Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Daria Stanek
Sędziowie:	SA Lucyna Ramlo (spr.) SO del. Monika Popielińska
Protokolant:	sekr. sądowy Katarzyna Kręska

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2018 r. w Gdańsku

sprawy J. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji J. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 maja 2017 r., sygn. akt IV U 173/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzające go decyzje i przyznaje ubezpieczonemu J. D. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 listopada 2016 roku;

2.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz ubezpieczonego kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

SSO del. Monika Popielińska SSA Daria Stanek SSA Lucyna Ramlo

Sygn. akt III AUa 1410/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24 listopada 2016 r., odmówił ubezpieczonemu J. D. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu wskazał, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił
25 lat, 7 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wskazał, że nie zaliczył mu do okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia
w (...)ie od 2 grudnia 1975 r. do 14 czerwca 1979 r. i od 2 listopada 1979 r.
do 30 września 1982 r. oraz w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) od 1 października 1982 r. do 30 kwietnia 1992 r. Zatem wobec nie wykazania przez niego wymaganego
15-letnego stażu pracy w warunkach szczególnych, brak było podstaw do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

Ubezpieczony złożył odwołanie od ww. decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., domagając się przyznania mu prawa do emerytury w szczególnych warunkach. Podniósł, że pracował w warunkach szczególnych w (...)ie
od 2 grudnia 1975 r. do 14 czerwca 1979 r. i od 2 listopada 1979 r. do 30 września 1982 r. jako robotnik transportu, pomocnik przodownika roty i barwiarz oraz w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) od 1 października 1982 r. do 30 kwietnia 1992 r. jako blacharz-dekarz.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazał, że decyzją z dnia 2 lutego 2017 r. organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okres zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej
Na (...) od 1 października 1982 r. do 7 grudnia 1987 r. i od 28 października 1988 r.
do 30 kwietnia 1992 r. jako okresy wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą IV U 173/17.

Decyzją z dnia 2 lutego 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24 listopada 2016 r., odmówił ubezpieczonemu prawa
do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu wskazał, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił
25 lat, 7 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 8 lat, 6 miesięcy
i 3 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Wskazał, że nie zaliczył do okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...)ie
od 2 grudnia 1975 r. do 14 czerwca 1979 r. i od 2 listopada 1979 r. do 30 września 1982 r. Zatem wobec nie wykazania przez niego wymaganego 15-letnego stażu pracy w warunkach szczególnych, brak było podstaw do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

Ubezpieczony złożył odwołanie od ww. decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., domagając się przyznania mu prawa do emerytury w szczególnych warunkach. Podniósł, że pracował w warunkach szczególnych w (...)ie
od 2 grudnia 1975 r. do 14 czerwca 1979 r. i od 2 listopada 1979 r. do 30 września 1982 r. jako robotnik transportu, pomocnik przodownika roty i barwiarz oraz w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) od 1 października 1982 r. do 30 kwietnia 1992 r. jako blacharz dekarz, przy czym okres ten wynosi 8 lat, 8 miesięcy i 10 dni.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą IV U 290/17.

Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2017 r. Sąd Okręgowy na podstawie art. 219 k.p.c. połączył wymienione sprawy do wspólnego rozstrzygnięcia i rozpoznania oraz postanowił prowadzić je pod wspólną sygnaturą IV U 290/17.

Na rozprawie w dniu 9 maja 2017 r. pełnomocnik organu rentowego wyjaśnił,
że różnica ok. 2 miesięcy w obliczaniu okresu pracy ubezpieczonego w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) wynika z tego, że ze stażu wyłączono mu okresy przebywania na zasiłku chorobowym: od 9 grudnia 1991 r. do 11 grudnia 1991 r., od 18 grudnia 1991 r.
do 21 stycznia 1992 r. i od 16 marca 1992 r. do 17 kwietnia 1992 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem
z dnia 9 maja 2017 r. oddalił odwołanie, sygn. akt IV U 173/17.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

J. D. urodził się (...)

W dniu 24 listopada 2016 r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. Ubezpieczony jednocześnie wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a także że ma ustalone prawo do renty.

W okresie od 1 września 1970 r. do 30 września 1982 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. w T.. W okresie
od 2 grudnia 1975 r. do 19 stycznia 1976 r. pracował na stanowisku robotnika transportu
w Dziale Transportu. W okresie od 20 stycznia 1976 r. do 21 stycznia 1979 r. pracował
na stanowisku pomocnika przodownika roty w Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej.
W okresie od 22 stycznia 1979 r. do 14 czerwca 1979 r. pracował na stanowisku barwiarza
w Farbiarni C.. W okresie od 15 czerwca 1979 r. do 1 listopada 1979 r. pracował
na stanowisku ślusarza w I.. W okresie od 2 listopada 1979 r. do 30 września 1982 r. ponownie pracował na stanowisku robotnika transportu w Dziale T. (...).

Praca ubezpieczonego na stanowisku robotnika transportu polegała na wożeniu
na działy produkcyjne surowca, pustych pojemników i części (tzw. cewek) oraz odbieraniu gotowej przędzy. Praca wykonywana była za pomocą wózka akumulatorowego lub wózka widłowego, a sporadycznie także za pomocą wózka ręcznego.

