Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Małgorzata Gerszewska
Sędziowie:	SA Alicja Podlewska (spr.) SO del. Beata Golba - Kilian
Protokolant:	sekr. sądowy Katarzyna Kręska

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2019 r. w Gdańsku

sprawy A. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o nieobciążanie składką na ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji A. F.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt IV U 1273/17

I. oddala apelację;

II. zasądza od A. F. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Alicja Podlewska SSA Małgorzata Gerszewska SSO del. Beata Golba - Kilian

Sygn. akt III AUa 1014/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 sierpnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że A. F. jest jego dłużnikiem z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy w kwocie 63.120,76 zł, obejmującej również odsetki za zwłokę, koszty upomnienia i koszty egzekucji.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł A. F. wskazując, iż określone w niej należności przedawniły się.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu wyrokiem z dnia 8 maja 2018 roku oddalił odwołanie. Swoje rozstrzygnięcie Sąd ten oparł na następujących ustaleniach faktycznych i prawnych.

A. F. prowadził działalność gospodarczą i z tego tytułu miał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy. W związku z zaległościami składkowymi w latach 2003-2004 zostały przeciw niemu wystawione przez Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w T. następujące tytuły wykonawcze: nr (...) z dnia 17 listopada 2003 roku obejmujący należność z tytułu składki na ubezpieczenia społeczne za lipiec 2003 roku – odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 1 kwietnia 2004 roku; nr (...)
z dnia 24 marca 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za wrzesień 2003 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 18 czerwca 2004 roku; nr (...) z dnia 24 marca 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za październik 2003 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 18 czerwca 2004 roku; nr (...) z dnia 24 marca 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za listopad 2003 roku – na tytule wykonawczym znajduje się jedynie podpis odwołującego, bez daty jego otrzymania, jednak na raporcie poborcy skarbowego widnieje informacja o wizycie u ubezpieczonego w dniu 18 czerwca 2004 roku, podobnie jak w przypadku pozostałych tytułów wystawionych w tej samej dacie, a także o dalszych działaniach egzekucyjnych (najbliższe 6 stycznia i 5 kwietnia 2005 roku); nr (...) z dnia 10 września 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne za kwiecień 2004 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 6 stycznia 2005 roku; nr (...) z dnia 10 września 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne za maj 2004 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 6 stycznia 2005 roku; nr (...) z dnia 10 września 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za grudzień 2003 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 6 stycznia 2005 roku; nr (...) z dnia 10 września 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za kwiecień 2004 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 6 stycznia 2005 roku; nr (...) z dnia 10 września 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za maj 2004 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 6 stycznia 2005 roku; nr (...) z dnia 27 października 2004 r. obejmujący należność z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne za czerwiec 2004 roku - na tytule wykonawczym brak jest daty doręczenia i podpisu ubezpieczonego, jednak na raportach poborcy skarbowego dotyczących tego tytułu widnieje informacja, że w dniu 4 sierpnia 2005 roku zobowiązany wpłacił część należności, nr (...) z dnia 27 października 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne za lipiec 2004 roku - na tytule wykonawczym jako data odbioru widnieje 16 grudnia 2005 roku, jednak z raportu dotyczącego tego tytułu wynika, że już 15 marca 2005 roku ubezpieczony wpłacił część należności, nadto tytuł wykonawczy nr (...) został wystawiony w tym samym dniu i odebrany 14 lub 16 grudnia 2004 roku; nr (...) z dnia 27 października 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za czerwiec 2004 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 14 lub 16 grudnia 2004 roku; nr (...) z dnia 27 października 2004 roku obejmujący należność z tytułu składki na FP i FGŚP za lipiec 2004 roku - odwołujący potwierdził jego odbiór w dniu 16 grudnia 2004 roku. Ponadto tytuły wykonawcze nr (...), (...), (...) i (...) były podstawą zajęcia dokonanego pismem z 14 grudnia 2004 roku, skierowanym do Bank (...) I Oddział w T.. Ubezpieczony odebrał pismo 15 grudnia 2004 roku, zaś Bank w dniu 14 grudnia 2004 roku. Do ubezpieczonego zostały skierowane również upomnienia. Na mocy postanowienia z dnia 21 października 2013 roku zostało umorzone postępowanie egzekucyjne dotyczące m.in. w/w tytułów wykonawczych, z powodu bezskuteczności egzekucji.

