Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maria Sałańska - Szumakowicz
Sędziowie:	SSA Bożena Grubba (spr.) SSO del. Maria Ołtarzewska
Protokolant:	stażysta Sylwia Gruba

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2016 r. w Gdańsku

sprawy J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 lipca 2015 r., sygn. akt IV U 320/15

oddala apelację.

SSA Bożena Grubba SSA Maria Sałańska - Szumakowicz SSO del. Maria Ołtarzewska

Sygn. akt III AUa 1537/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 stycznia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 stycznia 2015 r., odmówił J. P. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

J. P. w odwołaniu od powyższej decyzji wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że pracował w warunkach szczególnych od 1 września 1970 r. do 30 kwietnia 1993 r. w (...) B., gdzie wykonywał prace kowalskie, ślusarskie ogólne, spawanie łukiem elektrycznym, cięcie palnikiem, wypalanie blach, cięcie i szlifowanie kształtowników oraz malował farbą ołowianą antykorozyjną. W czasie pracy występował duży hałas, dym, kurz, ogień, gazy spawalnicze.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wyrokiem z dnia 9 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy J. P. prawo do emerytury od (...)roku oraz nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

J. P. urodził się (...) W dniu 20 stycznia 2015 r. J. P. wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury. Ubezpieczony jednocześnie wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Decyzją z dnia 30 stycznia 2015 r., wydaną na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, z uwagi na niewykazanie 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. 28 lat, 4 miesiące i 2 dni ogólnego staży pracy i uznał, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych.

W toku aktywności zawodowej ubezpieczony w pełnym wymiarze czasu pracy pracował od 1 września 1970 r. do 30 kwietnia 1993 r. w (...) Sp. z o.o. w B..

W okresie od 28 października 1975 r. do 20 października 1977 r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową.

W trakcie zatrudnienia ubezpieczony najpierw do 12 czerwca 1974 r. pracował tam jako uczeń, a po ukończeniu szkoły zawodowej pracował kolejno na stanowiskach: ślusarza-kowala, ślusarza-spawacza i spawacza-brygadzisty. W dniu 23 stycznia 1979 r. ubezpieczony uzyskał uprawnienia do spawania elektrycznego.

Przez cały ten okres ubezpieczony pracował w brygadzie produkcji pomocniczej, w której pracowało średnio ok. 5 osób. Praca brygady odbywała się małej hali o pow. ok. 50 m2, gdzie pracownicy zajmowali się wykonywaniem metalowych balustrad, metalowych ogrodzeń, stalowych drzwi, wybiegów dla zwierząt i okazjonalnie parapetów. Praca na tej hali polegała przede wszystkim na spawaniu metalowych elementów za pomocą spawarek elektrycznej (tarcz spawalniczych) i transformatorowej, przy czym spawanie odbywało się na terenie całej hali. Ponadto pracownicy zajmowali się tam cięciem metalowych elementów (np. kątowników, płaskowników) za pomocą palnika acetylenowego, pilarki lub piły mechanicznej. Następnie wszystkie wykonane elementy szlifowano za pomocą szlifierki kątowej i na koniec malowano minią lub inną farbą antykorozyjną. Ubezpieczony stale wykonywał wszystkie te prace, za wyjątkiem spawania, którym zajmował się stale dopiero po uzyskaniu uprawnień spawalniczych, gdyż wcześniej spawał jedynie okazjonalnie. Poza tym ubezpieczony wykonywał także prace kowalskie (kuźnia była na tej samej hali, ale oddzielona od reszty) – wykonywał ozdoby i skoble, które wykuwał młotkiem z rozgrzanego metalu. Ponadto ubezpieczony zajmował się także montowaniem zamków w drzwiach, co zajmowało bardzo niewiele czasu, a także wykonywaniem wyrobów z blachy – parapetów, rynien i pasów elewacyjnych, który były wyginane na giętarce, która była obsługiwana przez 2 osoby. W hali gdzie pracował ubezpieczony panował hałas, zapylenie, a także występowały opary farb i opary powstające w wyniku spawania. Ubezpieczony pracował w odzieży ochronnej. Często pracował w nadgodzinach.

Świadek E. M. pracował w (...) Sp. z o.o. w B. w latach 1968-1989 jako ślusarz-spawacz.

Świadek S. S. pracował w (...) Sp. z o.o. w B. w latach 1973-1993 jako ślusarz-spawacz i kowal.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych, w tym w aktach organu rentowego i osobowych wnioskodawcy, dowodu z zeznań świadków: E. M. i S. S., a także częściowo zeznań ubezpieczonego w charakterze strony.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były jasne, pełne, rzetelne, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności i mocy dowodowej i nie budziły one także wątpliwości Sądu.

