Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Michał Bober (spr.)
Sędziowie:	SSA Grażyna Horbulewicz SSA Bożena Grubba
Protokolant:	stażysta Anita Musijowska

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2016 r. w Gdańsku

sprawy J. C.

z udziałem zainteresowanego K. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o ustalenie

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu - IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 stycznia 2016 r., sygn. akt IV U 1181/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i oddala odwołanie;

2.  zasądza od J. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. kwotę 540,00 (pięćset czterdzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

SSA Bożena Grubba SSA Michał Bober SSA Grażyna Horbulewicz

UZASADNIENIE

J. C. odwołała się od decyzji, którą pozwany ustalił, że podlega ona dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca z osoba prowadzącą pozarolniczą działalność K. C. od dnia 10 listopada 2014r.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania.

Płatnik składek K. C. poparł odwołanie.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zmienił decyzję organu rentowego i stwierdził, że skarżąca J. C., jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność K. C., podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 listopada 2014r., zaś w pkt II rozstrzygnięcia zawarty w odwołaniu nowy wniosek o zobowiązanie organu rentowego do wypłaty zaległych zasiłków przekazuje organowi rentowemu. Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących, bezspornych okolicznościach stanu faktycznego:

Skarżąca pozostaje w związku małżeńskim z płatnikiem składek. Prowadzą oni wspólne gospodarstwo domowe.

W poniedziałek 10 listopada 2014r. skarżąca została zgłoszona do ubezpieczeń, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od soboty 1 listopada 2014r. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność – płatnikiem składek K. C..

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, z którego wynikało, że współpraca ubezpieczonej w działalności gospodarczej płatnika miała miejsce wcześniej, decyzją nr (...) z dnia 30 marca 2015r. znak (...)- (...) pozwany organ rentowy ustalił, że J. C. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek K. C. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu także od dnia 13 września 2014r. do dnia 31 października 2014r. Od decyzji tej ubezpieczona ani płatnik nie złożyli odwołania. W wykonaniu decyzji płatnik złożył w dniu 10 kwietnia 2015r. korektę zgłoszenia, w której wskazał podleganie skarżącej obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu za okresy od dnia 13 września do dnia 31 października 2014r. oraz obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 listopada 2014r.

Na wniosek ubezpieczonej z dnia 29 czerwca 2015r. o wydanie decyzji o okresach podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu organ rentowy wydał decyzję zaskarżoną w niniejszej sprawie.

W ramach prowadzonej analizy prawnej Sąd przywołał podstawę podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność tj. art. 6 pkt 4 w związku z art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jt.: Dz.U. z 2016r., poz. 963 ze zm.) (dalej: ustawa systemowa). Jak dalej wywodzi Sąd Okręgowy przepis art. 14 ust. 1 i 1a oraz art. 36 ust. 2 i 4 ustawy systemowej stanowią, że objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Przy przekroczeniu terminu siedmiodniowego objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym nastąpi nie od dnia wskazanego we wniosku, a od dnia zgłoszenia wniosku. Obowiązek zgłoszenia spoczywa na płatniku składek.

Sąd Okręgowy zauważył, że strony prowadziły spór prawny o to, czy jeśli termin siedmiodniowy na zgłoszenie do ubezpieczeń obowiązkowych upływa w sobotę, podlega on przesunięciu do poniedziałku, jako najbliższego dnia wolnego. W ocenie tego Sądu odpowiedź na to pytanie powinna być pozytywna. Powołując się na stanowisko wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 15 czerwca 2011r. w sprawie I OPS 1/11 Sąd I instancji oraz odwołując się do prounijnej wykładni zharmonizowanego prawa krajowego zgodził się, że przy obliczaniu terminu w rozumieniu art. 57 § 4 k.p.a. sobota jest dniem równorzędnym z dniem ustawowo wolnym od pracy. Odnosząc tą zasadę do art. 36 ust.4 ustawy systemowej Sąd zaznaczył, że również w przypadku tam regulowanego terminu chodzi o dni kalendarzowe, ujawnia inną wolę ustawodawcy, tj. iż do obliczania biegu tego terminu – terminu prawa materialnego – należy stosować zasady takie jak dla terminów procesowych, a to na podstawie odesłania z art. 123 ustawy systemowej do Kodeksu postępowania administracyjnego. Gdyby więc ustawowy obowiązek podlegania przez skarżącą ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym powstał w dniu 1 listopada 2014r., a więc gdyby w tym właśnie dniu rozpoczęła się współpraca w działalności gospodarczej, to przypadający na sobotę 8 listopada 2014r. ostatni dzień terminu na zgłoszenie do ubezpieczeń, w tym na zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ze skutkiem od dnia 1 listopada 2014r., w ocenie Sądu ulegałby przesunięciu do poniedziałku 10 listopada 2014r., zgodnie ze stanowiskiem ubezpieczonej.

W dalszej części rozważań Sąd przyznał, że zarówno uwadze Sądu jak i stron umknęło to, że obowiązek ubezpieczenia skarżącej powstał wcześniej, gdyż w dniu 13 września 2014r., co potwierdza prawomocna decyzja z dnia 30 marca 2015r., wiążąca organ rentowy przy wydawaniu zaskarżonej decyzji i Sąd w niniejszym postępowaniu kontrolnym. Dodać można tyle, że podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym było konsekwencją rozpoczęcia współpracy, wobec czego dla możliwości skorzystania z wcześniejszego podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, tj. sprzed daty zgłoszenia wniosku, skarżąca powinna zostać zgłoszona do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych do dnia 20 września 2014r. (a w zasadzie do dnia 22 września 2014r., gdyż 20 września 2014r. przypadał w sobotę), nie zaś do dnia czy to 8 listopada, czy też ewentualnie 10 listopada 2014r. Okoliczności te powinny były skutkować oddaleniem odwołania, gdyż skarżąca, „mimo trafności argumentów jurydycznych odwołania”, z innych przyczyn podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca od dnia zgłoszenia wniosku, a więc od dnia 10 listopada 2014r.

