Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Grażyna Czyżak (spr.)
Sędziowie:	SSA Iwona Krzeczowska-Lasoń SSA Alicja Podlewska
Protokolant:	sekr.sądowy Angelika Czaban

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2017 r. w Gdańsku

sprawy W. O.

z udziałem K. O.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ustalenie należności składkowych

na skutek apelacji W. O., K. O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 15 marca 2017 r., sygn. akt IV U 12/16

oddala apelację.

SSA Alicja Podlewska SSA Grażyna Czyżak SSA Iwona Krzeczowska – Lasoń

Sygn. akt III AUa 853/17

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 25 listopada 2015 r. na podstawie art. 17 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 704 ze zm.). stwierdził obowiązek opłacania dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe od dnia 1 października 2009 r. za W. O. i K. O.:

- w kwocie 324 zł w okresie od 1 października 2009 r. do 31 marca 2010 r.,

- w kwocie 339 zł w okresie od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r.,

-w kwocie 350 zł w okresie od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r.,

- w kwocie 384 zł w okresie od 1 kwietnia 2012 r. do 31 marca 2013r.

- w kwocie 399 zł w okresie od 1 kwietnia 2013 r. do 31marca 2014 r.,

- w kwocie 405 zł w okresie od 1 kwietnia 2014 r. do 28 lutego 2015 r.,

- w kwocie 340 zł w okresie od 1 marca 2015 r. do 31 marca 2015 r.,

- w kwocie 317 zł w okresie od 1 kwietnia 2010 r. do 31 grudnia 2015 r.

Organ rentowy wskazał, iż należne składki na ubezpieczenie emerytalno - rentowe za powyższe osoby wynoszą 32.292,00 zł. Odsetki za zwłokę do dnia wydania decyzji wynoszą 11.615,00 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, że powodem takiego rozstrzygnięcia było to, że od dnia 19.02.2003r. do dnia 11.03.2015 r. ubezpieczony prowadził gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 300.00 ha przeliczeniowych, a od dnia 12.03.2015 r. ubezpieczony prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 263,4254 ha przeliczeniowych. W związku z tym, zgodnie z zasadami określonymi w art. 17 ust.4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników W. O. jest zobowiązany do opłacenia od dnia 1.10.2009r. do 11.03.2015r. dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno - rentowe w wysokości 36% emerytury podstawowej.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył W. O., wnosząc o jej zmianę i orzeczenie obowiązku zapłaty dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno- rentowe za okres od 1 października 2009 r. do 31 grudnia 2015 r. w wymiarze uwzględniającym obszar użytków rolnych w ha przeliczeniowych zgodnie z zestawieniem przedstawionym przez niego, a także o zasądzenie od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na jego rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że organ rentowy zawyżył wielkość obszaru użytków rolnych stanowiących własność odwołującego się i pozostających w jego dzierżawie, gdyż uwzględnił także grunty, które były uprawiane przez jego brata J. O.. W. O. przedstawił zestawienie użytków rolnych, jakie winno być przyjęte do wyliczenia wysokości składek.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoją dotychczasową argumentację faktyczną i prawną.

W piśmie z dnia 28 kwietnia 2016 r. organ rentowy wskazał powierzchnię użytków rolnych ubezpieczonego w spornym okresie przyjętą przez KRUS.

Wyrokiem z dnia 15 marca 2017 roku Sąd Okręgowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Ubezpieczony W. O. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 22 września 1995 roku do 30 czerwca 1998 roku, od 1 lutego 1999 roku do 31 grudnia 1999 roku i od 1 grudnia 2008 roku do chwili obecnej, a jego żona K. O. od 3 października 2003 roku do chwili obecnej.

S. S. (1) w dniu 15 grudnia 1994 r. zawarła z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa umowę dzierżawy nieruchomości rolnej p.n. Gospodarstwo Rolne (...) o pow. 326,8610 ha. Na mocy umowy cesji z dnia 19 lutego 2003 r. ubezpieczony W. O. i jego brat J. O. przejęli prawa i obowiązki wynikające z ww. umowy dzierżawy, spłacając zadłużenie S. S. (2) wobec Agencji. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa wyraziła zgodę na zawarcie umowy cesji. W umowie dzierżawy jest jeden dzierżawca w osobach W. O. i J. O., którzy wydzierżawili całą nieruchomość. Była to nieruchomość zabudowana. Czynsz dzierżawny do Agencji (...) płacili naprzemiennie, np. po dwie raty po kolei każdy od całości wydzierżawionych gruntów. Za zobowiązania wobec Agencji odpowiadali wspólnie. Podatek rolny płacił w jednym roku J. O. od całości dzierżawionych gruntów, w drugi roku W. O.. również od całości dzierżawy. Byli podatnikami łącznego zobowiązania pieniężnego.