Ubezpieczony, gdy korzystał w wózka akumulatorowego pracował w grupie
2-osobowej, a okazjonalnie 3-osobowej. Gdy praca odbywała się w parach, to jedna osoba kierowała wózkiem, a druga szła obok. Z uwagi na ciężar ładowanych pojemników
w załadunku uczestniczył również kierowca. W przypadku składu trzyosobowego kierowca nie pomagał przy załadunku. Pracownicy regularnie zmieniali się na stanowisku kierowcy, aby każdy z nich miał możliwość odpocząć.

Praca przy pomocy wózka akumulatorowego na dziale przędzalni polegała
na dowożeniu na poszczególne stanowiska robocze pustych pojemników i cewek oraz odbieraniu gotowego produktu. Pusty pojemnik ważył 8 kg, a pojemnik z cewkami około
25-30 kg. Włóczka znajdowała się w pojemnikach przy maszynach. Pojemnik z włóczką ważył od 40 do 62 kg. Do podniesienia pojemnika z włóczką konieczne były dwie osoby.
Po zapełnieniu wózka, pojemniki były odstawiane na wagę, skąd były odbierane przez innych pracowników.

Maszyny stały w dwóch rzędach. Łącznie do przejechania było około 300-400 m. Należało podjechać do 10 punktów, gdzie było od 19 do 24 maszyn. Dziennie wykonywane były 2-3 objazdy.

Wózek widłowy był używany do dostarczania surowca do maszyn przędzalniczych. Paleta z włóczką ważyła 400-500 kg. Dostarczenia surowca zajmowało około 10-20 m,
w zależności od usytuowania maszyny. Niekiedy konieczne było ręczne dociągnięcie palety do maszyny. Dostarczenia surowca zajmowało około 3-4 godzin dziennie. Pracę tę ubezpieczony wykonywał samodzielnie, czasami, gdy nie było paleciaka i musiał korzystać
z wózka ręcznego, to praca ta wykonywana była w parach.

Paleciak był też używany przez ubezpieczonego do transportowania wełny w balach na skręcalnie. Wełna była pobierana z sortowni. Praca ta była wykonywana rzadziej niż raz
w tygodniu.

Praca ubezpieczonego na stanowisku pomocnika przodownika roty w Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej polegała na wykonywaniu obchodów na halach produkcyjnych pod kątem zagrożeń pożarowych, a także uczestniczeniu w akcjach gaśniczych.

Praca na stanowisku ślusarza polegała na lutowaniu metalowych igieł na metalowych płytach, które były wykorzystywane do czesania wełny.

Praca na stanowisku barwiarza polegała na wkładaniu wełny do kadzi, zalewaniu jej octem i barwnikami i po pół godzinie wyjmowaniu jej i wkładaniu na taśmę, za pomocą której trafiała ona do płukania i suszenia.

Świadek E. N. pracowała w (...)ie od 1 września 1973 r.
do 31 grudnia 1982 r. jako uczennica, pomoc przędzarza i przędzarz.

Świadek H. C. pracował w (...)ie od 30 listopada 1973 r.
do 31 marca 2009 r. jako pracownik transportu, nastawiacz maszyn i przędzarz.

Ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...)
od 1 października 1982 r. do 30 kwietnia 1992 r. jako blacharz-dekarz. W okresach
od 9 grudnia 1991 r. do 11 grudnia 1991 r., od 18 grudnia 1991 r. do 21 stycznia 1992 r.
i od 16 marca 1992 r. do 17 kwietnia 1992 r. pobierał zasiłek chorobowy.

Przedstawiony stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych i dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych, w tym w aktach organu rentowego i osobowych wnioskodawcy, a także dowodu z zeznań świadków: H. C. i E. N. oraz dowodu z przesłuchania ubezpieczonego.

W sprawie bezspornym było, że ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) od 1 października 1982 r. do 30 kwietnia 1992 r. jako blacharz-dekarz i w okresach od 9 grudnia 1991 r. do 11 grudnia 1991 r., od 18 grudnia 1991 r.
do 21 stycznia 1992 r. i od 16 marca 1992 r. do 17 kwietnia 1992 r. pobierał zasiłek chorobowy.

Dowody z dokumentów były w ocenie Sądu jasne, pełne i rzetelne. Ponadto, żadna
ze stron nie kwestionowała ich autentyczności i mocy dowodowej, a także nie budziły one wątpliwości Sądu. Sąd w pełni dał wiarę dokumentom znajdującym się w aktach osobowych ubezpieczonego. Z dokumentów tych wynika, na jakich stanowiskach (i w jakich czasookresach) pracował ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...)ie.

Sąd I instancji także w pełni dał wiarę zeznaniom świadków H. C. i E. N., co do charakteru obowiązków wykonywanych przez ubezpieczonego
w (...)ie. Świadkowie pracowali razem z nim w spornym okresie, zatem mieli niekwestionowane rozeznanie w kwestii stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego
i charakteru wykonywanych przez niego obowiązków. Świadkowie ci zgodnie zeznali,
że ubezpieczony w spornym okresie pracował przede wszystkim jako pracownik transportu,
a także strażak, barwiarz i pracownik pracujący w I.. Zeznali oni także, że jako pracownik transportu pracował on m.in. jako kierowca wózka akumulatorowego i widłowego, tzw. paleciaka. Wszystkie powyższe zeznania były logiczne, spójne, wzajemnie zgodne,
a także były one także zgodne z dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych ubezpieczonego oraz zeznaniami ubezpieczonego, które Sąd także uznał za wiarygodne
w całości.

Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd Okręgowy wskazał, że prawo
do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych reguluje art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm., zwanej dalej ustawą emerytalną), zgodnie
z którym ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura
po osiągnięciu wieku – w przypadku mężczyzn - 60 lat, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. spełnili łącznie niżej wymienione warunki:

• osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,

• posiadają co najmniej 15 – letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm., dalej jako rozporządzenie), a nadto:

• nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a w przypadku przystąpienia złożyli wniosek o wykreślenie z funduszu i przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
na dochody budżetu państwa.

W sprawie poza sporem była okoliczność, iż ubezpieczony osiągnął z dniem
23 czerwca 2016 r. przewidziany przepisami prawa wiek emerytalny oraz że posiada wymagany ogólny staż ubezpieczeniowy. Organ rentowy w celu ustalenia uprawnień
do emerytury uwzględnił na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat, 7 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 8 lat, 6 miesięcy i 3 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie kwestionował także, iż ubezpieczony nie przystąpił
do otwartego funduszu emerytalnego.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu koncentrowała się natomiast wokół ustalenia, czy praca świadczona przez J. D. w okresie od 2 grudnia 1975 r. do 30 września 1982 r. w (...)ie była pracą w szczególnych warunkach, a także czy należało uwzględnić okresy pobierania zasiłku chorobowego (od 9 grudnia 1991 r. do 11 grudnia 1991 r.,
od 18 grudnia 1991 r. do 21 stycznia 1992 r. i od 16 marca 1992 r. do 17 kwietnia 1992 r.),
a w konsekwencji, czy ubezpieczony spełnił ostatnią przesłankę do przyznania prawa
do wcześniejszej emerytury.

Sąd I instancji zwrócił także uwagę na treść § 19 ust. 1 rozporządzenia, który stanowi, iż przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się także okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. Zgodnie zaś
z przepisem § 19 ust. 2 rozporządzenia prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r. Nr 13, poz. 86 i z 1981 r. Nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. Przepisy te mają znaczenie w sytuacji pracy wykonywanej w szczególnych warunkach przez dniem wejścia w życie rozporządzenia, co miało miejsce w niniejszej sprawie, gdyż wnioskodawca twierdził,
iż pracował w szczególnych warunkach już od 2 grudnia 1975 r.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania prawne Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności stwierdził, że w niniejszej sprawie w sposób nieprawidłowy uznał, iż okres wykonywania przez ubezpieczonego pracy robotnika transportu w Dziale Transportu
od 2 grudnia 1975 r. do 19 stycznia 1976 r. i od 2 listopada 1979 r. do 30 września 1982 r. nie był okresem pracy w szczególnych warunkach. Ów błąd był wynikiem założenia, iż wskazane okresy winny być poddane analizie w kontekście Dział VIII „W transporcie i łączności”,
a w szczególności w pespektywie pozycji 1 tego Działu, gdzie mowa jest o pracy robotnika transportu wykonującego ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe, ewentualnie zajmującego się przeładunkiem materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących
lub parzących w transporcie. Na taki tok postępowania naprowadzało wydane przez pracodawcę ubezpieczonego świadectwo pracy, treść zaskarżonych decyzji, a także wniesione odwołanie. W tej płaszczyźnie praca ubezpieczonego w wymienionych okresach nie mogła być potraktowana jako praca w szczególnych warunkach. Nie można było bowiem uznać,
że ciężki prace wyładunkowe i załadunkowe ubezpieczony wykonywał wówczas w pełnym wymiarze czasu pracy. Wynika to z tego, że regularnie, przez 3-4 godziny dziennie, pracował przy obsłudze wózka widłowego i w tym czasie tylko sporadycznie musiał wyciągnąć palety spod maszyny ręcznie. Nie można było więc postrzegać tej pracy jako za równoznaczną
z ciężkimi pracami załadunkowymi i wyładunkowymi. Poza tym, nawet gdy pracował
na wózku akumulatorowym, to i tak przez mniej więcej pół dnia pracował w charakterze jego kierowcy i tylko w razie konieczności (podniesienia cięższych pojemników) pomagał koledze pracującego z nim w zespole przy ciężkich pracach załadunkowych. Bywały także dni,
gdy pracowano w trójkę i wtedy kierujący wózkiem w ogóle nie musiał uczestniczyć
w pracach załadunkowych.

Sąd Okręgowy przyznał, że jak już wskazano, ten kierunek rozumowania okazał się jednak błędny. Pracę ubezpieczonego jako pracownika transportu należało bowiem zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach na podstawie Wykazu A, Działu VII (W przemyśle lekkim), poz. 4 - prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

Niewątpliwie ubezpieczony, wykonując czynności polegające na dostarczaniu surowca do stanowisk przędzalniczych i cewek, odbieraniu gotowych produktów, dostarczeniu pojemników do składania gotowej przędzy w celu ich późniejszego odbioru, uczestniczył w procesie produkcyjnym. Nieustannie bowiem przebywał w miejscu, gdzie ten proces się odbywał oraz wykonywał czynności, które go bezpośrednio wspomagały.
Bez pracy ubezpieczanego i innych pracowników transportu produkcja nie byłaby możliwa.

Stanowisko to znajduje wsparcie w załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MPChiL z 1983 r., nr 1, poz. 2), w Wykazie A Dział VII, poz. 4 pkt 50, gdzie zostało wymienione stanowisk o– „robotnik transportu wewnętrznego”. Tego rodzaju pracownikiem w czasie pracy w Dziale Transportu był ubezpieczony.