Zeznania świadków E. M. i S. S. Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne w całości, albowiem były one jasne, spójne i logiczne, a także zgodne z zeznaniami ubezpieczonego, które Sąd także uznał za wiarygodne w całości. Świadkowie ci pracowali w (...) Sp. z o.o. w B. razem z ubezpieczonym w spornym okresie w tej samej brygadzie, dlatego też niewątpliwie mieli pełne rozeznanie odnośnie zakresu obowiązków wykonywanych przez niego i warunków w jakich pracował.

Sąd Okręgowy przywołał przepisy regulujące prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych oraz wskazał, iż sprawie poza sporem była okoliczność, iż J. P. osiągnął z dniem(...) przewidziany przepisami prawa wiek emerytalny oraz że posiada wymagany staż ubezpieczeniowy. Organ rentowy w celu ustalenia uprawnień do emerytury uwzględnił na dzień 1 stycznia 1999 r. 28 lat, 4 miesiące i 2 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy nie kwestionował także faktu, że ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu koncentrowała się natomiast wokół ustalenia, czy praca świadczona przez J. P. w okresie od 1 września 1970 r. do 30 kwietnia 1993 r. (w tym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej) w (...) Sp. z o.o. w B. była pracą w szczególnych warunkach, a w konsekwencji czy wnioskodawca spełnił ostatnią przesłankę do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

Sąd I instancji stwierdził, że zasadniczo stanowisko pracy spawacza i osoby zatrudnionej w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych należą do stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Są one wymienione w wykazie A Dział XIV „Prace różne” pod pozycją 12 (Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym) załącznika nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r., Nr 83, poz. 43). Ponadto są one wymienione w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB z dnia 6 grudnia 1983 r.) w dziale XIV „Prace różne”, pod pozycją 12 punkt 1 – spawacz elektryczny i gazowy oraz punkt 5 - pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych.

Również stanowiska pracy kowala i osoby obsługującej giętarkę należą do stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Są one wymienione w wykazie A Dział III „W hutnictwie i przemyśle metalowym” pod pozycją 79 (Kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych) załącznika nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r., Nr 83, poz. 43). Ponadto są one wymienione w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB z dnia 6 grudnia 1983 r.) w dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, pod pozycją 89 punkt 1 – kowal i pomocnik kowala oraz punkt 3 - gięciarz maszynowy - prostowacz.

Również stanowisko pracy malarza farbami antykorozyjnymi należą do stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Jest ono wymienione w wykazie A Dział III „W hutnictwie i przemyśle metalowym” pod pozycją 72 (Malowanie minią) załącznika nr 1do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 r., Nr 83, poz. 43). Ponadto są one wymienione w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB z dnia 6 grudnia 1983 r.) w dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, pod pozycją 72 punkt 1 – malarz minią oraz punkt 2 - malarz antykorozyjny.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił bezspornie ustalić, iż w okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w B. od 1 września 1970 r. do 27 października 1975 r. i od 21 października 1977 r. do 30 kwietnia 1993 r. wnioskodawca pracował stale i pełnym wymiarze czasu jako pracownik zatrudniony w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych, co jest uznawane za pracę za pracę w warunkach szczególnych. Sąd miał na uwadze, że w całym tym okresie ubezpieczony pracował w tej samej hali o pow. 50 m2, gdzie ciągle były wykonywane prace spawalnicze, przez co non stop był on narażony na kontakt ze szkodliwymi substancjami powstającymi w trakcie spawania, na równi ze spawaczami. Poza tym w 1979 r. ubezpieczony uzyskał uprawnienia spawalnicze i zaczął samodzielnie spawać, zresztą już wcześniej okazjonalnie spawał mimo braku uprawnień. Sąd miał także na uwadze, że poza tym ubezpieczony przez większość swego czasu pracy wykonywał także cały szereg innych czynności, które również są uznawane za pracę w szczególnych warunkach: wykonywał prace kowalskie, obsługiwał giętarkę i malował minią oraz innymi farbami antykorozyjnymi.

Jeżeli chodzi o okres odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej w takcie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w B. od 28 października 1975 r. do 20 października 1977 r. , to Sąd I instancji miał na uwadze, że zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 r., nr 44, poz. 220 ze zm.), obowiązującym w czasie pełnienia przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej, czas odbywania zasadniczej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem go do służby. Zaliczając okres odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu stażu pracy w warunkach szczególnych Sąd miał na względzie również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2006 r. (III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108, M. P. Pr. 2007/8/434, LEX nr 244005) i z dnia 25 lutego 2010 r. (II UK 219/09, LEX nr 590248), w których wyraźnie wskazano, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, który wynosił wówczas 30 dni zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Wnioskodawca po zakończeniu odbywania służby wojskowej wrócił do pracy na to samo stanowisko pracy, które Sąd uznał za pracę w szczególnych warunkach i tym samym okres ten można mu zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych. Zdaniem Sądu art. 120 ust. 1 ustawy stanowi regulację szczególną do przepisów normujących przyznawanie wcześniejszej emerytury, ponieważ stanowi wyjątek od zasad zaliczania okresów pracy do pracy w szczególnych warunkach. Celem tej regulacji było umożliwienie uwzględniania odbywania obowiązkowej służby wojskowej mężczyznom, którzy z tego powodu musieli czasowo i obligatoryjnie zaprzestać wykonywania pracy zawodowej.