Po zawarciu umowy cesji W. O. i J. O. podzielili teren dzierżawiony między sobą nieformalnie i użytkowali każdy swoje grunty. Następnie w dniu 20 grudnia 2010 r. W. O. i J. O. zawarli umowę rozdziału dzierżawionego gospodarstwa rolnego p.n. Gospodarstwo Rolne (...) w formie aktu notarialnego. W umowie tej oświadczyli, że wszelkie zobowiązania wobec wydzierżawiającego - Agencji Nieruchomości Rolnych wynikające z umowy dzierżawy z dnia 15 grudnia 1994 roku będą nadal ponosić indywidualnie do zakresu użytkowanych przez siebie nieruchomości rolnych. § 10 umowy rozdziału określa, iż „ przedmiotowa umowa rozdziału jest wyłącznie umową pomiędzy W. O. i J. O. i nie narusza postanowień umowy dzierżawnej z dnia 15 grudnia 1994 roku dzierżawionego Gospodarstwa Rolnego (...)".

W. O. i J. O. w umowie rozdziału wskazali, że od 2004 r. każdy z nich odrębnie prowadzi działalność na obszarze gospodarstwa rolnego p.n. Gospodarstwo Rolnego (...) wg następującego rozdziału:

W. O. na działkach rolnych o łącznej pow. 211,4712 ha. J. O. na działkach rolnych o łącznej pow. 116,7429 ha.

Składając wnioski do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o płatności bezpośrednie, ubezpieczony wskazywał wyłącznie te działki, które przypadły mu skutek dokonanego podziału.

Powierzchna dzierżawionego gospodarstwa rolnego w spornym okresie ulegała zmianom i wynosiła wskazane wielkości.

W dniu 12 marca 2015 r. ubezpieczony dokonał wykupu od Agencji Nieruchomości Rolnych części dzierżawionych gruntów w gminie P. i stał się wraz z żoną K. O. ich właścicielem działek o nr: (...) o łącznej powierzchni gruntów rolnych 129,0212 ha, co stanowi 97,45 ha przeliczeniowych.

J. O. również wykupił część swoich dzierżawionych działek. W dzierżawie od Agencji na podstawie jednej zawartej umowy pozostało 72,3948 ha fizycznych, tj. 54.1356 ha przeliczeniowych. W 2014 roku W. O. przekazał J. O. działki nr (...) do użytkowania.

Liczba ha przeliczeniowych przyjęta dla ubezpieczonego przez organ rentowy na terenie gminy K. dla obliczenia wysokości składki była bezsporna i wynosiła:

- w latach 2009 - 2011 - 92,2100 ha;

- w latach 2012 - do 31 marca 2015r. - 92,8724 ha;

- w okresie od 1 kwietnia 2010r. do 31 grudnia 2015r. - 93,3044 ha

Na terenie gminy W. w okresie od 28 sierpnia 2012 r. do 31 grudnia 2015 r. ubezpieczony był posiadaczem gruntów o pow. użytków rolnych o po w. 21,5810 ha przeliczeniowych.

W dniu 25 listopada 2015 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

W. O. w okresie od 1.01.2009r. do 11.03.2015r. prowadził gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 300 ha przeliczeniowych, natomiast od 12.03.2015r. do 31.12.2015r. prowadził gospodarstwo rolne o powierzchni 263,4254 ha przeliczeniowych.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne, dowody z dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych oraz aktach organu rentowego, a także na podstawie dowodu z zeznań świadka J. O. oraz przesłuchania W. O. i K. O..

Bezspornym jest, że w spornym okresie ubezpieczony był rolnikiem i z żoną K. prowadził gospodarstwa rolne położone na obszarze 3 gmin: K.. P. i W. (od 2012 r.).

