Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

UZASADNIENIE

Ubezpieczona H. M. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 26 sierpnia 2019 r. odmawiającej jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podnosząc, iż komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 8 sierpnia 2019 r. nie uznała ubezpieczonej za niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 czerwca 2020 r., sygn. akt IV U 1197/19 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni H. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od dnia 1 sierpnia 2019 r. na stałe.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji. Ubezpieczona urodzona dnia (...), decyzją (...) w E. z dnia 13 lipca 1993 r., znak: (...) ma stwierdzoną chorobę zawodową – astmę oskrzelową. W okresie od dnia 1 listopada 1994 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. ubezpieczona miała przyznaną rentę z tytułu całkowitej niezdolności w związku z chorobą zawodową, a następnie od dnia 1 lipca 2011 r. do dnia 31 lipca 2019 r. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Podstawą przyznania w ostatnim okresie renty stanowiło orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 lipca 2015 r . Wówczas to lekarz orzecznik rozpoznał u ubezpieczonej astmę oskrzelową przewlekłą z częstymi zaostrzeniami, niedoczynność tarczycy, jaskrę, cukrzycę typu 2, polipowatość jelita grubego, miażdżycę oraz przebyte zaburzenia urojeniowe i orzekł nadal częściową niezdolność do pracy w związku z chorobą zawodową do dnia 31 lipca 2019 r. W dniu 1 lipca 2019 r. ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem do pozwanego o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na dalszy okres. W wyniku przeprowadzonego badania w dniu 15 lipca 2019 r. lekarz orzecznik ZUS, rozpoznając u ubezpieczonej astmę oskrzelową jako chorobę zawodową, rozstrzenie oskrzeli, rozedmę, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, niedoczynność tarczycy i refluks orzekł brak niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik m.in. wskazał, że ubezpieczona od ostatniego orzeczenia nie była hospitalizowana, nie było interwencji PR z powodu zaostrzenia astmy, nie przyjmuje steroidów p.o., leczenie stałe, nie modyfikowane od bardzo długiego czasu, w spirometrii nieznaczne obniżenie Fev 1, poza tym w granicach normy. W TK zaznaczone cechy rozedmy centralnej części zrazika w płatach górnych obu płuc, nieliczne zmiany włókniste z obecnością rozstrzeni oskrzeli w płacie środkowym płata prawego i języczku, obraz stabilny (do 2016 r.). W wyniku rozpoznania sprzeciwu ubezpieczonej od orzeczenia lekarza orzecznika komisja lekarska ZUS również nie stwierdziła niezdolności ubezpieczonej do pracy. Komisja wskazała, że ubezpieczona od wielu lat nie pracuje, nie ma narażenia na czynniki alergizujące, astma oskrzelowa jest dobrze kontrolowana. Od ostatniego badania orzeczniczego (2015 r.) nie była hospitalizowana z powodu zaostrzeń astmy ani nie wymagała modyfikacji leczenia. W badaniu przedmiotowym wydolna oddechowo-krążeniowo. W konsekwencji pozwany decyzją z dnia 26 sierpnia 2019 r. odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Ubezpieczona posiada zawód wyuczony szwacz i pracowała zawodowo jako szwacz w latach 1975-1993.

Zważywszy na zakres wiedzy specjalistycznej koniecznej dla rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza pulmonologa, jako właściwego ze względu na schorzenie ubezpieczonej – astmę oskrzelową. Biegły sądowy, po zapoznaniu się z aktami sprawy, z dokumentacją lekarską, po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej rozpoznał astmę oskrzelową umiarkowaną- zawodową oraz przewlekłą niewydolność oddechową typ 1 i uznał, że ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy na stałe w związku z chorobą zawodową.

