Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Mazur (spr.)
Sędziowie:	SSA Maciej Piankowski SSO del. Alicja Podlewska
Protokolant:	Aleksandra Portaszkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2013 r. w Gdańsku

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 czerwca 2012 r., sygn. akt VIII U 2236/11

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1678/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 listopada 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił ustalenia M. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na nie udowodnienie wymaganego do nabycia prawa do tego świadczenia okresu pracy w szczególnych warunkach, tj. co najmniej 15 lat. Organ rentowy nie uwzględnił do okresu pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia wnioskodawcy: od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. w PP (...) w G. oraz od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. uznając, że przedłożone dokumenty nie dają podstaw do przyjęcia, że w tych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł M. K., kwestionując odmowę zaliczenia do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach w/w okresów zatrudnienia oraz domagając się jej zmiany w całości i ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

W uzasadnieniu ubezpieczony podał, że Centrum (...) sp. z o. o. nie tylko sprawuje funkcję archiwum dokumentów pracowniczych osób zatrudnionych niegdyś w P.P. (...) ale również jest następcą prawnym tego podmiotu w zakresie spraw pracowniczych, a tym samym jest uprawnione do wystawienia pracownikom P.P. (...) świadectw pracy. Jako pracownik (...) Przedsiębiorstwa (...) w S., pracował na stanowisku mechanika wykonując pracę w kanałach przy wykonywaniu napraw samochodów osobowych i ciężarowych, przyczep samochodowych i naczep, dźwigów samochodowych i stacjonarnych. Jak również wykonywał on prace na wysokościach polegające na montażu i demontażu dźwigów stacjonarnych, wind przyściennych oraz żurawików okiennych. Przedmiotowe prace były wykonywane na terenie byłej elektrowni jądrowej (...), jak również przy budowie elektrowni jądrowej w byłym Z.S.R.R.

W odpowiedzi na powyższe odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie VIII U 2236/11 Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

M. K., urodzony w dniu (...), w dniu 08 czerwca 2011 r. złożył do ZUS wniosek o emeryturę.

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił 30 lat, 2 miesiące i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 7 lat i 24 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Nadto, ubezpieczony nie jest członkiem OFE, rozwiązał stosunek pracy, ukończył 60 lat.

Z uwagi na powyższe, zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach.

Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresów: zatrudnienia: od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. - w PP (...) w G., od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. - w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S., od dnia 26 października 1970 r. do dnia 01 listopada 1972 r. - okresu odbycia służby wojskowej, od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. - w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż..

M. K. w okresie od dnia 01 sierpnia 1968 r. do dnia 25 października 1970 r. oraz od dnia 02 listopada 1972 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w G. na stanowisku mechanika napraw w kanałach remontowych, w tym okresie wykonywał prace zaliczone przez organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach. W okresie od dnia 27 października 1970 r. do dnia 14 października 1972 r. odbył służbę wojskową.

Wnioskodawca w okresie od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. był zatrudniony w PP (...) w G. na stanowisku mechanik napraw pojazdów samochodowych.

W tym okresie wykonywał prace mechanika samochodowego. Naprawiał samochody osobowe typu trabant, syrena, wartburg. Praca mechanika samochodowego polegała na pracy w kanałach, były dwa kanały w dziale blacharskim i w dziale diagnostyka, w którym pracował wnioskodawca. Pracował w brygadzie, składającej się z elektryka, dwóch diagnostów, a reszta to mechanicy. Zajmował się naprawami mechanicznymi, blacharskimi, wymianami silników, nadwozi. Trzeba było pracować nie tylko w kanałach na hali, ale także na zewnątrz w różnych warunkach pogodowych.

Wnioskodawca w okresie od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S., w tym od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 14 marca 1985 r. na stanowisku mechanika, od dnia 15 marca 1985 r. do dnia 31 maja 1985 r. na stanowisku brygadzisty, od dnia 01 czerwca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. na stanowisku mechanika.

W wyżej wymienionym okresie ubezpieczony pracował na bazie w G., była to blaszana hala, postawiona bezpośrednio na ziemi, nie ogrzewana, był tam wykopany kanał w ziemi, była to prowizorka. Pracował jako mechanik - naprawiał samochody i ciężki sprzęt budowlany. Był brygadzistą, oprócz tego jednocześnie wykonywał pracę mechanika samochodowego. Wykonywał wszystkie prace mechaniczno - naprawcze, pracował także przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczach i gaźnikach. Naprawiał windy i dźwigi samojezdne, które nie mieściły się w hali, więc trzeba je było naprawiać na zewnątrz, pracując na wysokościach. Wnioskodawca także pracował w kanałach. Do obowiązków wnioskodawcy należało ustawianie wind i ich naprawa, były to windy ciężarowe oraz naprawa (...) (mechaniczny pomost roboczy) do wysokości 70 metrów. Wnioskodawca naprawiał ciężki sprzęt budowlany i samochody, naprawiał silniki w tych urządzeniach, a także całe urządzenia.

W okresie od dnia 10 maja 1988 r. do dnia 24 sierpnia 1990 r. był zatrudniony na stanowisku spawacza, betoniarza na budowie eksportowej w ZSRR.