A. F. był współwłaścicielem nieruchomości położonej w T. przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr KW (...) oraz nieruchomości położonej w T. przy ul. (...), (...)/(...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr KW (...). Zaległe należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za lipiec 2003 roku i od kwietnia do lipca 2004 roku oraz z tytułu składek na Fundusz Pracy za okres od września do grudnia 2003 roku i od kwietnia do lipca 2004 roku zostały zabezpieczone hipotekami przymusowymi na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr KW (...) tj.: wpis z dnia 30 września 2003 roku na kwotę 59.704,61 zł - na ubezpieczenia społeczne za zaległe składki za okres od stycznia do lipca 2003 roku w kwocie 2.800 zł plus należne odsetki za zwłokę w kwocie 4.013 zł; wpis z dnia 15 grudnia 2004 roku na kwotę: 18.924,68 zł - na ubezpieczenia społeczne za zaległe składki za okres od kwietnia do lipca 2004 roku w kwocie: 16.449,04 zł plus należne odsetki za zwłokę w kwocie 23.839,00 zł; wpis z dnia 15 grudnia 2004 roku na kwotę 3.650,76 zł - na FPiFGŚP za zaległe składki za okres od sierpnia 2003 roku do stycznia 2004 roku oraz marzec 2004 roku w kwocie 2.572,30 zł plus należne odsetki za zwłokę w kwocie 3.588 zł; wpis z dnia 21 lipca 2005 roku na kwotę: 2.487,76 zł - na FPiFGŚP za zaległe składki za okres: od kwietnia do lipca 2004 roku w kwocie 2.439,16 zł plus należne odsetki za zwłokę w kwocie 3.548,00 zł. W odpowiedzi na obwieszczenie o licytacji nieruchomości (dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr KW (...)) przez Komornika Sądowego Dariusza Zimnego w sprawie KM 9923/12, ZUS Oddział w T. zgłosił się jako wierzyciel, wskazując wierzytelność na kwotę 165.722,96 zł wraz z odsetkami za zwłokę w kwocie 29.832 zł, kosztami upomnienia 325,80 zł i kosztami egzekucyjnymi 5.570,11 zł. Pierwsza licytacja ogłoszona na dzień 14 stycznia 2015 roku nie doszła do skutku. Kolejna licytacja odbyła się w dniu 3 sierpnia 2015 roku i została zakończona udzieleniem przybicia. W dniu 22 czerwca 2015 roku Komornik Sądowy zawiadomił Sąd Rejonowy w Toruniu o wszczęciu egzekucji należności pieniężnej przeciwko A. F. z wieczystego użytkowania nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o pow. 0,0910 ha oraz działkę nr (...) o pow. 0,2073 ha, dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Na mocy postanowienia z dnia 17 sierpnia 2015 roku sygn. akt XI Co 2061/12 Sąd Rejonowy w Toruniu udzielił przybicia własności nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) (działka (...) o powierzchni 0,0910 ha i działka (...) o powierzchni 0,2073) posiadającej w Sądzie Rejonowym w Toruniu urządzoną księgę wieczystą (...) na rzecz M. B. za cenę 2.270.000 zł po przetargu w dniu
3 sierpnia 2015 roku. Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2016 roku sygn. akt XI Co 2061/12 Sąd Rejonowy w Toruniu przysądził użytkowanie wieczyste rzeczonej nieruchomości na rzecz licytanta, a dłużników A. F. i E. F. zobowiązał do wydania nieruchomości. W dniu 6 kwietnia 2017 roku Komornik Sądowy wykonał projekt planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji nieruchomości tj. kwoty 2.270.000 zł. Jako sumę przypadającą Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wskazał kwotę 79.902,60 zł. Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2017 roku sygn. akt XI Co 2061/12 Sąd Rejonowy w Toruniu zatwierdził plan podziału kwoty uzyskanej z egzekucji nieruchomości położonej w T. przy ul. (...), posiadającej w Sądzie Rejonowym w Toruniu rządzoną księgą wieczystą (...), sporządzony postanowieniem Komornika Sądowego z dnia 6 kwietnia 2017 roku. Kwota wynikająca z planu podziału znajduje się w depozycie sądowym.

W dniu 1 czerwca 2017 roku ZUS Oddział w T. skierował do ubezpieczonego zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy. Zaskarżoną decyzją z pozwany stwierdził, że odwołujący jest jego dłużnikiem z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wyniosło łącznie 63.120,76 zł, w tym z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od lipca 2003 roku do lipca 2004 roku w kwocie 20.173,58 zł, odsetek za zwłokę - 30.286 zł, kosztów upomnienia - 0 zł, kosztów egzekucyjnych - 0 zł; z tytułu składek na Fundusz Pracy w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od września 2003 roku do lipca 2004 roku w kwocie 5.011,18 zł, odsetek za zwłokę - 7.650 zł, kosztów upomnienia - 0 zł, kosztów egzekucyjnych - 0 zł. W załączniku do decyzji zostało przedstawione szczegółowe zestawienie należności.

Sąd Okręgowy wskazał, iż stan faktyczny nie był przedmiotem sporu między stronami, a odwołujący nie kwestionował prawidłowości obliczenia przez organ rentowy wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz FPiFGŚP za wskazane w decyzji okresy ani wysokości odsetek za zwłokę.