Jeżeli chodzi o pow. użytków rolnych w W., to nie była ona nigdy przedmiotem sporu i strony zgodnie wskazywały, że wynosiła ona zawsze 21,5810 ha przeliczeniowego. Jeżeli chodzi o grunty rolne w gminie K., to strony podawały różne wartości, ale na rozprawie w dniu w dniu 2 listopada 2016 r. ubezpieczony wskazał, że nie kwestionuje ustaleń organu rentowego w tym przedmiocie, dlatego też ostatecznie Sąd przyjął za organem rentowym, że powierzchnia użytków rolnych uprawianych przez ubezpieczonego w gminie K. wynosiła: w latach 2009- 2011 - 92,2100 ha przeliczeniowych, w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 11 marca 2015 r. - 92,8724 ha przeliczeniowych i w okresie od 12 marca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. - 93,3044 ha przeliczeniowych.

Bezspornym było także, że w spornym okresie ubezpieczony dzierżawił razem z bratem J. O. gospodarstwo rolne w gminie P., z którego ubezpieczony uprawiał tylko część. Bezspornym było także, że w dniu 12 marca 2015 r. ubezpieczony wykupił na własność część dzierżawionego gospodarstwa o pow. 97.45 ha przeliczeniowych (podobnie zresztą jak jego brat), przez co znacznie zmniejszyła się powierzchnia dzierżawionego przez niego z bratem gospodarstwa rolnego.

W niniejszym postępowaniu W. O. ostatecznie kwestionował jedynie obszary działek położonych w gminie P., zarzucając, iż organ rentowy błędnie przyjął wielkość ha przeliczeniowych stanowiących własność lub dzierżawionych przez ubezpieczonego, czyli zawyżył tę wysokość, co zawyżyło wysokość miesięcznych składek określonych w zaskarżonej decyzji. W celu weryfikacji wielkości działek W. O. domagał się dopuszczenia dowodu z opinii biegłego geodety.

Zdaniem Sądu I instancji, zarówno zarzuty ubezpieczonego, jak i wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety nie są zasadne.

Organ rentowy ustalił wielkość ha przeliczeniowych obszaru użytków rolnych na podstawie decyzji urzędów gminy, ustalających wielkość ha przeliczeniowych do wymiaru podatku rolnego. Tych wielkości ubezpieczony nie kwestionował, opłacając corocznie podatek rolny. Jeśli chodzi o wielkość działek w ha przeliczeniowych w gminie P. w spornym okresie, to Sąd miał na uwadze, że organ rentowy nie przedstawił wyliczeń wielkości w ha przeliczeniowych poszczególnych działek, tylko wyliczenie ogólne, natomiast ubezpieczony, na wezwanie Sądu przedstawił swoją wersję wyliczenia w ha przeliczeniowych, jednakże ograniczył się tylko do działek faktycznie przez niego uprawianych (pismo procesowe ubezpieczonego z dnia 30 grudnia 2016r.

Dlatego przy ustaleniach odnośnie całego areału gospodarstwa rolnego w P. i wielkości powierzchni użytków rolnych i ha przeliczeniowych na poszczególnych działkach Sąd oparł się na informacjach przekazanych przez Burmistrza Miasta i Gminy P. w piśmie z dnia 9 stycznia 2017 r. (jeżeli chodzi o wcześniejsze pismo Burmistrza Miasta i Gminy P. to Sąd miał na uwadze, że nie zawierało ono informacji odnośnie powierzchni użytków rolnych w ha przeliczeniowych). Sąd dokonał porównania wyliczeń powierzchni działek w ha przeliczeniowych dokonanych przez ubezpieczonego i Burmistrza Miasta i Gminy w P..

Z porównania wynika, iż dane zawarte w piśmie Burmistrza z dnia 9 stycznia 2017 r. odnośnie powierzchni użytków rolnych w ha przeliczeniowych, były w zasadzie zgodne z danymi wskazanymi przez ubezpieczonego. Jedyne rozbieżności dotyczyły 4 następujących działek:

- (...) (K.)- wg pisma Burmistrza z 9.01.2017 r. działka ta ma 0.7070 ha przeliczeniowych, a wg ubezpieczonego- 1 ha przeliczeniowych (różnica 0.2930 ha, tj. o tyle ubezpieczony wskazywał większy obszar, a więc powierzchnia działki przyjęta przez Burmistrza i organ rentowy nie jest zawyżona),

- (...) (K.)- według pisma Burmistrza 41,5690 ha i według ubezpieczonego - 41,6450 ha (różnica 0.0760 ha - powierzchnia działki nie jest zawyżona);

- (...) (K.) - według pisma Burmistrza -6,2884 ha i według ubezpieczonego - 7,0000 ha (różnica 0,7116 ha- powierzchnia działki nie jest zawyżona).