Żądanie wypłaty zaległych zasiłków przekazano do rozpoznania organowi rentowemu na podstawie art. 477 ¹⁰§2 kpc, jako wykraczające poza ramy zaskarżonej decyzji.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie prawa materialnego tj. art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji wnosząc o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Skarżąca wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona i skutkować musiała zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania.

Jak trafnie zauważył Sąd I instancji w końcowej treści uzasadnienia, istota sporu tkwiła w zupełnie innym problemie prawnym niż ten, jaki był roztrząsany przez strony a dotyczący sposobu liczenia terminu z art.36 ust.4 ustawy systemowej. Nie sposób jest się natomiast zgodzić z konstatacją co do „trafności argumentów jurydycznych odwołania”. Skoro w odwołaniu rozważana była kwestia przedmiotowo nieistotna z perspektywy rozstrzygnięcia, to o żadnej „trafności argumentów jurydycznych” mówić nie można. Nie zmienia tego faktu również ta okoliczność, że również pozwany, a ostatecznie także Sąd wdał się w dyskusję z tymi rozważaniami. Z równym bowiem powodzeniem odwołanie mogłoby skupiać się na jakiejkolwiek innej problematyce prawnej ciekawej, aczkolwiek obojętnej z perspektywy rozstrzygnięcia, nawet z odległych dziedzin prawnych. Potrzeba właściwego rozstrzygnięcia istoty konkretnej sprawy cywilnej wymaga skupienia się wyłącznie na argumentacji prawnej przedmiotowo istotnej i tylko taka argumentacja może być oceniana jako „jurydycznie trafna” bądź „nietrafna”.

Tak skonstruowane uzasadnienie Sądu I instancji ocenić należy jako wadliwe. Kuriozalnym zabiegiem w tej sytuacji jest też próba obrony rozstrzygnięcia podjęta w odpowiedzi na apelację, a polegająca na powtórzeniu tej części rozważań Sądu, które są całkowicie zbędne z perspektywy rozstrzygnięcia, z jednoczesnym pominięciem odniesienia się do zawartej w tymże uzasadnieniu konstatacji Sądu o wadliwości samego rozstrzygnięcia. Zważywszy zaś, że opisana wyżej „argumentacja jurydyczna” nie miała jakiegokolwiek znaczenia dla rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny nie znajduje potrzeby odnoszenia się do niej w jakikolwiek sposób.

W ramach pewnego podsumowania należy natomiast uporządkować i przedstawić właściwy wywód prawny, jaki został tylko zasygnalizowany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w kontekście dostrzeżonej przez Sąd pomyłki.

Tak też wnioskodawczyni podlega obowiązkowo z mocy samego prawa ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu jako osoba współpracująca od dnia 13.09.2014r. stosownie do art. 6 ust.1 pkt 5 ustawy systemowej.

Zgodnie z art.14 ustawy systemowej:

ust. 1. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami (…) chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.

ust. 1a. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.

W myśl zaś art.36 ustawy systemowej (w zakresie dotyczącym osoby współpracującej):

3. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 (…), należy do tych osób.

4. Zgłoszeń, o których mowa w ust. (…) 3, dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. (..) 5, (…)

5. Osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

Z powyższych przepisów należy zbudować normę prawną, którą trafnie odkodował i dostosował do bezspornych ustaleń Sąd I Instancji w ostatnim fragmencie uzasadnienia:

Skoro obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe wnioskodawczyni z mocy samego prawa (art. 6 ust.1 pkt 5) powstało 13.09.2014r., termin 7 dni od tej daty był terminem zawitym do zgłoszenia do tych ubezpieczeń (art.36 ust. 4 i 3). Ponieważ termin z art. 36 ust. 4 został uchybiony, to wnioskodawczyni nie miała prawa do skorzystania z dobrodziejstwa zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od daty wskazanej w później złożonym wniosku (art. 14 ust. 1a a contrario). W efekcie więc braku podstaw do zastosowania dobrodziejstwa z art. 14 ust. 1a, objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym wnioskodawczyni nastąpiło nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został złożony, czyli od 10.11.2014r. (art. 14 ust. 1).

W tej sytuacji decyzja organu rentowego jest prawidłowa, co implikowało konieczność zmiany wyroku stosownie do art.386 §1 k.p.c. i oddalenia odwołania stosownie do treści art.477 ¹⁴ §1 k.p.c.

Konsekwencją zmiany wyroku i oddalenia odwołania jest zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz pozwanego kosztów procesu – kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu tj. stosownie do art.98, 99 i 108 §1 k.p.c., które to koszty kształtują się stosownie do § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (jt.: Dz. U. z 2013 r. poz.490 ze zm. w brzmieniu obowiązującym od 01.08.2015r. – I instancja – 180zł) oraz § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 przy uwzględnieniu § 21 a contr ario rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1504 – II instancja – 360zł)

SSA Grażyna Horbulewicz SSA Michał Bober (spr.) SSA Bożena Grubba