Sąd I instancji przywołał treść art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i podkreślił, iż w przypadku 10-letniego terminu przedawniania najpóźniej wymagalna składka (na ubezpieczenia społeczne), tj. składka za lipiec 2003 roku przedawniłaby się w dniu 19 sierpnia 2013 roku (zgodnie z załącznikiem do decyzji termin zapłaty składki za ten miesiąc przypadał na dzień 18 sierpnia 2003 roku), a najwcześniej wymagalna składka przedawniłaby się w dniu 17 sierpnia 2014 roku (zgodnie z załącznikiem do decyzji termin zapłaty składki za ten miesiąc przypadał na dzień 16 sierpnia 2004 roku). Gdyby zaś przyjąć 5-letni termin przedawnienia licząc od 1 stycznia 2012 roku należne składki przedawniłyby się 1 stycznia 2017 roku. Jednakże w stosunku do odwołującego zostały wystawione tytuły wykonawcze obejmujące należności z tytułu zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy. Pierwszy tytuł wykonawczy został wystawiony w dniu 17 listopada 2003 roku i bezspornie doręczony mu w dniu 1 kwietnia 2004 roku. Pozostałe tytuły wykonawcze były doręczane na przestrzeni 2004 i 2005 roku. Co prawda, w przypadku niektórych z tytułów pojawiają się wątpliwości dotyczące dat ich doręczenia odwołującemu, bowiem na niektórych z nich daty doręczeń były przekreślane i poprawiane. Bezsprzecznie jednak postępowanie egzekucyjne na podstawie rzeczonych tytułów egzekucyjnych zostało wszczęte i było prowadzone aż do momentu wydania postanowienia z dnia 21 października 2013 roku w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego m.in. wymienionych tytułów wykonawczych, z powodu bezskuteczności egzekucji. Ponadto tytuły wykonawcze nr (...), (...), (...) i (...) były podstawą zajęcia dokonanego pismem z dnia 14 grudnia 2004 roku skierowanym do Bank (...) I Oddział w T.. Ubezpieczony odebrał wskazane pismo w dniu 15 grudnia 2004 roku. Nie budzi zatem wątpliwości, iż do dnia 6 stycznia 2005 roku wszystkie tytuły wykonawcze lub zajęcia odnoszące się do składek objętych zaskarżoną decyzją były już odwołującemu doręczone. Pewne jest zatem, że od dnia 6 stycznia 2005 roku do dnia 21 października 2013 roku bieg terminu przedawnienia wobec wszystkich należności składkowych objętych zaskarżoną decyzją był zawieszony z tym, że wobec części tych należności bieg przedawnienia uległ wstrzymaniu już wcześniej (najwcześniej w dniu 1 kwietnia 2004 roku), stosownie do daty doręczenia tytułu wykonawczego lub zajęcia. Między umorzeniem postępowania egzekucyjnego a datą wydania decyzji, tj. 4 sierpnia 2017 roku upłynął okres około 3 lat i 9 miesięcy. Z pewnością okres ten w łączności z okresem biegu przedawnienia przed doręczeniem tytułów wykonawczych i zajęcia (w przypadku składki za lipiec 2003 roku - zaledwie 7 miesięcy i 13 dni) nie dawał w sumie okresu 10 lat, a zatem do przedawnienia składek, na tle poprzedniego stanu prawnego przy uwzględnieniu regulacji intertemporalnych, nie doszło. Przyjmując natomiast 5-letni termin przedawnienia wprowadzony na podstawie ustawy nowelizującej należy wskazać, iż liczony na podstawie przepisów przejściowych (art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 września 2011 roku o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców) rozpocząłby się od dnia 1 stycznia 2012 roku, z tym że w tym dniu bieg terminu przedawnienia pozostawał zawieszony, gdyż toczyło się wtedy postępowanie egzekucyjne, zakończone dopiero 21 października 2013 roku. Przyjmując zatem wskazaną datę do przedawnienia należności składkowych doszłoby dopiero w październiku 2018 roku. Należy przy tym nadmienić, iż do biegu 5-letniego terminu przedawnienia nie jest możliwe doliczenie okresów, w których termin przedawnienia biegł przed 1 stycznia 2012 roku, bowiem obu tych terminów nie można wzajemnie uzupełniać, gdyż są od siebie niezależne. Z tych też względów Sąd Okręgowy uznał, że nie doszło do przedawnienia zaległych składek objętych zaskarżoną decyzją. Sąd ten wskazał przy tym, że okres przedawnienia jest liczony od dnia wymagalności należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do dnia wydania decyzji zobowiązującej do zapłaty tej należności, nie są natomiast liczone okresy przypadające po wydaniu decyzji. W przypadku wydania przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Zaskarżona decyzja niewątpliwie była decyzją „ustalającą obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia”, informującą także, że w przypadku nieuregulowania zadłużenia, decyzja będzie stanowiła podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, bez uprzedniego doręczenia upomnienia, jak też stanowi podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego. Organ rentowy nie tylko określił wysokość zaległości, lecz wezwał płatnika do opłacenia składek oraz nałożył na płatnika rygor w razie nie opłacenia składek w terminie. Przedmiotem postępowania sądowego była więc sprawa o zapłatę ustalonej wysokości składek i w ustalonym terminie, a nie tylko sprawa o ustalenie wysokości należności.

Odnosząc się do zarzutów odwołującego dotyczących potrzeby wydania zaskarżonej decyzji Sąd Okręgowy wskazał, iż organ rentowy wyjaśnił, że jej wydanie było konieczne albowiem należności z tytułu składek nie uległy przedawnieniu i należy wszcząć postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych doręczonych ubezpieczonemu, które następnie zostaną przekazanie komornikowi, aby ZUS jako wierzyciel otrzymał sumę przypadającą z planu podziału, obecnie zalegającą w depozycie sądowym. Sądu ten dodał, że przedmiotem oceny nie były motywy wydania zaskarżonej decyzji, lecz jej prawidłowość, tj. zgodność z obowiązującym prawem. Sąd Okręgowy odkreślił jednak, że bez tytułu wykonawczego organ rentowy nie może uzyskać kwoty wynikającej z prawomocnego planu podziału, albowiem nie uprawnia do tego sam wpis hipoteki przymusowej. Jednocześnie brak było podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie art. 24 ust. 5 ustawy systemowej zgodnie z którym nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia. Analogiczny przepis zawarty w Ordynacji podatkowej został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją RP. Dlatego też ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości nie wyklucza przedawnienia zobowiązania składkowego zabezpieczonego hipoteką, co oznacza, że termin przedawnienia należności składkowych biegnie na zasadach ogólnych.