- (...) (P.) według pisma Burmistrza -7,6005 ha i według ubezpieczonego - 7,3105 ha (różnica - 0,2900 ha stanowiąca zawyżenie przez Burmistrza).

Oznacza to, że ubezpieczony co do powyższych 4 działek wskazał łącznie wartości większe o 0,7906 ha przeliczeniowych, dlatego też przyjęcie wartości wskazanych w piśmie z dnia 9 stycznia 2017 r. było dla ubezpieczonego bardziej korzystne. Oznacza to, że całościowe wyliczenie ha przeliczeniowych działek w gminie P. przez ubezpieczonego jest wyższe, aniżeli wyliczenie przez Burmistrza Miasta i Gminy P.. Nie można więc mówić o zawyżeniu ha przeliczeniowych przez Burmistrza, a w konsekwencji przez organ rentowy. Wniosek więc o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety celem weryfikacji wielkości działek w ha przeliczeniowych jest zbędny i przedłużający postępowanie, tym bardziej, że ostatecznie powierzchnia działek użytkowanych przez ubezpieczonego w gminach: K. i W. była bezsporna. Istotne jest też i to, że W. O. składając zeznania stwierdził, iż - jeżeli całość hektarów z umowy dzierżawy byłaby mu przypisana, to wówczas decyzja KRUS jest prawidłowa. Jest to kolejny argument na to, iż dowód z opinii biegłego geodety jest w niniejszym postępowaniu zbędny, a sporna jest w zasadzie zasada obciążenia ubezpieczonego dodatkową składką miesięczną na ubezpieczenie emerytalno - rentowe.

Dlatego też, z powyższych względów, na rozprawie w dniu 15 marca 2017 r. Sąd Okręgowy - na mocy art. 217 § 3 k.p.c. oddalił wniosek ubezpieczonego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego geodety uznając, że rozbieżności odnośnie areału użytków rolnych będących własnością i dzierżawionych przez ubezpieczonego są na tyle nieznaczne, że brak było potrzeby powoływania biegłego dla ustalenia tej okoliczności.

Jeżeli zaś chodzi o zeznania świadka J. O., przesłuchanie W. O. i K. O., to Sąd I instancji dał im wiarę w całości, gdyż były one jasne, spójne i logiczne, a ponadto znajdowały potwierdzenie w dokumentach znajdujących się w aktach sprawy. Zeznania te dotyczyły w zasadzie okoliczności niespornych między stronami. Sporna zaś była zasada, czy organ rentowy słusznie wliczył do powierzchni gospodarstwa rolnego ubezpieczonego powierzchnię działek użytkowanych przez brata J. O. w ramach jednej umowy dzierżawy.

Zdaniem Sądu I instancji, do łącznej powierzchni gospodarstwa rolnego W. O. należą też działki użytkowane przez brata ubezpieczonego J. O.. który wraz z ubezpieczonym dzierżawi gospodarstwo rolne od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w gminie P., czyli do łącznej powierzchni należy doliczyć całość użytków rolnych dzierżawionych przez W. O. i J. O..

Przechodząc do rozważań prawnych, Sąd I instancji wskazał na treść art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2015r. poz.704 ze zm.) - zgodnie z którym - „ Rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 50 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową składkę miesięczną w wysokości;

1) 12% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych do 100 ha przeliczeniowych;

2) 24% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych;

3) 36% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych;

4) 48 % emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 300 ha przeliczeniowych.

W ocenie Sądu I instancji, dodatkowa składka miesięczna na ubezpieczenie emerytalno - rentowe w zaskarżonej decyzji została naliczona zgodnie z treścią powyższego przepisu.

Sąd Okręgowy podzielił pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2013 roku II UK 399/12, OSNP 2014/4/60, w którym Sąd Najwyższy uznał, iż „ gospodarstwo rolne w rozumieniu art. 17 ust.4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (...) obejmuje również całość gospodarstwa rolnego, które rolnik dzierżawi razem z innymi rolnikami od Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa .

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powyższego wyroku wskazał, iż ustawodawca w nowej regulacji o dodatkowej składce na ubezpieczenie społeczne rolników nie przyjął dochodu jako podstawy składek na ubezpieczenie społeczne rolników, gdyż dochód ten nie jest oficjalnie liczony, lecz odwołał się do areału gospodarstwa rolnego rolnika. Jest to rozwiązanie oparte na ryczałcie, ustalanym od powierzchni gospodarstwa rolnego. Sąd Najwyższy zalecił też dokonanie oceny umowy dzierżawy, gdyż umowa ta ma rozstrzygające znaczenie.