Na budowie w ZSRR wykonywał prace jako konserwator sprzętu budowlanego, np.: dźwigów, wind i jednocześnie mechanik samochodowy, wydawał sprzęt i naprawiał go, także montował go na wysokości.

Ubezpieczony od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. wykonywał pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż. na stanowisku mechanika.

Po powrocie z pracy na budowie eksportowej w ZSRR (...) Przedsiębiorstwo (...) w S. uległo przekształceniu w spółkę pracowniczą, utworzyła się filia Agencja nr (...), gdzie ubezpieczony wykonywał te same prace przy naprawie sprzętu budowlanego, także w kanałach, co w przekształconym zakładzie pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, odwołanie skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd ten wskazał, że stan faktyczny w niniejszej sprawie został bezsprzecznie potwierdzony w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, w szczególności w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach rentowych i osobowych ubezpieczonego. Sąd I instancji oparł się ponadto na zeznaniach świadka oraz samego ubezpieczonego. Dokonując analizy i oceny zeznań bezpośrednio w toku rozprawy Sąd ten uznał zeznania świadków i przesłuchanie ubezpieczonego za wiarygodne. Stwierdził, że zeznania te są wyczerpujące, wzajemnie się uzupełniają i korelują z dokumentami osobowymi skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, że istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do rozważenia, czy przedstawione dowody są wystarczające dla uznania, iż praca wykonywana przez skarżącego w spornych okresach była pracą w szczególnych warunkach.

Poza sporem pozostawało natomiast, że wnioskodawca spełnia pozostałe kryteria prawa do świadczenia, tj. ukończył 60 lat, legitymuje się wymaganym okresem ogólnego stażu pracy, nie jest członkiem OFE oraz rozwiązał stosunek pracy z każdym pracodawcą.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1) legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27.

Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Przepis art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej stanowi zaś, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa emerytalna, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm., zwane dalej rozporządzeniem R.M. z dnia 07 lutego 1983 r.). Stosownie do treści § 4 rozporządzenia R.M. z dnia 07 lutego 1983 r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia R.M. z dnia 07 lutego 1983 r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym te okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Sąd I instancji zwrócił jednak uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i ugruntowanym orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwały S.N.: z dnia 10 marca 1984 r. w sprawie III UZP 6/84 oraz z dnia 21 września 1984 r. w sprawie III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Sąd ten wskazał, że w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia R.M. z dnia 07 lutego 1983 r., w dziale XIV, pod poz. 14 wskazano jako prace w warunkach szczególnych prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, a pod poz. 16 prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Z kolei w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 MHiPM z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego -w dziale XIV, poz. 14, pkt 2 wymieniono jako prace w szczególnych warunkach prace mechanika napraw pojazdów samochodowych.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w okresach: od dnia 01 sierpnia 1968 r. do dnia 25 października 1970 r. oraz od dnia 02 listopada 1972 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w G. na stanowisku mechanika napraw w kanałach remontowych, w tym okresie wykonywał prace zaliczone przez organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach. W okresie od dnia 27 października 1970 r. do dnia 14 października 1972 r. odbył służbę wojskową, tego okresu zaś organ ten nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Co do wyżej wymienionego okresu służby wojskowej odbytej w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w G. Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 25 lutego 2010 r. w sprawie II UK 219/09, publik. LEX nr 590248, zgodnie z którym okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia.

Sąd Najwyższy w motywach swego rozstrzygnięcia zważył, iż w świetle art. 108 ust. 1 obowiązującej od dnia 29 listopada 1967 r. ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.) - w brzmieniu pierwotnym, obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r., czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Wydane na podstawie m.in. art. 108 ust. 4 powyższej ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318 ze zm.) regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu ze służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. W myśl w § 5 ust. 1 tego rozporządzenia żołnierzowi wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Z przepisów tych wynika, że - pod warunkiem w nich wskazanym - okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem zatrudnienia na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do tej służby. Jeśli było to zatrudnienie wymienione w art. 11 ust. 2 pkt 1-6 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, to również okres służby wojskowej uważany był za takie samo zatrudnienie, a żołnierz był traktowany jak pracownik wykonujący pracę wymienioną w powołanym przepisie. Innymi słowy, żołnierz zasadniczej służby zawodowej był pracownikiem wykonującym zatrudnienie wymienione w tych przepisach, jeśli zatrudnienie to wykonywał przed powołaniem do służby i do zatrudnienia tego powrócił po jej zakończeniu w określonym terminie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd I instancji wskazał, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w G. został powołany do służby wojskowej. Służbę tę odbył w okresie od dnia 27 października 1970 r. do dnia 14 października 1972 r., natomiast w dniu 02 listopada 1972 r. zgłosił swój powrót do zakładu pracy. Nastąpiło to zatem przed upływem 30 dni po zwolnieniu go ze służby wojskowej. Z uwagi na powyższe, w opinii tego Sądu, okres służby wojskowej, należy doliczyć wnioskodawcy do stażu szczególnego.