Szczególną kwalifikację prawną miała również praca barwiarza. Jest ona wymieniona w wykazie A Dział VII „W przemyśle lekkim” pod poz. 4 „Prace przy produkcji
i wykańczaniu wyrobów włókienniczych”, załącznika nr 1 do rozporządzenia z 7 lutego
1983 r. oraz w załączniku nr 1 do przywołanego wcześniej zarządzenia resortowego,
w Wykazie A, Dział VII, poz. 4, pkt 21 –„barwiarz”.

Praca funkcjonariusza pożarnictwa także należy do prac wykonywanych
w szczególnych warunkach. Jest ona wymieniona w wykazie A Dział XIV „Prace różne”
pod pozycją 23 załącznika nr 1 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., a także
w załączniku nr 1 do zarządzenia resortowego (wykazie A, Dział XIV „Prace różne”,
pod poz. 23, pkt 1).

Zdaniem Sądu I instancji brak było natomiast możliwości zaliczenia ubezpieczonemu okresu zatrudnienia w (...)ie na stanowisku ślusarza (kiedy to zajmował się lutowaniem igieł) od 15 czerwca 1979 r. do 1 listopada 1979 r., gdyż taka praca w ogóle nie jest uznawana za pracę w warunkach szczególnych.

Podsumowując, w ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...)ie wykonywał pracę w szczególnych warunkach w następujących okresach:

• jako robotnik transportu w Dziale Transportu od 2 grudnia 1975 r. do 19 stycznia
1976 r. i od 2 listopada 1979 r. do 30 września 1982 r. (3 lata i 16 dni),

• jako barwiarz od 22 stycznia 1979 r. do 14 czerwca 1979 r. (4 miesiące i 24 dni),

• jako strażak od 20 stycznia 1976 r. do 21 stycznia 1979 r. (3 lata i 2 dni).

Uznany przez organ rentowy okres zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej
Na (...) w T. wynosił 8 lat, 6 miesięcy i 3 dni, co oznaczało, że nadal ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Stanowisko organu rentowego, odmawiające zaliczenia ubezpieczonemu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresów korzystania z zasiłków chorobowych:
od 9 grudnia 1991 r. do 11 grudnia 1991 r., od 18 grudnia 1991 r. do 21 stycznia 1992 r.
i od 16 marca 1992 r. do 17 kwietnia 1992 r. w czasie zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...), było jednak, jak uznał Sąd I instancji, błędne.

Omawiając niniejszą kwestię, Sąd wyjaśnił wzajemną relację przepisów art. 184
i art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 121,
poz. 1264), obowiązującej od dnia 1 lipca 2004 r., dodano do art. 32 ustawy przepis ust. 1a, stanowiący, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (pkt 1) oraz okresów,
w których na mocy szczególnych przepisów pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego (pkt 2; skreślony z dniem 1 listopada 2005 r. ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. nr 169, poz. 1412).

Przepis art. 184 ustawy w sposób odrębny i szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy – 1 stycznia 1999 r. - legitymowali się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych
do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat
- dla mężczyzn oraz okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 ustawy, gwarantując im prawo do nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego
w art. 32. Dodatkowo prawo do świadczenia obwarowano nieprzystąpieniem do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązaniem stosunku pracy. Intencją ustawodawcy było zapewnienie nabycia uprawnień emerytalnych dla tej kategorii ubezpieczonych, którzy
w chwili wejścia w życie ustawy spełniali wymagane warunki stażu, w tym stażu pracy
w szczególnych warunkach, za wyjątkiem wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 ustawy. Sytuacja ubezpieczonych, wskazanych w art. 184, opisywana w doktrynie jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe, realizowane po osiągnięciu wieku emerytalnego. Rację tego uregulowania dostrzegł Sąd Najwyższy (m.in. w uchwale z dnia 08.02.2007 r., II UZP 14/06, OSNP 2007, nr 13-14,
poz. 199; w wyroku z dnia 18.07.2007 r., I UK 62/07, OSNP 2008, nr 17-18, poz. 269) uznając, że art. 184 ustawy stanowi samoistną podstawę nabycia prawa do emerytury
w oderwaniu od chwili osiągnięcia wieku emerytalnego, stwierdził, że ta norma prawna ma zastosowanie wobec ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy, w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach,
lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego, co oznacza, że ci ubezpieczeni mogą realizować prawo do emerytury na „starych” zasadach, po osiągnięciu (nawet po dniu 31 grudnia 2007 r.) wieku emerytalnego (tak w wyroku z dnia 8 lutego 2007 r.). Z kolei art. 32 ustawy ma zastosowanie w stosunku do tych ubezpieczonych, którzy choćby jeden z tych okresów osiągnęli po dniu 1 stycznia 1999 r., a przed dniem 31 grudnia 2008 r. Przyjęte w art. 32
ust. 1a różnicowanie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach nawiązuje
do daty wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur
i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 107, poz. 450 ze zm.), w której poprzednia definicja okresu pracy w szczególnych warunkach pozostała niezmieniona. Okres tej pracy bowiem obejmował okresy składkowe
i nieskładkowe, jeżeli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową
o pracę (vide: pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r.,
III UZP 10/03, OSNP 2004, nr 5, poz. 87) - okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy, przypadające po dniu 14 listopada 1991 r., wlicza się do okresu pracy
w szczególnych warunkach.