Sąd Okręgowy wskazał również, że zgodnie z zamieszczoną w art. 24 ust. 2 ustawy systemowej definicją, „należności z tytułu składek” obejmują składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkową opłata. Regulacja przedawnienia należności z tytułu składek zamieszczona w ust. 4 (i dalszych) art. 24 ustawy systemowej odnosi się więc nie tylko do składek sensu stricto, ale również do należności ubocznych, w tym odsetek za zwłokę. W konsekwencji, jeżeli w niniejszej sprawie ustalone zostało, iż należność główna
w żadnym zakresie nie uległa przedawnieniu, to tym samym przedawnieniu nie uległy też odsetki z tytułu zwłoki w jej zapłacie.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł odwołujący zaskarżając go w całości i domagając się jego zmiany i uchylenia zaskarżonej decyzji oraz zasądzenia kosztów postępowania, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Pozwany zarzucił naruszenie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich wadliwe zastosowanie.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał, iż powołany przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie dawał podstaw do jej wydania i stwierdzenia, że skarżący jest dłużnikiem ZUS. Niezależnie od tego, czy katalog spraw, o których mowa w art. 83 ust. 1 ustawy ma charakter zamknięty, czy też nie, to jego rozszerzanie nie może mieć charakteru dowolnego i prowadzić do niezrozumiałego tworzenia decyzji, które są bezprzedmiotowe z punktu widzenia praw i obowiązków płatnika składek. Odwołujący oświadczył, iż podtrzymuje zarzut, iż zobowiązania z tytułu składek wskazanych w decyzji uległy przedawnieniu i nie były one przedmiotem egzekucji. Tymczasem Sąd Okręgowy ustalił, iż składki te były przedmiotem egzekucji na podstawie wystawionych przez ZUS tytułów wykonawczych. Skoro tak, to wydanie zaskarżonej decyzji prowadzi do wydania drugiego tytułu wykonawczego w sprawie tych samych składek, co jest całkowicie bezzasadne. Niezrozumiałe jest stwierdzenie zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż ZUS wyjaśnił jednak, iż wydanie zaskarżonej decyzji było konieczne wobec tego, że należności z tytułu składek nie uległy przedawnieniu, a więc należy wszcząć postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów doręczonych ubezpieczonemu, które następnie zostaną przekazane komornikowi, aby ZUS jako wierzyciel otrzymał sumę przypadającą z planu podziału, obecnie zalegającą w depozycie sądowym. Skarżący wskazał, że nie zgadza się z oceną Sądu Okręgowego, iż rzeczą Sądu nie była ocena motywów wydania zaskarżonej decyzji. Ocena taka była konieczna w celu uniknięcia sytuacji stworzenia ponownego tytułu wykonawczego w sytuacji, gdy jak ustalił Sąd tytuły dotyczące tych samych kwot zostały już wystawione i uprawniają do egzekucji. Apelujący dodał, że art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie dawał podstaw do wydania zaskarżonej decyzji, co Sąd Okręgowy winien ocenić i uwzględnić. Sąd Okręgowy błędnie przyjął, iż kwoty wskazane w decyzji były ujęte w wystawionych przez ZUS tytułach wykonawczych i były przedmiotem egzekucji - a w takim przypadku zasadnym był zarzut przedawnienia, jeśli jednak ustalenie Sądu Okręgowego co do tożsamości kwot w tytułach wykonawczych i decyzji uznać za prawidłowe, to nie ma podstaw do wydania decyzji kreującej nowy tytułu wykonawczy dla kwot, które są już objęte tytułami wykonawczymi i na podstawie tych tytułów egzekwowane.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja odwołującego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Istotą sporu było, czy w dacie wydania przez Zakład decyzji (4 sierpnia 2017 r.), przedmiotowe zaległości składkowe istniały. Skarżący bowiem, również na etapie apelacji prezentował tezę, iż uległy one przedawnieniu. Teza ta nie została jednakże poparta argumentacją, która pozwalałaby na akceptację takiego stwierdzenia. Ustalenia faktyczne i prawne Sądu I instancji, zgodnie z którymi brak jest podstaw do przyjęcia, iż sporne zaległości składkowe na dzień wydania decyzji nie istniały, z uwagi na wcześniejszy upływ terminu ich przedawnienia, Sąd odwoławczy w pełni akceptuje jako prawidłowe i przyjmuje za własne. Zbędnym jest zatem ich ponowne powoływanie.

Odwołujący nie kwestionował wysokości zaległości składkowych na poszczególne tytuły, jak również dat wymagalności zobowiązań składkowych.