W niniejszej sprawie W. O. i J. O. jako jeden dzierżawca zawarli przedmiotową umowę dzierżawy, uzyskując jako jeden dzierżawca grunty od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Stroną umowy dzierżawy był jeden dzierżawca, choć w dwóch osobach. Czyli na podstawie umowy dzierżawy nieruchomość dzierżawiona przysługuje W. O. i pozostałemu rolnikowi - J. O. jako całość (art. 693 k.c.) Zawarcie umowy rozdziału nieruchomości świadczy tylko o tym, że W. O. i J. O. mogą w ramach pierwotnego uprawnienia dzierżawcy decydować w odniesieniu do całej nieruchomości dzierżawionej. Agencja również traktuje jako całość przedmiot umowy dzierżawy, gdyż nie wyraziła zgody na zawarcie dwóch umów dzierżawy. W. O. i J. O. ponoszą wspólną odpowiedzialność wobec Agencji jako jedna strona - dzierżawca, podobnie wspólnie ponoszą ciężary publiczne związane z posiadaniem dzierżawionej nieruchomości, jak czynsz dzierżawny, czy podatek rolny. Umowa rozdziału dzierżawionego gospodarstwa rolnego ma znaczenie tylko między rolnikami i nie narusza postanowień umowy dzierżawy z dnia 15.12.1994r., co wyraźnie stwierdza § 10 umowy. To, że W. O. faktycznie użytkował w spornym okresie tylko część dzierżawionych gruntów nie oznacza, że przestał on być dzierżawcą całego wydzierżawionego gruntu, wraz z budynkami. Umowa rozdziału nie zmienia umowy dzierżawy zawartej z Agencją. Umowa ta dotyczy całej zorganizowanej całości. Zdaniem Sądu każdy z rolników w niniejszej sprawie znajduje się w sytuacji pozwalającej na korzystanie z całej wydzierżawionej nieruchomości, a do istnienia posiadania wystarcza sama możliwość takiego postępowania, czyli nie jest konieczne wykonywanie faktycznego władztwa nad każdą częścią dzierżawionego gospodarstwa rolnego.

Reasumując powyższe rozważania, Sąd I instancji stwierdził, iż na podstawie umowy dzierżawy cała nieruchomość dzierżawiona przysługuje W. O. i J. O. jako całość, dzierżawca jest jeden, przedmiot umowy dzierżawy jest jeden, umowa rozdziału nie zmienia umowy dzierżawy. Gdyby tak było, to każdy z rolników opłacałby podatek rolny i czynsz dzierżawny oddzielnie - od faktycznie użytkowanych gruntów, a tak nie było. Oznacza to, że całość wydzierżawionego gospodarstwa należy zaliczyć ubezpieczonemu do łącznej powierzchni gospodarstwa, jak uczynił to organ rentowy. Zaskarżona decyzja Prezesa KRUS jest prawidłowa.

Mając powyższe na uwadze, odwołanie W. O. zostało oddalone, jako niezasadne, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku wywiedli W. O. i K. O., zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania, tj. przepisu art. 227 k.p.c. w związku z art. 217 § 3 k.p.c., art. 278 § 1 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c., poprzez ich niewłaściwe zastosowanie skutkujące zaniechaniem wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez:

- oddalenie wniosku dowodowego powodów o dopuszczenie przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny geodezji celem ustalenia obszaru użytków rolnych należących do skarżących, bądź pozostających w ich dzierżawie, w okresie od dnia 1 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., wyrażonego w ha przeliczeniowych i objętego dodatkową składką ubezpieczeniową, a także prawidłowego wyliczenia tejże składki, w konsekwencji zaś przyjęcie, że organ rentowy prawidłowo przyjął wielkość ha przeliczeniowych stanowiących własność dzierżawionych przez ubezpieczonego, co doprowadziło do naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. i art. z art. 278 § 1 k.p.c., poprzez nierozpoznanie istoty sprawy i nieskorzystanie z pomocy specjalisty w ocenie okoliczności stanowiących wiadomości specjalne;