W konsekwencji, w judykaturze ugruntowany jest pogląd, że w art. 32 ust. 1a ustawodawca wprowadził istotną zmianę w stanie prawnym, w którym niemożliwe było
w drodze wykładni ustalenie zasady pomijania w okresie ubezpieczenia okresów niezdolności do pracy z powodu choroby, oraz że art. 32 ust. 1 ustawy nie ma zastosowania do oceny nabycia prawa do emerytury przed dniem 1 lipca 2004 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 5 ma2005 r., II UK 219/04, OSNP 2005, nr 22, poz. 361 oraz II UK 215/04, OSNP 2005, nr 22, poz. 360 oraz z dnia 07.02.2006 r., I UK 154/05, LEX 272581). Problem zaliczania do stażu pracy w szczególnych warunkach okresów wcześniejszych (okresów zatrudnienia), sprzed 15 listopada 1991 r., ustawodawca rozstrzygnął przez wyłączenie ich
z regulacji art. 32 ust. 1a ustawy. Kontynuacją tej linii orzeczniczej, którą podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie, jest także stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone
w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09 (OSNP 2011, nr 19-20, poz. 260), wedle którego wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu
po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r.

Analogiczne stanowisko zajmują także sądy powszechne (tak Sąd Apelacyjny
w Katowicach w wyroku z dnia 1.08.2013 r., III AUa 2387/12; por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13.03.2014 r., III AUa 1152/13; por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28.02.2013 r. III AUa 1495/12; por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5.02.2014 r. III AUa 777/13; por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6.03.2014 r. III AUa 1101/13; por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7.07.2014 r. III AUa 2066/13).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy błędnie uznał, iż okresy niewykonywania przez ubezpieczonego pracy wskutek czasowej niezdolności do pracy, za które pobrał on wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy, przypadające w okresie świadczenia pracy w szczególnych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r., podlegają wyłączeniu z tego kwalifikowanego okresu pracy. Dlatego też do okresu pracy w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3
ww. rozporządzenia) należało ubezpieczonemu wliczyć okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 104, poz. 450 ze zm.). Z samego bowiem tytułu rozporządzenia, jak również treści jego § 1 ust. 1 - jako dotyczącego „pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze” - wynika, iż regulacja rozporządzenia dotyczy takich właśnie pracowników, a więc pozostających w zatrudnieniu
w ramach stosunku pracy, który to warunek ubezpieczony niewątpliwie w spornych okresach spełnił, a co nie było przez organ rentowy kwestionowane.

Sąd podkreślił, że organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy
w warunkach szczególnych okres zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...)
od 1 października 1982 r. do 7 grudnia 1987 r. i od 28 października 1988 r. do 30 kwietnia 1992 r. – za wyjątkiem okresów niezdolności do pracy i pobierania zasiłku chorobowego. Spełniony został więc wymóg powierzenia pracownikowi w umowie o pracę obowiązków wykonywania stałej pracy uznawanej za pracę w szczególnym charakterze i wykonywanie tej pracy przez pracownika. Wykonywaniem pracy w szczególnym charakterze są również,
jak wskazano powyżej, przerwy w pracy spowodowane różnymi przyczynami, także wynikającymi z przepisów (właśnie niezdolność do pracy z powodu choroby), za które pracownikowi wypłacono wynagrodzenie. Wykonywanie pracy w rozumieniu omawianego przepisu należy rozumieć jako wykonywanie umowy o pracę, a w treści tego pojęcia mieszczą się także usprawiedliwione nieobecności w pracy. Prawidłowość takiego rozumowania została potwierdzona – cytowaną wyżej uchwałą Sądu Najwyższego z dnia
27 listopada 2003 r., III UZP 10/03.

Reasumując w ocenie Sądu Okręgowego należało ubezpieczonemu zaliczyć
do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach, także następujące okresy pobierania przez niego zasiłków chorobowych: od 9 grudnia 1991 r. do 11 grudnia 1991 r.
(3 dni), od 18 grudnia 1991 r. do 21 stycznia 1992 r. (1 miesiąc i 5 dni) i od 16 marca 1992 r. do 17 kwietnia 1992 r. (1 miesiąc i 3 dni) – łącznie 2 miesiące i 11 dni.

