakwalifikować co najmniej jako prace robotnika pomocniczego przy produkcji wyrobów ceramicznych, a więc za prace określone w punkcie 29 przedmiotowej pozycji.

Konsekwencją powyższych rozważań musiało być przyjęcie, że Sąd I instancji prawidłowo ustalił, iż ubezpieczona legitymuje się wymaganym na dzień 1 stycznia 1999r. stażem 15 lat pracy stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych, jako że sporne okresy wystarczały do uzupełnienia stażu pracy w tychże warunkach szczególnych niekwestionowanego na etapie postępowania administracyjnego. Tak więc skarżąca spełnia od dnia 7 października 2014r., tj. od dnia ukończenia 60. roku życia, wszystkie wymagane łącznie przesłanki przyznania wnioskowanego prawa do emerytury. Skoro wobec tego, wbrew wywodom pozwanego, zaskarżony wyrok odpowiada prawu, nieuzasadniona apelacja organu rentowego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

SSA Lucyna Ramlo SSA Maciej Piankowski SSO del. Tomasz Koronowski