- pominięcie dowodu z dokumentów, tj. umowy rozdziału dzierżawionego gospodarstwa z dnia 20 grudnia 2010 r., zaświadczenia FP.3140.126.2015 z dnia 23 czerwca 2015 r., z zaświadczenia z dnia 9 lica 2015 r. oraz wniosków o przyznanie płatności za lata 2009-2013 powołanych ustalenia obszaru użytków rolnych należących do skarżących pozostających w ich dzierżawie, w okresie od dnia 1 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., wyrażonego w ha przeliczeniowych i dodatkową składką ubezpieczeniową, a także prawidłowego wymiaru tejże składki, co prowadzi do naruszenia przepisu 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i pominięcie, że powód W. O. i świadek J. O. prowadzą odrębne działalności rolnicze zgodnie z dokonanym umową rozdziału podziałem działek;

- dokonanie dowolnej oceny, iż decyzje organów właściwych do ustalenia wymiaru podatku rolnego, jak również zaświadczenia tychże organów potwierdzające liczbę hektarów przeliczeniowych są wystarczające do przyjęcia przez Sąd meriti, iż w niniejszej sprawie organ prawidłowo przyjął wielkość ha przeliczeniowych stanowiących własność lub wydzierżawionych przez ubezpieczonego, bez uwzględnienia okoliczności, że strona powodowa obaliła domniemania wynikające z w/w dokumentów i wykazał, że działalności prowadzone na przedmiotowych działkach przez niego i świadka J. O. są odrębne organizacyjnie, co stanowi naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- przepisu art. 17 ust. 4 i 5 w związku z art. 38 pkt 1-3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie, prowadzące do przyjęcia, iż do łącznej powierzchni gospodarstwa rolnego W. O. należą również działki użytkowane przez brata ubezpieczonego - J. O., który wraz z ubezpieczonym dzierżawi gospodarstwo rolne od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, a w konsekwencji uznanie, że gospodarstwo rolne ubezpieczonego obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 300 ha przeliczeniowych, co uzasadnia obciążenie odwołującego się składką dodatkową w wysokości 36% emerytury podstawowej.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie wniosku o zmianę decyzji wydanej przez organ rentowy i orzeczenie obowiązku zapłaty dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za okres od dnia 1 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. w wymiarze uwzględniającym obszar użytków rolnych w ha przeliczeniowych, zgodnie z zestawieniem załączonym przez stronę powodową, znajdującym się w aktach sprawy oraz o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kosztów procesu za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Z ostrożności procesowej, w przypadku uznania przez Sąd II instancji, że nie rozpoznano istoty sprawy, skarżący wnieśli o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kosztów procesu za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ponadto apelujący wnieśli o przeprowadzenie przez Sąd II instancji dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny geodezji celem ustalenia obszaru użytków rolnych należących do odwołującego się bądź pozostających w jego dzierżawie w okresie od dnia 1 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. wyrażonego w ha przeliczeniowych i objętego dodatkową składką ubezpieczeniową a także prawidłowego wymiaru tejże składki za w/w okres.

W uzasadnieniu skarżący umotywowali podniesione zarzuty.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonych nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wskazać na wstępie należy, że Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Przedmiotem niniejszej sprawy był obowiązek W. O. i K. O. zapłaty dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno – rentowe.

Sąd I instancji po przeprowadzeniu postępowania dowodowego z dokumentów oraz zeznań ubezpieczonych i świadków oddalił odwołanie W. O., uznając, iż Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego prawidłowo stwierdził obowiązek opłacania dodatkowej składki miesięcznej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za W. O. i K. O. w okresach i wysokościach wskazanych w decyzji z dnia 25 listopada 2015 r.

Skarżący K. i W. O. zaskarżyli powyższy wyrok, podnosząc przede wszystkim, iż Sąd I instancji nie ustalił prawidłowo obszaru użytków rolnych należących do skarżących, bądź pozostających w ich dzierżawie w okresie od dnia 1 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., wyrażonego w ha przeliczeniowych i objętego dodatkową składką ubezpieczeniową, a w konsekwencji błędnie usankcjonował wyliczenia składki dokonane przez organ rentowy.