Dlatego też, uwzględniając wymienione wcześniej okresy pracy w szczególnych warunkach, ubezpieczony wykazał, iż pracował w szczególnych warunkach nieco ponad
15 lat, a zatem spełnił wszystkie wymagane do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury warunki.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu I instancji, wyrok z 9 maja 2017 r. powinien zostać zmieniony poprzez zmianę obu zaskarżonych decyzji i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury począwszy od 1 listopada 2016 r. Sąd dopuścił się bowiem naruszenie prawa materialnego w części, w której odmówił zaliczenia do pracy
w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego w charakterze robotnika transportu.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony, zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. § 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego i wzrostu emerytur i rent inwalidzkich
dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze
w zw. z poz. 3 i 4 Dział 7 Wykazu A załącznika do tegoż rozporządzenia, poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w tym również zeznań świadków oraz ubezpieczonego, prace wykonywane przez J. D. w (...) Przędzalni (...) na stanowisku robotnik transportu były pracami przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, wskazanymi w Dziale VII W przemyśle lekkim pkt 3 w/w rozporządzenia, a także praca faktycznie wykonywana przez ubezpieczonego w okresie 15.06.1979 r. do 01.11.1979 r.
na stanowisku określonym w świadectwie pracy jako „ślusarz” była pracą polegającą
na lutowaniu i formowaniu grzebieni czesalniczych, a wymienioną w Dziale VII W przemyśle lekkim, pkt 3 w/w rozporządzenia, co skutkowało nie zaliczeniem ubezpieczonemu J. D. pracy wykonywanej w (...) Przędzalni (...) na stanowiskach robotnik transportu i ślusarz i bezpodstawnym uznaniu, iż ubezpieczony nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę zaskarżonych decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 30.12.2016 r. oraz z dnia 02.02.2017 r., odmawiających prawa do emerytury
i przyznanie J. D. prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2016 r. oraz o zasądzenie kosztów procesu na rzecz odwołującego się od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że do pracy w warunkach szczególnych należy zaliczyć również prace wykonywane przez ubezpieczonego w M. na stanowisku ślusarza. Co prawda stanowisko to nie jest wskazane w wykazie w rozporządzeniu, jednakże charakter pracy jaką faktycznie wykonywał ubezpieczony ewidentnie odpowiada pracy wymienionej w Wykazie A, w Dziale VII W przemyśle lekkim, pkt 3 - „Odlewanie ołowianek, lutowanie oraz formowanie grzebieni czesalniczych i urządzeń igielnych”. Ubezpieczony J. D. szczegółowo opisał na rozprawie, na czym polegała jego praca nas igłami, która w świadectwie pracy została wskazana jako ślusarz. Ubezpieczony lutował metalowe igły, zalewał kwasem i zacynowywał je. Formował w ten sposób grzebienie czesalnicze o długości od 50-60 cm. Igły te były zakładane na maszynę i czesały wełnę. Sąd meriti ustalając stan faktyczny w tym zakresie, opierając się na zeznaniach J. D., przyjął je za prawdziwe, czego dał wyraz na stronie 4 uzasadnienia. Wobec powyższego niezasadny jest brak zaliczenia tejże pracy, jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych wymienionej w Wykazie A w Dziale VII W przemyśle lekkim pkt 3. Ubezpieczony był zatrudniony na igłami w okresie od 15.06.1979 r. do 01.11.1979 r., czyli przez 4 miesiące
i 16 dni.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i poprzedzających go decyzji oraz przyznaniem J. D. prawa do emerytury od dnia 1 listopada 2016 r.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca spełnia kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), w szczególności przesłankę 15 – letniego stażu pracy
w warunkach szczególnych.

Wskazać na wstępie należy, iż analizując sporną kwestię Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające
z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej. Niemniej jednak, uwagę zwraca, że pomiędzy uzasadnieniem a sentencją zaskarżonego rozstrzygnięcia istnieje dysonans. Sąd I instancji oddalił bowiem odwołanie ubezpieczonego od decyzji pozwanego organu odmawiającej mu prawa
do emerytury, natomiast w uzasadnieniu tego orzeczenia, wskazując na popełniony
przed wyrokowaniem błąd w rozumowaniu, poczynił ustalenia faktyczne i rozważania prawne potwierdzające prawo ubezpieczonego do żądanego świadczenia.

Nie można przyznać racji organowi rentowemu, jakoby wskazana rozbieżność skutkowała brakiem możliwości weryfikacji toku rozumowania Sądu I instancji, a przez to, aby wymagała uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu orzeczenia czytelnie wyjaśnił zarówno przyczynę,
z powodu której wydał wyrok oddalający odwołanie ubezpieczonego, jak i powody,
dla których orzeczenie to na etapie sporządzenia uzasadnienia uznał za błędne.

Przypomnieć należy, że tak w doktrynie, jak i orzecznictwie Sądu Najwyższego
i sądów powszechnych, nie ma wątpliwości, że postępowanie przed sądem drugiej instancji - ze względu na przyjęty model apelacji pełnej - stanowi kontynuację postępowania pierwszoinstancyjnego. Sąd odwoławczy jest zatem sądem merytorycznym i powinien dokonać własnych ustaleń faktycznych i na ich podstawie ocenić zasadność odwołania.
Nie może więc ograniczyć się - inaczej niż w systemie rewizyjnym - jedynie
do skontrolowania prawidłowości orzeczenia sądu pierwszej instancji. Sąd odwoławczy jako sąd merytoryczny, orzeka zatem w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, dokonując na nowo jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny. Bazując na tym samym materiale dowodowym, co Sąd pierwszej instancji, Sąd odwoławczy może czynić własne, odmienne ustalenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 r., sygn. akt IV CKN 1752/00, LEX nr 78279, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2002 r., sygn. akt II CKN 615/00, LEX nr 55097).

Przeprowadzona w powyższy sposób kontrola kwestionowanego orzeczenia Sądu Okręgowego doprowadziła Sąd Apelacyjny do przekonania, że - przy prawidłowych ustaleniach faktycznych i ich właściwej subsumcji pod właściwe normy prawa materialnego - Sąd I instancji wydał wadliwe orzeczenie.