Podsumowując ustalenia Sądu I instancji podkreślić należy, iż z materiału zgromadzonego w aktach sprawy wynika jednoznacznie, iż organ rentowy:

1.  wydał w dniach 10 września 2003 r., 17 czerwca 2004r., 23 sierpnia 2004r. decyzje wymiarowe dotyczące spornych zaległości, które były podstawą ich zabezpieczenia poprzez ustanowienie na rzecz Zakładu hipoteki przymusowej na nieruchomości ubezpieczonego – stosownie do art. 26 ust 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1778 ze zm. – dalej usus) (k. 67-68 a.s.);

2.  wystawił administracyjne tytuły wykonawcze obejmujące sporne zaległości, celem wszczęcia administracyjnej egzekucji z rachunków bankowych, ruchomości i środków pieniężnych ubezpieczonego, w oparciu o które organ skarbowy, a następnie komornik sądowy (wobec zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej), jako organy egzekucyjne ją prowadziły; egzekucja ta była bezskuteczna, w konsekwencji czego, postanowieniem z dnia 21 października 2013r., została przez organ egzekucyjny umorzona;

3.  w styczniu 2015 r. zgłosił – jako wierzyciel hipoteczny - uczestnictwo w podziale sumy uzyskanej z egzekucji nieruchomości ubezpieczonego, prowadzonej przez komornika sądowego na rzecz wierzycieli egzekwujących; poza sporem jest, iż do dnia wydania decyzji, kwota przypadająca pozwanemu z podziału sumy uzyskanej z egzekucji, nie została pozwanemu wypłacona z rachunku depozytowego Ministra Finansów, gdzie została złożona przez komornika stosownie do art. 1036 § 2 kpc (k. 37, 41,43 a.s.).

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją pozwany ustalił, na dzień jej wydania, wysokość zadłużenia odwołującego z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne: za lipiec 2003 roku i od kwietnia do lipca 2004 roku oraz składek na Fundusz Pracy: za okres od września do grudnia 2003 roku i od kwietnia do lipca 2004 roku, a także wysokość zadłużenia pozostałych należności z tytułu składek (art. 24 ust 2 usus), tj. odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych.

Skarżący niezasadnie zarzucał jakoby zaskarżona decyzja została wydana bez podstawy prawnej i by nie było potrzeby jej wydawania w sytuacji, gdy należności z tytułu składek zostały już objęte tytułami wykonawczymi, na podstawie których prowadzono egzekucję.

Nieskuteczny jest zarzut apelującego wydania przedmiotowej decyzji bez podstawy prawnej i z naruszeniem przepisów art. 83 ust 1 i art. 32 usus. Przypomnieć trzeba, iż zgodnie z art. 83 ust. 1 usus, w zakresie indywidualnych spraw ZUS wydaje decyzje dotyczące w szczególności: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń, ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Stosownie do art. 32 usus, do składek m.in. na Fundusz Pracy w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. Powołane przepisy stanowią zatem jednoznaczną postawę prawną do wydania przez Zakład decyzji wymiarowej określającej wysokość należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i na Fundusz Pracy.

Podkreślić przy tym trzeba, iż przedmiot postępowania przed sądem ubezpieczeń społecznych zawsze wyznacza treść decyzji, od której wniesiono odwołanie i kluczowe znaczenie ma brzmienie jej sentencji, a rozpoznający odwołanie od decyzji sąd nie jest związany podstawą prawną zaskarżonej decyzji.

Okoliczność, iż pozwany w latach 2003 – 2004r. wydał już decyzje wymiarowe obejmujące sporne składki nie stoi na przeszkodzie ponownemu ustaleniu zadłużenia ubezpieczonego z tego tytułu wg stanu na sierpień 2017 r., chociażby z uwagi na zwiększenie zadłużenia odsetkowego i powstania kosztów egzekucyjnych również obciążających dłużnika. Administracyjne tytuły wykonawcze wystawione przez Zakład uprawniały do egzekwowania zadłużenia z rachunków bankowych, ruchomości, ze środków pieniężnych ubezpieczonego (vide pouczenie przy pkt 66 i 67 tytułów wykonawczych w a.r.), ale nie z jego nieruchomości. Nadto, zadłużenie ubezpieczonego w sierpniu 2017 r. uległo zwiększeniu w odniesieniu do stanu z lat 2003-2004, stąd tytuły te wystawione były na nieaktualne kwoty.

Zarzut przedawnienia był nieskuteczny. Zgodnie z art. 24 ust. 4 usus (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 styczna 2003 roku), należności z tytułu składek ulegały przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-5d. Kolejną nowelizacją z dnia 16 września 2011 roku zmieniono przepis art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ponownie określając 5-letni termin przedawnienia (liczony od dnia, w którym należności stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6). W przepisach przejściowych wskazano zaś, że do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 roku, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym nowelą ustawy, z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 roku, przy czym jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 roku nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Przepis art. 32 usus, jak wskazano wyżej do składek na Fundusz Pracy m.in. w zakresie ich poboru, wymierzania odsetek za zwłokę nakazuje odpowiednio stosować przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. Nie ulega więc wątpliwości, iż w zakresie terminów przedawnienia składek na Fundusz Pracy zastosowanie znajdowały regulacje dotyczące przedawnienia składek i zawieszenia terminu przedawnienia na ubezpieczenie społeczne. Jednocześnie należy podkreślić, że stosownie do art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2017 roku poz. 1065), składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, iż należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy określone w zaskarżonej decyzji przy zastosowaniu 10-letniego terminu przedawnienia przedawniłyby się odpowiednio w okresie od sierpnia 2013 roku do sierpnia 2014 roku. Przy zastosowaniu 5-letniego terminu przedawnienia sporne składki przedawniłyby się z dniem 1 stycznia 2017 roku, albowiem termin przedawnienia należałoby w tym przypadku liczyć od dnia 1 stycznia 2012 roku.