Odnosząc się do zastrzeżeń pozwanego złożonych do opinii biegłego pulmonologa, to w ocenie Sądu I instancji stanowią one jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami biegłego. Jak wynika z opinii biegłego sądowego pulmonologa przy wydawaniu opinii miał on na uwadze posiadane przez ubezpieczoną kwalifikacje (szwacz). Z opinii biegłego jednoznacznie wynika, że ubezpieczona w znacznym stopniu ma ograniczoną możliwość wykonywania tej pracy. Jak wynika z uzasadnienia opinii astma oskrzelowa u ubezpieczonej jest jedynie częściowo kontrolowana. Astma oskrzelowa jest chorobą alergiczną, nie jest to choroba o stałej dynamice ciężkości. Jest to choroba o zmiennym przebiegu w zależności od wpływu czynników środowiskowych oraz nadreaktywności drzewa oskrzelowego. Dane z wywiadu i dokumentacji medycznej wskazują na to, że ubezpieczona nie rokuje wyleczenia pomimo zaprzestania kontaktu z czynnikami zawodowymi. Biegły wskazał, że nieswoista nadreaktywność układu oddechowego czyni ubezpieczoną niezdolną do pracy. W czasie badania biegły stwierdził u ubezpieczonej zmiany osłuchowe, jak furczenia i świsty. Badanie spirometryczne wykazało zaburzenia wentylacyjne typu obturacyjnego średniego stopnia, badanie gazometrii – wykazuje przewlekłą niewydolność oddechową. Nie ulega wątpliwości, że ubezpieczona ze względów profilaktycznych nie powinna pracować w ekspozycji zawodowej na alergeny uczulające, zgodnie z zasadą nie powracania na stanowisko, na którym zadziałał czynnik szkodliwy wywołujący daną chorobę zawodową. Nie powinna zatem pracować jako szwacz. Oczywiście ubezpieczona mogłaby pracować w innych zawodach, przy wykonywaniu których nie występuje narażenie na czynnik uczulający, jednakże po przekwalifikowaniu zawodowym, które z uwagi na wiek ubezpieczonej (63 lata) nie jest możliwe. Dlatego też zarzuty pozwanego do opinii w tym zakresie są nieuzasadnione. Nie ma też wątpliwości, że biegły wydając opinię miał na uwadze kwalifikacje zawodowe ubezpieczonej, wynika to jednoznacznie z opinii. Nietrafny jest również zarzut pozwanego, iż brak w opinii uzasadnienia ustalenia świadczeń ma stałe. Jak wynika bowiem z opinii, w ocenie biegłego, biorąc pod uwagę okres, w którym ubezpieczona jest leczona na astmę oskrzelową, mimo braku czynnego kontaktu z czynnikami zawodowymi, ale długim okresem kontaktu z czynnikami uczulającymi (przez około 17 lat) choroba jest utrwalona i nie rokuje znacznej regresji. Nie budzi zatem wątpliwości fakt, że w stanie zdrowia ubezpieczonej nie nastąpi poprawa, która skutkowałaby odzyskaniem przez ubezpieczoną zdolności do pracy.

Sąd Okręgowy mając na względzie regulacje prawne wskazane w art. 6 ust. 1 pkt 6 i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.) w zw. z art. 12, art. 59, art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 291; dalej ustawa emerytalna) uznał, że decyzja pozwanego odmawiająca ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową była błędna.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i ww. przepisów zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucił mu naruszenie:

- prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewszechstronną, sprzeczną z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego na skutek przyjęcia za miarodajną wadliwej, albowiem sporządzonej wbrew zasadom orzecznictwa lekarskiego opinii biegłego pulmonologa, co skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego polegającym na uznaniu, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową w okresie od dnia 1 sierpnia 2019 r. na stałe,

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 235 ² pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 i art. 286 k.p.c., które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, polegające na niezasadnym oddaleniu wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego pulmonologa w nowej osobie, na okoliczność ustalenia stopnia naruszenia sprawności organizmu i jego wpływu na zdolność ubezpieczonej do pracy, pomimo wadliwości opinii biegłego, przejawiającej się w braku dostatecznego, zgodnego z zasadami orzecznictwa lekarskiego, uzasadnienia wniosku o częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy w związku z chorobą zawodową, co skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego polegającym na uznaniu, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową na stałe,

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy wypadkowej w zw. z art 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1-3 ustawy emerytalnej w zw. z art 17 ust. 1 ustawy wypadkowej poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni przysługuje prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na stałe, pomimo, że ubezpieczona nie utraciła w stopniu znacznym zdolności do wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami, w związku z chorobą zawodową.

Wskazując powyższe zarzuty apelacyjne wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Ponadto na podstawie art. 380 k.p.c. wniósł o poddanie kontroli postanowienia Sądu I instancji oddalającego wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego pulmonologa w nowej osobie oraz o dopuszczenie takiego dowodu na mocy art. 381 k.p.c. , celem wykazania faktu, iż stan zdrowia wnioskodawczyni po dniu 1 sierpnia 2019 r. nie uzasadniał uznania jej za osobę częściowo niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową na stałe.

Ubezpieczona w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest niezasadna.