Dlatego też, skoro ubezpieczony wykazał łącznie 22 lata i 8 miesięcy pracy w warunkach szczególnych i okres ten był wystarczający do ustalenia spełnienia przez ubezpieczonego warunku wykazania 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych wymaganego zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a tym samym przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

Stąd też Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. P. prawo do emerytury od dnia (...)., tj. od dnia ukończenia przez niego 60-tego roku życia - zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (pkt I wyroku).

Mając na uwadze, że ustalenie faktycznych warunków pracy mogło zostać poczynione dopiero na etapie postępowania sądowego na podstawie dowodów, którymi organ rentowy dysponował, Sąd I instancji nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS (pkt II wyroku).

Apelację od wyroku wywiódł pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wskazując na ten zarzut, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że w okresie od 01.09.1970 r. do 01.09.1974 r., ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie w charakterze ucznia na stanowisku ślusarz-kowal, a uczeń nie wykonywał pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Apelujący wskazał także, iż(...) sp. z o.o. w B. zajmowało się produkcją typowych elementów wykorzystywanych w rolnictwie, a zatem właściwym ministrem będzie Minister Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a nie jak ustalił Sąd I instancji - Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.

Dalej skarżący podniósł, że wnioskodawca nie wykonywał tylko prac spawalniczych, ale również prace kowalskie, ślusarskie i blacharskie, a takie prace nie zostały wymienione w zarządzeniu resortowym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację wnioskodawcy należało oddalić, bowiem nie zawiera ona zarzutów skutkujących zmianą bądź uchyleniem zaskarżonego wyroku. Nie zachodzą również okoliczności uzasadniające uchylenie wyroku z urzędu.

Przedmiotem niniejszej sprawy było przyznanie wnioskodawcy J. P. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Wskazać na wstępie trzeba, iż w powyższym zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobody oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też większych uchybień w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej. Sąd Apelacyjny zaakceptował ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.11.1998r., sygn. I PKN 339/98, opubl. OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Podstawą prawną żądania emerytury w wieku niższym niż wymagany dla mężczyzn wiek jest w przypadku wnioskodawcy przepis art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (dalej: ustawa emerytalna), zgodnie z którym ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej, jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 01.01.1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25- letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej dotyczy zatem wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 01.01.1999 r. już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku emerytalnego.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 cyt. ustawy, dla celów ustalenia uprawnień do emerytury
w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których uprawnionym osobom przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym, ustala się natomiast –
jak stanowi ust. 4 art. 32 cyt. ustawy - na podstawie przepisów dotychczasowych,
tj. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (dalej: rozporządzenie).

Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki, tj. osiągnięcie wieku emerytalnego (kobieta – 55 lat, mężczyzna – 60 lat) i okres zatrudnienia (kobieta – 20, mężczyzna - 25 lat), w tym 15 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Przesłanki te należy spełnić kumulatywnie. Nie spełnienie jednego ze wskazanych warunków czyni niemożliwym przyznanie emerytury w wieku obniżonym.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy ogólny staż pracy w wymiarze 28 lat 4 miesięcy i 2 dni oraz nie zaliczył ubezpieczonemu żadnego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd I instancji po przeprowadzeniu postępowania dowodowego z akt osobowych wnioskodawcy oraz zeznań świadków E. M. i S. S., a także zeznań samego ubezpieczonego uznał, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...)sp. z o.o. w B. od 1 września 1970 r. do 30 kwietnia 1993 r. ubezpieczony początkowo, tj. do 12 czerwca 1974 r. pracował jako uczeń, a po ukończeniu szkoły zawodowej pracował kolejno na stanowiskach: ślusarza-kowala, ślusarza-spawacza i spawacza-brygadzisty. Sąd Okręgowy ustalił, iż wnioskodawca pracował ze swoją brygadą na hali o pow. ok. 50 m ^{(( 2))}, zajmując się cięciem metalowych elementów (np. kątowników, płaskowników) za pomocą palnika acetylenowego, pilarki lub piły mechanicznej, a także pracami kowalskimi – wykonywał ozdoby i skoble, które wykuwał młotkiem z rozgrzanego metalu. Ponadto ubezpieczony zajmował się także montowaniem zamków w drzwiach oraz wykonywaniem wyrobów z blachy – parapetów, rynien i pasów elewacyjnych, który były wyginane na giętarce. Po uzyskaniu uprawnień spawalniczych, tj. od 23 stycznia 1979 r. – wykonywał również prace spawalnicze.