Słusznie Sąd I instancji ustalił, iż w niniejszej sprawie nie doszło jednak do przedawnienia w/w składek albowiem bieg terminu przedawnienia został zawieszony. Zgodnie z obowiązującym od 1 lipca 2004 roku przepisem art. 25 ust. 5b ustawy usus, bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Podkreślić należy, że czynnością przerywającą i zawieszającą bieg terminu przedawnienia jest niewątpliwie wystawienie tytułu wykonawczego i zawiadomienie o tym dłużnika. Oprócz wystawienia tytułu wykonawczego, innymi czynnościami zmierzającymi do ściągnięcia należności mogą być uznane tylko takie czynności z których treści czy uzasadnienia wynika bezpośrednio, że zmierzają one do ściągnięcia należności. Jedną z pierwszych czynności zmierzających do wyegzekwowania należności z tytułu składek jest doręczenie upomnienia. Zgodnie z art. 15 § 1 ustawy o postępowania egzekucyjnym w administracji, jest ono elementem obligatoryjnym postępowania egzekucyjnego, bez którego egzekucja skutecznie nie może być wszczęta i prowadzona. Ponadto istota upomnienia sprowadza się do ujawnienia przez wierzyciela zamiaru egzekucji należności (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 25 lutego 2013 roku, III AUa 1025/12; wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 grudnia 2009 roku, V SA/Wa 1479/09; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 14 lipca 2011 roku, I SA/Po 829/10).

Jak wynika z prawidłowych ustaleń Sądu I instancji, poczynionych na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości, tytuły wykonawcze obejmujące sporne wierzytelności odwołujący odebrał najpóźniej do dnia 6 stycznia 2005 roku. Bez wątpienia pierwszy tytuł wykonawczy dotyczący składek na ubezpieczenia społeczne za lipiec 2003 roku skarżący odebrał w dniu 1 kwietnia 2004 roku. W tej dacie odwołujący odebrał też tytuły wykonawcze dotyczące składek na Fundusz Pracy za wrzesień
i październik 2003 roku. Pozostałe tytuły wykonawcze były doręczane na przestrzeni 2004 i 2005 roku. Odwołującemu doręczono przy tym informację o zajęciu rachunku bankowego oraz upomnienia. Na podstawie tychże tytułów było prowadzone postępowanie egzekucyjne przez Naczelnika Urzędu Skarbowego, a następnie przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu, który postanowieniem z dnia 21 października 2013 roku umorzył postępowanie egzekucyjne, wobec bezskuteczności egzekucji. Nie ulega więc wątpliwości, że od dnia 18 czerwca 2004 roku (w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne za lipiec 2003 roku i na Fundusz Pracy za okres od września do października 2003 roku), od dnia 16 grudnia 2004 roku (w przypadku składek na Fundusz Pracy za okres od czerwca do lipca 2004 roku) oraz od dnia 6 stycznia 2005 roku w odniesieniu do pozostałych składek - do dnia 21 października 2013 roku - bieg terminu przedawnienia wszystkich należności składkowych objętych zaskarżoną decyzją był zawieszony.

Przy czym Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Toruniu, na wniosek innych wierzycieli, prowadził egzekucję z nieruchomości skarżącego i pismem z dnia 13 stycznia 2015 roku (data wpływu do Komornika – 15 stycznia 2015 roku) pozwany podjął kolejną czynność zmierzającą do wyegzekwowania należności objętych zaskarżoną decyzją i zgłosił swoje uczestnictwo w podziale sumy uzyskanej z egzekucji nieruchomości, która to czynność skutkowała ponownym zawieszeniem biegu terminu przedawnienia z chwilą dotarcia tej informacji do odwołującego.

Mając na uwadze w/w okoliczności związane z zawieszeniem biegu terminu przedawnienia nie ulega wątpliwości, że zaległości z tytułu składek za okresy wskazane w zaskarżonej decyzji nie uległy przedawnieniu. Podkreślić przy tym należy okres przedawnienia, o którym mowa w art. 24 ust. 4 usus, jest liczony od dnia wymagalności należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Fundusz Pracy) do dnia wydania decyzji zobowiązującej do zapłaty tej należności i nie są liczone okresy przypadające po wydaniu decyzji (zob. wyrok SN z dnia 29 maja 2013 roku, I UK 613/12).

Jednocześnie podkreślić należy, że w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych zdefiniowane jest pojęcie należności z tytułu składek. Są nimi mianowicie składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, dodatkowa opłata i opłata prolongacyjna (art. 24 ust. 2). Ustawy szczególne dotyczące ubezpieczeń społecznych wprowadziły, odrębny od przewidzianego w k.c., okres przedawnienia należności z tytułu składek obejmujących, jak wynika z przytoczonej definicji, także odsetki za zwłokę. Analiza powyższych przepisów prowadzi, więc do wniosku, że także odsetki od zaległych składek przedawniają się w wymienionych tam okresach (od 1 stycznia 2003 roku 10-letni przedawnienia i od 1 stycznia 2012 roku 5-letni okres przedawnienia). Nie ulega więc wątpliwości, że przedawnieniu nie uległy także wskazane w zaskarżonej decyzji należności z tytułu odsetek za zwłokę, kosztów egzekucyjnych i kosztów upomnienia.