Przypomnieć należy, iż podstawę prawną wydanej przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzji stanowi art. 17 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, zgodnie z którym rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 50 ha przeliczeniowych, opłaca dodatkową składkę miesięczną w wysokości: 36% emerytury podstawowej - w przypadku gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, iż w dniu 15 grudnia 1994 r. S. S. (1) zawarła z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa umowę dzierżawy nieruchomości rolnej p.n. Gospodarstwo Rolne (...) o pow. 326,8610 ha. Na mocy umowy cesji z dnia 19 lutego 2003 r. ubezpieczony W. O. i jego brat J. O. przejęli prawa i obowiązki wynikające z ww. umowy dzierżawy. W. i J. O. podzielili miedzy sobą nieformalnie dzierżawiony teren i użytkowali każdy swoje grunty. W dniu 20 grudnia 2010 r. zawarli natomiast w formie aktu notarialnego umowę rozdziału dzierżawionego gospodarstwa rolnego. W umowie tej oświadczyli, że wszelkie zobowiązania wobec wydzierżawiającego - Agencji Nieruchomości Rolnych wynikające z umowy dzierżawy z dnia 15 grudnia 1994 roku będą nadal ponosić indywidualnie do zakresu użytkowanych przez siebie nieruchomości rolnych. § 10 umowy rozdziału określa, iż „przedmiotowa umowa rozdziału jest wyłącznie umową pomiędzy W. O. i J. O. i nie narusza postanowień umowy dzierżawnej z dnia 15 grudnia 1994 roku. W. O. i J. O. wskazali także w umowie, że od 2004 r. każdy z nich odrębnie prowadzi działalność na obszarze gospodarstwa rolnego wg wskazanego rozdziału poszczególnych działek.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji trafnie uznał, iż zawarta przez W. O. i J. O. umowa pozostaje bez wpływu na trafność decyzji organu rentowego.

Jak bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 czerwca 2013 r. (II UK 399/12, Lex nr 14511402), za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego (art. 553 k.c.). Definicja ta nie jest sprzeczna z regulacją art. 17 ust. 4 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznych rolników, gdyż gospodarstwo rolne zwiększa się o obszar gruntów współposiadanych przez rolnika z innymi osobami, uzyskanymi na podstawie dzierżawy od Agencji. W przypadku takiej dzierżawy każdy z rolników znajduje się w sytuacji pozwalającej na korzystanie z całej nieruchomości, a do istnienia posiadania wystarcza sama możność takiego postępowania, czyli nie jest konieczne wykonywanie faktycznego władztwa nad każdą częścią dzierżawionego gospodarstwa rolnego.

W związku z powyższym, bez znaczenia pozostaje fakt, jaka była dokładna wielkość dzierżawionej przez ubezpieczonego części gospodarstwa. Niezależnie bowiem od tej wielkości, wnioskodawca obowiązany był zapłacić składki od wielkości całego gospodarstwa, tj. działek dzierżawionych od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w Gminie P. zarówno przez skarżących jak i przez brata wnioskodawcy, J. O.. Trafnie zatem Sąd Okręgowy ustalając wielkość powierzchni użytków rolnych i ha przeliczeniowych służących do ustalenia obowiązku zapłaty dodatkowej składki miesięcznej oparł się na informacjach przekazanych przez Burmistrza Miasta i Gminy P. w piśmie z dnia 9 stycznia 2017 r.

Wszelkie zarzuty odnoszące się do niewłaściwego ustalenia przez Sąd wielkości dzierżawionego gospodarstwa pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej. Tym samym więc Sąd II instancji nie widział również podstawy do dopuszczania dowodu z opinii biegłego.

Nie był również zasadnym zarzut pominięcia dowodu z dokumentów takich jak umowa rozdziału dzierżawionego gospodarstwa czy też zaświadczenia z dnia 9 lipca 2015 r. oraz pominięcie tego, że W. O. i J. O. prowadzą odrębne działalności rolnicze. Z ustalonego przez Sąd Okręgowy stanu faktycznego wynika bowiem, iż Sąd I instancji miał na uwadze wskazane przez skarżących dokumenty. W świetle przytoczonego wyżej orzeczenia Sądu Najwyższego fakt, iż W. i J. O. rozdzielili między sobą umownie dzierżawione gospodarstwo i prowadzili odrębne działalności rolnicze pozostaje jednak bez znaczenia. Decydującym przy ustalaniu dodatkowej składki jest bowiem fakt, iż zgodnie z umową dzierżawy zawartej z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa dzierżawiona nieruchomość przysługiwała im jako całość.

Uznając zatem rozstrzygnięcie Sądu I instancji za prawidłowe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSA Grażyna Czyżak SSA Alicja Podlewska SSA Iwona Krzeczowska-Lasoń