Sąd Apelacyjny, uznając rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego za nieprawidłowe, zaaprobował ustalenia faktyczne i rozważania prawne poczynione przez Sąd Okręgowy
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i przyjął je za własne, co oznacza, że nie zachodzi konieczność ich szczegółowego powtarzania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 27.03.2012 r., III UK 75/11, LEX nr 1213419; z 14.05.2010 r., II CSK 545/09, LEX nr 602684;
z 27.04.2010 r., II PK 312/09, LEX nr 602700; z 20.01.2010 r., II PK 178/09, LEX nr 577829; z 08.10.1998 r., I CKN 923/97, OSNC 1999 nr 3, poz. 60). Nieznacznej korekty wymagały jedynie wyniki zsumowania okresów zatrudnienia ubezpieczonego w warunkach szczególnych, co omówione zostanie w dalszej części uzasadnienia.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia, zgodnie z którymi do stażu zatrudnienia
w warunkach szczególnych ubezpieczonemu należy zaliczyć następujące okresy zatrudnienia w (...)ie: od 2 grudnia 1975 r. do 14 czerwca 1979 r. oraz od 2 listopada 1979 r. do 30 września 1982 r., na stanowiskach robotnika transportu, barwiarza oraz pomocnika przodownika roty. Przedmiotowe stanowiska zostały uznane za stanowiska pracy
w warunkach szczególnych: na podstawie Wykazu A załącznika nr 1 do rozporządzenia
z 7 lutego 1983 r., Dział VII (W przemyśle lekkim), poz. 4 - „Prace przy produkcji
i wykańczaniu wyrobów włókienniczych” oraz załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MPChiL z 1983 r., nr 1, poz. 2) - Wykaz A, Dział VII, poz. 4 pkt 50 - „robotnik transportu wewnętrznego”; na podstawie wykazu A załącznika nr 1 do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., Dział VII „W przemyśle lekkim”, poz. 4 - „Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych” oraz załącznika nr 1
do ww. zarządzenia resortowego, Wykaz A, Dział VII, poz. 4, pkt 21 – „barwiarz”;
na podstawie wykazu A załącznika nr 1 do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., Dział XIV „Prace różne”, poz. 23 - „Prace funkcjonariuszy pożarnictwa” oraz załącznika nr 1
do zarządzenia resortowego - Wykaz A, Dział XIV „Prace różne”, poz. 23, pkt 1 - „funkcjonariusze pożarnictwa”.

Nie znajdują uzasadnienia zastrzeżenia pozwanego wyrażone na rozprawie apelacyjnej jakoby Sąd I instancji nie poczynił klarownych ustaleń co do świadczenia
przez wnioskodawcę pracy na stanowisku robotnika transportu wewnętrznego stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd Okręgowy stwierdził, że ubezpieczony nie wykonywał w takim zakresie ciężkich prac wyładunkowych i załadunkowych, niemniej jednak - jak przyznał sam Sąd - poczynienie takiego ustalenia było wynikiem nieprawidłowego uznania, że okres pracy ubezpieczonego na stanowisku robotnika transportu w Dziale Transportu winien być poddany analizie w kontekście Działu VIII „W transporcie
i łączności”, poz. 1 - Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie”. Wymienione
w Wykazie A, Dział VII (W przemyśle lekkim), poz. 4 - Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych oraz w załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego - Wykaz A, Dział VII, poz. 4 pkt 50 - stanowisko robotnika transportu wewnętrznego, nie ogranicza katalogu wskazanych prac w szczególnych warunkach do ciężkich itp. Sąd Apelacyjny nie ma przy tym wątpliwości, że praca wnioskodawcy polegająca na wożeniu na działy produkcyjne surowca, pustych pojemników, tzw. cewek oraz odbieraniu gotowej przędzy - za pomocą wózka akumulatorowego, wózka widłowego i sporadycznie wózka ręcznego - odpowiada pracy na stanowisku robotnika transportu wewnętrznego przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych
i że wykonywana była przez wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że łączny wymiar ww. okresów zatrudnienia
w szczególnych warunkach w (...)ie wynosi 6 lat, 5 miesięcy i 10 dni, a nie 6 lat, 5 miesięcy i 12 dni, jak wynika z obliczeń Sądu I instancji.

Trafnie również Sąd I instancji zaliczył wnioskodawcy do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach okresy pobierania przez niego zasiłków chorobowych
w czasie zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) w T.. Organ rentowy nie uzasadnił w żaden sposób zaprezentowanego w postępowaniu apelacyjnym przeciwnego stanowiska.

Sąd Apelacyjny w całości przychyla się do stanowiska Sądu I instancji, zgodnie
z którym wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu
po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS obowiązujących po 1 lipca 2004 r. Przepis art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma zastosowania do stanów powstałych przed jego wejściem w życie.

Przypomnieć można, że z dniem 1 lipca 2004 r. do art. 32 ustawy o emeryturach
i rentach został dodany ust. 1a pkt 1, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się: okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa. Przepis ten wprowadza istotną zmianę w dotychczasowym stanie prawnym, określając szczegółowo okresy, które nie są do niego wliczane (na przykład okresy niezdolności do pracy spowodowane chorobą). Takiego rozróżnienia nie można było w żaden sposób wywieść w drodze wykładni dotychczasowych przepisów. W związku z tym do czasu wejścia w życie przepisu art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach, do okresu pracy
w szczególnym charakterze, wlicza się okresy niezdolności do pracy z powodu choroby
lub macierzyństwa.