W zakresie odsetek za zwłokę od składek na Fundusz Pracy zaznaczyć trzeba, że zgodnie art. 107 ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy tego rodzaju składki podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub przepisów o postępowaniu cywilnym.

Podkreślić jeszcze należy, iż złożenie przez komornika sądowego na rachunku depozytowym należności przypadającej Zakładowi z planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości skarżącego(KW (...)), stosownie do art. 808 § 1 kpc, nie zwolniło go z długu. Aktualna w tym zakresie pozostaje wykładnia zaprezentowana przez Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 5 grudnia 1986r. II CZP 62/86 (OSNC 1987/10/146), w której wytyczone zostały granice i podkreślono różnice między depozytami materialnymi i procesowymi.

W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że przykładowo złożenie pieniędzy i papierów wartościowych do depozytu sądowego na podstawie art. 752 k.p.c., zajętych wskutek zabezpieczenia roszczenia pieniężnego, jest instytucją procesową mającą na celu tylko zabezpieczenie tego roszczenia. Także art. 808 k.p.c. stanowi, że jeżeli złożona w postępowaniu egzekucyjnym kwota pieniężna nie podlega niezwłocznemu wydaniu, powinna być złożona do depozytu sądowego. Dyspozycja ta pozostaje w związku z przepisami odnoszącymi się do poszczególnych sposobów egzekucji, w których czynności egzekucyjne komornika
o charakterze wykonawczym sprowadzają się do pośredniczenia pomiędzy dłużnikiem wierzytelności a wierzycielem egzekwującym (np. art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c.) lub w których czynności komornika, niekiedy o charakterze orzekania (np. sporządzenie planu podziału, art. 1027 k.p.c.), mają na celu podział sumy uzyskanej z egzekucji (np. art. 941 k.p.c.). Do przepisów odnoszących się do podziału sumy uzyskanej z egzekucji należy ponadto art. 1040 k.p.c., który ma na względzie zaspokojenie wierzytelności zależnej od warunku zawieszającego lub rozwiązującego, a także - od zabezpieczenia. W zależności od spełnienia się stosownej przesłanki, sumę wydzieloną na zaspokojenie wierzytelności pozostawia się w depozycie lub wydaje wierzycielowi. Wreszcie - w związku z art. 808 k.p.c. pozostają też art. 806 i 807 k.p.c. Pierwszy z tych przepisów ma na celu wyłącznie realizację tytułu wykonawczego, zwłaszcza w sytuacji, gdy wierzyciel ma spełnić świadczenie wzajemne, a drugi - normuje sposób zabezpieczenia w postępowaniu egzekucyjnym. Oczywiste jest, że we wspomnianych wypadkach nie chodzi o zwolnienie się dłużnika z wykonania zobowiązania. Artykuł 862 § 1 i 2 k.p.c. stanowi, kiedy komornik składa zajęte kwoty pieniężne do depozytu sądowego, a art. 862 § 1 k.p.c. normuje złożenie dochodu z rzeczy oddanej pod dozór do depozytu, przy czym przeznaczenie dochodu określa jego § 2 w związku z art. 858 k.p.c. Nie wymaga uzasadnienia, że i te przepisy służą jedynie celowi postępowania egzekucyjnego. Również przyczyny uzasadniające wstrzymanie wypłaty sum z podziału sumy uzyskanej z egzekucji i złożenie tych sum do depozytu sądowego, wynikające z art. 1024 § 1 pkt 4 k.p.c., art. 1029 § 1 i art. 1033 § 1 k.p.c., wypływają tylko z potrzeb postępowania egzekucyjnego.

Reasumując, w orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się że w art. 806-808 kpc, nie chodzi o zwolnienie się dłużnika z wykonania zobowiązania, jak to ma miejsce w przypadku depozytów określonych w kodeksie cywilnym (art. 470 kc).

Kwestia przyczyny wydania przez Zakład w sierpniu 2017 r. kolejnej decyzji wymiarowej jest jednoznaczna w świetle unormowania z art. 1036 § 1 pkt 2 i § 2 kpc. Zgodnie z pierwszym z powołanych przepisów, w podziale sumy uzyskanej z egzekucji oprócz wierzyciela egzekwującego uczestniczą wierzyciele, którzy uzyskali zabezpieczenie powództwa, jeżeli zgłosili się najpóźniej w dniu uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości. W myśl art. 1036 § 2 kpc, jeżeli wierzytelność hipoteczna nie jest stwierdzona tytułem wykonawczym, należność przypadająca wierzycielowi hipotecznemu pozostawia się na rachunku depozytowym.