W rezultacie Sąd I instancji uznał, iż ubezpieczony w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych, o której mowa w wykazie A rozporządzenia w dziale XIV (prace różne) pod poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym o atomowodorowym). Sąd Okręgowy powyższy okres zatrudnienia ubezpieczonego zakwalifikował również jako prace wymienione w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty w dziale XIV „Prace różne”, pod pozycją 12 punkt 1 (spawacz elektryczny i gazowy) oraz punkt 5 (pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych). Nadto Sąd Okręgowy uznał, iż wnioskodawca wykonywał również prace wymienione w rozporządzeniu w wykazie A Dział III (w hutnictwie i przemyśle metalowym) pod pozycją 79 (Kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych) oraz w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty w dziale III (w hutnictwie i przemyśle metalowym) pod pozycją 89 punkt 1 (kowal i pomocnik kowala) oraz punkt 3 (gięciarz maszynowy – prostowacz).

Sąd Apelacyjny w zasadniczej mierze podzielił ustalenia Sądu Okręgowego. Podkreślenia wymaga, iż na etapie postępowania apelacyjnego organ rentowy w zasadzie nie kwestionował ustaleń Sądu Okręgowego odnośnie zakresu wykonywanych przez ubezpieczonego czynności. Apelujący podnosił natomiast, że skoro (...) sp. z o.o. w B. zajmowało się produkcją typowych elementów wykorzystywanych w rolnictwie, to wykonywane przez wnioskodawcę prace należy odnosić do zarządzenia resortowego Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a nie jak ustalił Sąd I instancji - Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Argument ten nie zasługuje jednak na uwzględnienie.

Przy ustalaniu resortu, pod jaki podlega dane przedsiębiorstwo decydujące jest bowiem to, co produkuje się w tym przedsiębiorstwie i jakie w związku z tym wykonuje się czynności, a nie to, kim są klienci przedsiębiorstwa. Stopień szkodliwości czy uciążliwości danego rodzaju pracy nie jest bowiem związany z celem, dla jakiego produkuje się dany produkt, ale warunkami, w jakich wykonywana jest praca, materiałami z jakimi ma się do czynienia bądź też rodzajem czynności, jakie należy wykonać, aby produkt mógł powstać. W związku z powyższym, skoro (...) sp. z o.o. w B. zajmowało się produkcją balustrad, ogrodzeń i drzwi, to z całą pewnością ministrem, jakiemu ono podlega jest Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Stanowisko organu rentowego, jakoby właściwym ministrem był w takiej sytuacji Minister Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej nie znajduje, w ocenie Sądu II instancji, żadnego uzasadnienia.

W związku z powyższym, nie zasługuje również na uwzględnienie argument, iż wnioskodawca nie wykonywał tylko prac spawalniczych, ale również prace kowalskie, ślusarskie i blacharskie. W załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty w dziale XIV „Prace różne”, pod pozycją 12 w punkcie 5 wskazano bowiem pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych. Jak zaś prawidłowo ustalił Sąd I instancji i czego skarżący nie kwestionował, wnioskodawca nawet kiedy sam nie spawał, gdyż nie miał do tego uprawnień, wszystkie prace wykonywał na małej (ok. 50 metrowej) hali, w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Skoro zaś stanowisko takie zostało wymienione we właściwym zarządzeniu resortowym, to uznać trzeba, iż ubezpieczony wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Zasadnym natomiast okazał się zarzut pozwanego, iż w okresie od 1 września 1970 r. do 1 września 1974 r., ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie w charakterze ucznia, a zatem nie wykonywał pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy nie dokonywał wprawdzie szczegółowych ustaleń, jak wyglądała praca wnioskodawcy, kiedy zatrudniony był w charakterze ucznia, jednak oczywistym jest, iż skoro ubezpieczony jako uczeń łączył naukę zawodu odbywaną u pracodawcy z nauką stricte szkolną, to pracy w warunkach szczególnych nie mógł wykonuje stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Niemniej jednak, nawet w przypadku odjęcia od zaliczonego przez Sąd I instancji stażu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 22 lat i 8 miesięcy okresu nauki szkolnej od 1 września 1970 r. do 12 czerwca 1974 r. (3 lata 9 miesięcy i 12 dni) wnioskodawca posiada staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 18 lat 10 miesięcy i 18 dni, a więc wystarczającym dla spełnienia przesłanki co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Uznając zatem, iż Sąd I instancji prawidłowo przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia ukończenia przez niego 60 roku życia, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.

SSA Maria Sałańska-Szumakowicz SSA Bożena Grubba SSO del. Maria Ołtarzewska