Przedmiotem sporu było, czy H. M. ma prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na dalszy okres, tj. od dnia 1 sierpnia 2019 r. na stałe.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w powyższym zakresie Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił on też błędów w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które uzasadniałyby zmianę bądź uchylenie rozstrzygnięcia. Całość podjętych ustaleń faktycznych Sądu I instancji przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu wyroku zasługuje na akceptację. Ustalenia te jako prawidłowe, a nadto nie wymagające zmiany, ani uzupełnienia Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Sąd Odwoławczy w pełni podziela także ocenę prawną, jakiej dokonał Sąd pierwszej instancji, uznając ją za wyczerpującą. Przyjmując za własne dokonane w tym zakresie oceny Sądu I instancji, Sąd Odwoławczy nie widzi potrzeby powtarzania w całości trafnego wywodu prawnego (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

Stwierdzić należy, że apelacja wywiedziona przez pozwanego sprowadza się do niczym nieuzasadnionej polemiki z wyrokiem Sądu pierwszej instancji, albowiem nie przedstawiono w niej żadnej nowej argumentacji, przytaczając jedynie po raz kolejny odmienną ocenę co do kwestii zdolności wnioskodawczyni do pracy. Stanowisko zaprezentowane przez organ rentowy stanowi powielenie zarzutów, w stosunku do których w sposób merytoryczny i wyczerpujący wypowiedział się Sąd Okręgowy w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

Według jednolitego stanowiska judykatury, możliwość zakwestionowania oceny dowodów w postępowaniu apelacyjnym jest ograniczona i sprowadza się do sytuacji, w których skarżący wykaże, że ocena ta była rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (por. wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r., II CK 372/05, OSP 2008, Nr 9, poz. 96; z dnia 7 października 2005 r., IV CK 122/05, Lex nr 187124; z dnia 27 lipca 2005 r., II CK 793/04, Lex nr 202087; z dnia 6 lipca 2005 r., III CK 3/05, Lex nr 180925).

W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu Apelacyjnego, nie wystąpiły okoliczności mogące uzasadniać naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd Okręgowy w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie materiału dowodowego. W świetle przytoczonych motywów zaskarżonego wyroku nie ma uzasadnionych powodów, by zakwestionować istnienie logicznego związku między treścią przeprowadzonych dowodów, a ustalonymi na ich podstawie w drodze wnioskowania faktami stanowiącymi podstawę zawartego w nim rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowe, wnikliwie i szczegółowe postępowanie dowodowe dopuszczając dowód z opinii biegłego sądowego pulmonologa jako adekwatnego do stwierdzonych schorzeń.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego przyjęta za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia opinia biegłego sądowego pulmonologa została oparta na starannej ocenie dokumentacji lekarskiej oraz wynikach badań podmiotowo-przedmiotowych. Biegły ocenił charakter i przebieg schorzenia będącego chorobą zawodową ubezpieczonej oraz jego wpływ na możliwość wykonywania przez nią zatrudnienia (uwzględniając rodzaj wykonywanej pracy i wykształcenie). Brak jest przy tym podstaw do przyjęcia, iż dobrane przez niego metody badania czy dokonana analiza dotychczasowej dokumentacji nie odpowiadają obowiązującym w tym zakresie standardom. Powyższa opinia odpowiada również wymogom stawianym przez art. 285 § 1 k.p.c., albowiem została uzasadniona w sposób przystępny i jest zrozumiała dla osób niedysponujących wiedzą medyczną, wnioski swoje biegły sformułował jasno i czytelnie. Przede wszystkim zaś opinia ta wyjaśnia konkretnie i przekonywająco, w jaki sposób skutki rozpoznanej choroby zawodowej wnioskodawczyni wpływają na jej zdolność do wykonywania pracy. Ocena przedmiotowej opinii dokonana w oparciu o właściwe dla jej przedmiotu kryteria zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, przy uwzględnieniu poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych zaprezentowanego stanowiska, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych wniosków przekonuje zatem, iż jest ona miarodajna dla poczynienia ustaleń w przedmiocie trwałej częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy w związku z chorobą zawodową.

Skoro Sąd Okręgowy dysponował miarodajną opinią biegłego sądowego pulmonologa, to zasadnie pominął wniosek dowodowy pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego pulmonologa w nowej osobie, czym nie naruszył art. 235 ² pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 i art. 286 k.p.c.

Tylko w przypadku gdy opinia biegłych wywołuje u Sądu uzasadnione wątpliwości z uwagi na występujące w niej błędy, luki, jest niejasna, nie odpowiada na postawione tezy dowodowe lub zawiera inne wady, Sąd ma obowiązek zastosowania art. 286 k.p.c. poprzez zażądanie ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie lub - w razie potrzeby - zażądania dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych (por. wyrok SN z dnia 16 października 2014 r. II UK 36/14 LEX nr 1548261).