W uchwale z dnia 30 stycznia 2008 roku (III CZP 134/07, OSNC 2009/1/8) Sąd Najwyższy wskazał, iż wierzyciel, który przed zajęciem nieruchomości uzyskał na niej hipotekę kaucyjną, stwierdzoną w opisie i oszacowaniu, ale w chwili podziału nie legitymuje się tytułem wykonawczym, uczestniczy w podziale sumy uzyskanej z egzekucji z tej nieruchomości bez potrzeby zgłoszenia się i udowodnienia wierzytelności zabezpieczonej tą hipoteką. Przypadającą mu należność pozostawia się na rachunku depozytowym sądu, wskazując przyczyny uzasadniające wstrzymanie wypłaty. Sąd Najwyższy wyjaśnił także, że stosownie do okoliczności, suma pozostająca w depozycie zostanie wypłacona bądź wierzycielowi hipotecznemu w razie przedłożenia przez niego odpowiedniego tytułu, bądź zostanie przydzielona innym wierzycielom hipotecznym stosownie do kolejności określonej w art. 1026 k.p.c., bądź też wypłacona dłużnikowi. Zatem dopóki wierzyciel uprawniony z hipoteki kaucyjnej nie przedłoży tytułu wykonawczego, dopóty przyznana mu w planie suma pieniężna nie może zostać wypłacona.

W tym miejscu należy także przywołać pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 4 czerwca 2009 roku (III CZP 37/09, OSNC 2010/2/22), iż z funkcjonalnego punktu widzenia prowadzenie egzekucji i zgłoszenie wierzytelności do zaspokojenia w podziale mają zatem ten sam cel. Przyłączenie się wierzyciela do podziału w istocie ma takie same skutki jak złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji. Sąd Najwyższy zaznaczył przy tym, że pojęcie "tytuł wykonawczy" użyte w art. 1036 k.p.c. powinno być rozumiane w taki sam sposób, w jaki definiuje je art. 776 zd. 2 k.p.c. Natomiast ZUS jako wierzyciel należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i innych świadczeń, dla których droga egzekucji sądowej jest dopuszczalna, zgłaszając uczestnictwo w podziale sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości (art. 1036 k.p.c.), spełnia wymaganie polegające na złożeniu tytułu wykonawczego tylko wtedy, gdy administracyjny tytuł wykonawczy jest zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, iż skoro organ rentowy zgłaszając Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Toruniu, jako wierzyciel hipoteczny swój udział w planie podziału sumy przypadającej z egzekucji dłużnika, nie dysponował sądowym tytułem wykonawczym ani administracyjnym tytułem wykonawczym zaopatrzonym w sądową klauzulę wykonalności, to tym samym nie mógł realnie zaspokoić się z kwoty uzyskanej z egzekucji z nieruchomości. Także zabezpieczenie tych wierzytelności hipotekami przymusowymi (i to wpisanymi nie na podstawie tytułów wykonawczych lecz decyzji wymiarowych) nie mogło doprowadzić do zaspokojenia organu rentowego, albowiem w celu przyznania mu kwoty wynikającej z podziału sumy uzyskanej z egzekucji miałby on przedłożyć stosowny tytuł wykonawczy (w tym przypadku administracyjny tytuł wykonawczy zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności).

Skoro nie ulega więc wątpliwości, że należności z tytułu składek ujęte w zaskarżonej decyzji nie zostały dotychczas zapłacone, zaś organ rentowy może wydawać decyzje ustalające aktualną wysokość zadłużenia i w celu uzyskania kwoty złożonej do depozytu sądowego pozwany musi legitymować się administracyjnym tytułem wykonawczym zaopatrzonym w sądową klauzulę wykonalności, to tym samym brak było podstaw do uznania zaskarżonej decyzji za wadliwą.

Reasumując, apelacja odwołującego nie zawierała zarzutów, które mogłyby skutkować zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku. Z tych też względów Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako nieuzasadnioną, stosownie do art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 109 § 2 k.p.c. i na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 roku poz. 265). Co prawda sprawa o należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne nie została wymieniona wprost wśród kategorii spraw wskazanych w § 9 ust. 2 rozporządzenia. Niemniej jednak zauważyć należy, iż w przepisie tym nie wskazano „spraw o podleganie ubezpieczeniom społecznym” ale „sprawy dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym”. Zdaniem Sądu Apelacyjnego sprawa o należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne ze względu na jej charakter i przedmiot niewątpliwie mieści się w kategorii „spraw dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym”. Konkluzję taką potwierdza uzasadnienie projektu zmiany rozporządzenia. W ocenie Sądu II instancji prowadzi ono do jednoznacznego wniosku, iż celem Ministra Sprawiedliwości było ujednolicenie wynagrodzenia radców prawnych w sprawach dotyczących ubezpieczenia społecznego. Jednocześnie, w powołanym uzasadnieniu projektu zmiany rozporządzenia wskazano, że w sprawach, w których wysokość kosztów zastępstwa procesowego jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu – w następstwie nowelizacji – „nastąpi zmniejszenie obowiązków finansowych ZUS oraz obywateli w przypadku konieczności zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stronie przeciwnej”. Przedmiotowa nowelizacja „nawiązuje do celu strategicznego Ministerstwa Sprawiedliwości w postaci zwiększenia stopnia realizacji praw obywatelskich przez system wymiaru sprawiedliwości”, a skoro tak, to uprawnionym jest wniosek, że ustawodawca bezsprzecznie dostrzegł, iż zasądzanie kosztów zastępstwa procesowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, liczonych od wartości przedmiotu sporu może ograniczyć możliwość realizacji przez strony swoich praw przed sądem. W konsekwencji powyższego dokonał opisanej wyżej zmiany.

SSA Małgorzata Gerszewska SSA Alicja Podlewska SSO del. Beata Golba-Kilian