W wyrokach z dnia 5 maja 2005 r., II UK 215/04 (OSNP 2005 nr 22, poz. 360), z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04 (OSNP 2005 nr 22, poz. 361) i z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05 (LexPolonica nr 402889), Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach zmienia definicję pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. Wprowadza on istotną zmianę w obowiązującym stanie prawnym, określając szczegółowo okresy niewykonywania pracy, które nie są wliczane do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którego to rozróżnienia nie zawierały przepisy dotychczasowe. Z tego względu określona w art. 32 ust. 1a ustawy
o emeryturach i rentach normatywna zmiana nie może wpływać na interpretację wcześniejszego pojmowania okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w odniesieniu do stanów powstałych przed tą zmianą.

Zważyć zatem należy, że norma art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS znajduje zastosowanie jedynie w stosunku do osób nabywających prawo do emerytury
po jego wejściu w życie, tj. po dniu 1 lipca 2004 r., czyli do osób, które do tego dnia nie spełniły przesłanek stażowych prawa do emerytury w wieku obniżonym. Dopiero w sytuacji, gdy wnioskodawca nie spełnił tych warunków przyznania wcześniejszej emerytury
przed dniem 1 lipca 2004 r. – przy uwzględnieniu obowiązującego wówczas stanu prawnego – okresy niezdolności do pracy z powodu choroby przypadające po dniu 14 listopada 1991 r. nie mogą zostać zaliczone do okresu pracy w warunkach szczególnych. Taka sytuacja nie ma miejsca w rozpoznawanej sprawie.

Wraz z uznanym przez organ rentowy okresem zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) w T. wynoszącym 8 lat, 6 miesięcy i 3 dni, ubezpieczonemu należało zatem łącznie zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych
8 lat, 8 miesięcy i 9 dni (a nie jak obliczył Sąd Okręgowy - 8 lat, 8 miesięcy i 14 dni).

Uwzględniając wszystkie wymienione powyżej okresy pracy w szczególnych warunkach, ubezpieczony wykazał, iż pracował w szczególnych warunkach 15 lat, 1 miesiąc
i 19 dni.

Odnosząc się do jedynego zarzutu apelacji przeczącego prawidłowości ustaleń i oceny prawnej Sądu I instancji, a mianowicie zarzutu nieuwzględnienia w stażu zatrudnienia ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresu pracy od 15 czerwca 1979 r.
do 1 listopada 1979 r. na stanowisku ślusarza, Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że suma okresów zaliczonych przez pozwany organ oraz okresów uwzględnionych przez Sąd przekracza wymagane 15 lat, a zatem prowadzenie postępowania dowodowego
na okoliczność charakteru zatrudnienia wnioskodawcy w kolejnych okresach jest zbędne. Przedmiotem oceny sądu w sprawie dotyczącej przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, jest prawo do tego świadczenia, a nie poszczególne okresy zatrudnienia pod kątem ich kwalifikacji jako okresów pracy w szczególnych warunkach. Skoro zatem w rozpoznawanej sprawie okresy takie ustalone zostały w wymiarze wymaganym ustawą, bezprzedmiotowe jest prowadzenie dalszego postępowania dowodowego na okoliczność legitymowania się przez J. D.
15-letnim stażem szczególnym.

W tym stanie rzeczy, uznając, że ubezpieczony legitymuje się wszystkim przesłankami przyznania prawa do emerytury, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzające go decyzje i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2016 r., jak w pkt 1 wyroku. Wyjaśnić w tym miejscu należy, że z wyjątkiem sytuacji zamiany z urzędu renty z tytułu niezdolności do pracy
na emeryturę (art. 24a i 27a), samo spełnienie warunków nabycia prawa do świadczenia nie rodzi po stronie organu rentowego zobowiązania z tytułu powstałego świadczenia (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 9 grudnia 1997 r., III AUa 978/97, LEX nr 32326), gdyż zależy to
od złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku. Ustawa odróżnia bowiem moment powstania prawa (tj. spełnienie warunków - art. 100 ustawy) od momentu wypłaty świadczenia (tj. co do zasady nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku lub wydania decyzji z urzędu - art. 129 ust. 1 ustawy). J. D. co prawda wiek uprawniający go
do emerytury osiągnął w czerwcu 2016 r., jednak wniosek o przyznanie świadczenia złożył dopiero w listopadzie 2016 r. Z tego względu, zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przyznanie mu prawa do żądanego świadczenia (w istocie prawa do jego wypłaty) możliwe było dopiero od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek.

W pkt 2 wyroku, działając w oparciu o art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych a contrario, Sąd Apelacyjny nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej
do wydania decyzji, mając na względzie, że wskazana przez pracodawcę (...) S.A. w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 8 sierpnia 2006 r. kwalifikacja stanowiska pracy ubezpieczonego - robotnik transportu - w kontekście rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz właściwego zarządzenia resortowego była nieprawidłowa i konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego, w tym z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy oraz z zeznań świadków, na okoliczność rzeczywistego charakteru zatrudnienia J. D..

W pkt 3 wyroku Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 98 § 1 i 3 , art. 99, art. 108 § 1
zd. 1 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.) oraz art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2010 r. Nr 90,
poz. 594 ze zm.) zasądził od pozwanego organu na rzecz ubezpieczonego kwotę 450,00 zł,
na którą składa się kwota 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za I instancję, kwota 240 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję oraz kwota 30,00 zł tytułem zwrotu opłaty podstawowej od apelacji.

SSO del. Monika Popielińska SSA Daria Stanek SSA Lucyna Ramlo