Podkreślić należy, iż Sąd nie jest natomiast obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinią biegłego zostały przekonane również strony. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla Sądu (por. wyrok SN z dnia 19 maja 1998 r., II UKN 55/98, OSNP 1999 r. Nr 10, poz. 351).

Wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla sądu jako bezstronnego arbitra w sprawie, dlatego gdy opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, a nadto biegły w istocie ustosunkował się do zgłoszonych zastrzeżeń, co pozwala uznać znaczące dla istoty sprawy okoliczności za wyjaśnione, to nie zachodzi potrzeba dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 września 2012 r., I ACa 602/12).

Należy wskazać, iż Sąd Najwyższy wyjaśnił w tej mierze, że do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c., a zatem Sąd nie jest obowiązany dopuścić dowodu z opinii kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia nie jest korzystna dla strony (jednej ze stron) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73, nie publikowany). Ponowienie lub uzupełnienie dowodu z opinii biegłych jest bezpodstawne, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 września 1999 r. II UKN 96/99, OSNAPUS 2000, nr 23, nr 23, poz. 869).

Także Sąd Apelacyjny uznał, że nie ma podstaw prawnych do przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego zgodnie z wnioskiem złożonym w apelacji przez pozwanego w zakresie powołania biegłego sądowego pulmonologa w nowej osobie stosownie do treści art. 235 ² pkt 5 k.p.c.

Zatem Sąd Apelacyjny uznał, że zarzuty naruszenia prawa procesowego były chybione, tak samo jak nietrafne okazały się zarzuty naruszenia prawa materialnego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1205 ze zm.; dalej ustawa wypadkowa) ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej (wymienionej w wykazie chorób zawodowych), przysługuje renta.

Art. 17 ust. 1 ustawy wypadkowej stanowi, że przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej i dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej z tytułu ubezpieczenia wypadkowego, do ustalenia wysokości tych świadczeń oraz ich wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z wyjątkiem art. 57 ust. 1 pkt 4 oraz art. 101a tej ustawy, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

Sam fakt stwierdzenia choroby zawodowej nie oznacza, że ubezpieczony jest niezdolny do pracy w związku z chorobą zawodową (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 stycznia 2016 r., III AUa 676/15, LEX nr 2031103). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2006 r., II UK 70/05, LEX nr 272557 wskazał, że okoliczność, że inspektor sanitarny ostateczną decyzją stwierdził wystąpienie u ubezpieczonego choroby zawodowej, nie oznacza, że ubezpieczony automatycznie stał się osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów rentowych i że niezdolność do pracy może utrzymywać się bez żadnych ograniczeń czasowych.

Niezdolność do pracy (w przypadku choroby zawodowej) zachodzi wówczas, gdy choroba zawodowa jest istotną przyczyną częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, co oznacza, że bez wynikającego z niej ubytku na zdrowiu niezdolność do pracy nie wystąpiłaby (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 listopada 2012 r., III AUa 1446/11, LEX nr 1237111).

O niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową lub chorobą związaną z wypadkiem przy pracy decyduje wpływ skutków tej choroby na zdolność do wykonywania pracy dotychczasowej oraz uzależniona od stanu ogólnego związanego z wiekiem lub brakiem predyspozycji psychofizycznych możliwość wykonywania innej pracy w ramach posiadanych kwalifikacji lub po przekwalifikowaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2001 r., II UKN 521/00, OSNP 2003, Nr 10, poz. 260). O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000 r., II UKN 113/00, OSNAPiUS 2002, Nr 14, poz. 343).

Samo pojęcie niezdolności do pracy i jej rodzaje (wraz z przesłankami orzekania o niej) zdefiniowane zostały w art. 12 oraz art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.; dalej ustawa emerytalna). W myśl pierwszego z powołanych przepisów, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu, przy czym niezdolność jest całkowita, gdy oznacza utratę możności wykonywania jakiejkolwiek pracy, tj. w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowisku pracy odpowiednio przystosowanym do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., II UKN 134/00, OSNAPiUS 2002 nr 15, poz. 359) i częściowa, gdy ogranicza się do utraty w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Ustawodawca odróżnia zatem dwa aspekty niezdolności do pracy, tj. ekonomiczny (obiektywne pozbawienie danej osoby możliwości zarobkowania w drodze wykonywania jakiejkolwiek pracy lub pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji) oraz biologiczny (stan organizmu dotkniętego schorzeniem naruszającym jego sprawność). Dopiero koniunkcja tych dwóch elementów pozwala na uznanie danej osoby za niezdolną do pracy. W konsekwencji nie oznacza niezdolności do pracy niemożność wykonywania zatrudnienia spowodowana innymi przyczynami niż naruszenie sprawności organizmu i odwrotnie - nie jest ową niezdolnością biologiczny stan kalectwa lub choroby nieimplikujący wskazanych wyłączeń lub ograniczeń w świadczeniu pracy (tak m.in. w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r., II UK 167/03,OSNP 2004 nr 18, poz. 320, z dnia 14 czerwca 2005 r., I UK 278/04, LEX nr 375618; z dnia 18 maja 2006 r., II UK 156/05, LEX nr 1001299; z dnia 3 grudnia 2008 r., I UK 54/08, LEX nr 1001284; z dnia 8 czerwca 2010 r., II UK 399/09, LEX nr 611421 i z dnia 24 sierpnia 2010 r., I UK 64/10, LEX nr 653663).

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: (1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji; (2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W postępowaniu sądowym toczącym się przed Sądem Okręgowym w oparciu o opinię sądowo-lekarską biegłego sądowego pulmonologa wyjaśniono etiologię schorzeń, ich wzajemne oddziaływanie na organizm ubezpieczonej, ich charakter oraz przebieg procesu chorobowego i rokowania na przyszłość. Z opinii ww. biegłego sądowego wynika, że ubezpieczona jest nadal, tj. po dniu 31 lipca 2019 r. osobą częściowo niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową (astma oskrzelowa) na stałe.

Ubezpieczona w znacznym stopniu ma ograniczoną możliwość wykonywania pracy szwacza. Astma oskrzelowa u ubezpieczonej jest jedynie częściowo kontrolowana i jest to chorobą alergiczną, nie jest to choroba o stałej dynamice ciężkości. Jest to choroba o zmiennym przebiegu w zależności od wpływu czynników środowiskowych oraz nadreaktywności drzewa oskrzelowego. Dane z wywiadu i dokumentacji medycznej wskazują na to, że ubezpieczona nie rokuje wyleczenia pomimo zaprzestania kontaktu z czynnikami zawodowymi. Nieswoista nadreaktywność układu oddechowego czyni ubezpieczoną niezdolną do pracy. W czasie badania biegły stwierdził u ubezpieczonej zmiany osłuchowe, jak furczenia i świsty. Badanie spirometryczne wykazało zaburzenia wentylacyjne typu obturacyjnego średniego stopnia, badanie gazometrii – wykazuje przewlekłą niewydolność oddechową. Ubezpieczona ze względów profilaktycznych nie powinna pracować w ekspozycji zawodowej na alergeny uczulające, zgodnie z zasadą nie powracania na stanowisko, na którym zadziałał czynnik szkodliwy wywołujący daną chorobę zawodową. Nie powinna zatem pracować jako szwacz. Oczywiście ubezpieczona mogłaby pracować w innych zawodach, przy wykonywaniu których nie występuje narażenie na czynnik uczulający, jednakże po przekwalifikowaniu zawodowym, które z uwagi na wiek ubezpieczonej (63 lata) nie jest możliwe.

W zakresie trwałości przyznanego świadczenia wskazać należy, że biorąc pod uwagę okres, w którym ubezpieczona jest leczona na astmę oskrzelową, mimo braku czynnego kontaktu z czynnikami zawodowymi, ale długim okresem kontaktu z czynnikami uczulającymi (przez około 17 lat) choroba jest utrwalona i nie rokuje znacznej regresji. Nie budzi zatem wątpliwości fakt, że w stanie zdrowia ubezpieczonej nie nastąpi poprawa, która skutkowałaby odzyskaniem przez ubezpieczoną zdolności do pracy. W okresie od dnia 1 listopada 1994 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. ubezpieczona miała przyznaną rentę z tytułu całkowitej niezdolności w związku z chorobą zawodową, a następnie od dnia 1 lipca 2011 r. do dnia 31 lipca 2019 r. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Zatem stwierdzić należało, że wnioskodawczyni utraciła trwale w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (szwaczka), a więc jest osobą częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 3 w związku z art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy wypadkowej, a co za tym idzie nabyła prawo do renty na podstawie art. 6 ust 1 pkt 6 ustawy wypadkowej.

Z tych też względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSA Daria Stanek