Odnosząc się do pozostałych spornych okresów, tj.: okresu zatrudnienia od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. w PP (...) w G., od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. oraz od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż. Sąd Okręgowy zważył, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby ubezpieczony wykonywał prace odpowiadające charakterem i zakresem pracom w szczególnych warunkach wymienionym pod poz. 14, czy 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia R.M. z dnia 07 lutego 1983 r.

Sąd ten przypomniał, iż zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia R.M. z dnia 07 lutego 1983 r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaprezentowanym w uzasadnieniu wyroku z dnia 04 czerwca 2008 r. w sprawie II UK 306/07, publik. LEX nr 494129:

1) z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy (art. 32 ustawy emerytalnej w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia R.M. z dnia 07 lutego 1983 r.);

2) nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy.

Zgodnie zaś ze stanowiskiem zaprezentowanym w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 stycznia 2012 r. w sprawie III AUa 1434/11, publik. LEX nr 1111998 dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez pracownika stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia R.M. z dnia 07 lutego 1983 r.

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy, Sąd I instancji zauważył, iż z materiału dowodowego w sprawie nie wynika, aby w spornym okresie zatrudnienia od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. w PP (...) w G. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, czy prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Wręcz przeciwnie z wyjaśnień samego ubezpieczonego wynika, że pracował nie tylko w kanałach , ale i na zewnątrz hali. Ponadto pracował w dziale diagnostycznym, zajmując się szerokim spektrum napraw, tj.: naprawami mechanicznymi, blacharskimi, wymianami silników, nadwozi.

Co do kolejnych spornych okresów pracy: od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. oraz od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż., Sąd Okręgowy zważył, że brak jest wiarygodnych dowodów na potwierdzenie okoliczności wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazanych powyżej.

Ubezpieczony oprócz czynności mechanika samochodowego, był jednocześnie brygadzistą, którego obowiązki opisane są w dokumencie znajdującym się w aktach osobowych ubezpieczonego pt. „obowiązki i uprawnienia brygadzisty”, z którego wynika, że jednocześnie wykonywał czynności związane z instruktażem oraz nadzorem nad pracownikami, organizacją stanowisk pracy itp. Powyższe okoliczności zostały potwierdzone przez samego ubezpieczonego oraz świadków.

Ponadto z wyjaśnień samego ubezpieczonego oraz świadków wynika, że pracował -naprawiał i konserwował - nie tylko w kanałach, ale i na zewnątrz, na wysokości, zarówno samochody, jak i sprzęt budowlany typu: dźwigi, windy, mechaniczne pomosty robocze itp. Naprawy i konserwacja zaś nie dotyczyły tylko silników - pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, ale i całych urządzeń budowlanych. Wnioskodawca wykonywał wszelkie prace mechaniczno- naprawcze.

Sąd I instancji nie uznał jako pracy w warunkach szczególnych okresu pracy na budowie eksportowej w ZSRR w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. z uwagi na sprzeczność zachodzącą pomiędzy treścią dokumentów zawartych w aktach osobowych, z których wynika, że ubezpieczony pracował na stanowisku betoniarza i spawacza, a treścią: zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawcy wskazujących, że w okresie tym wykonywał te same prace co wyżej opisane w trakcie zatrudnienia w Polsce.

Sąd ten uznał zeznania świadków za wiarygodne, ponieważ posiadają oni odpowiednią wiedzę na temat charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, byli zatrudnieni wraz z ubezpieczonym w tym samym okresie, w tym samym zakładzie pracy, w tej samej brygadzie. W związku z powyższym nie znalazł jakichkolwiek podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Podniósł, że treść zeznań znajduje również odzwierciedlenie w zgromadzonej dokumentacji, a w szczególności w świadectwach pracy ubezpieczonego i przedłożonych angażach, a nadto koresponduje z treścią wyjaśnień samego ubezpieczonego. Świadkowie i wnioskodawca opisali charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w spornych okresach, który jednak nie odpowiada stanowiskom wskazanym w rozporządzeniu R.M. z dnia 07 lutego 1983 r.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony w spornych okresach: od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r., od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. oraz od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prac przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, czy prac w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ten zaliczył do stażu pracy jedynie okres służby wojskowej M. K. od dnia 27 października 1970 r. do dnia 14 października 1972 r., a nie uznał i nie zaliczył ubezpieczonemu pozostałych spornych okresów do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, wobec czego staż pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach jest krótszy od wymaganego, a zatem nie spełnia on wszystkich warunków do przyznania mu emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Z przytoczonych wyżej względów Sąd Okręgowy, na podstawie przepisu art. 477 (14) § 1 k.p.c. i cytowanych wyżej regulacji orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł M. K. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając temu orzeczeniu:

1.  naruszenie przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.) w zw. z poz. 14 i 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do przedmiotowego rozporządzenia, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych oraz prace wykonywane przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych nie są pracami w szczególnych warunkach;

2.  naruszenie przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego w zw. z poz. 4 i 5, działu V, wykazu A, stanowiącego załącznik do przedmiotowego rozporządzenia, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że prace zbrojarskie, betoniarskie oraz prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości nie są pracami w szczególnych warunkach;

3.  naruszenie przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego w zw. z poz. 12, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do przedmiotowego rozporządzenia, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że prace wykonywane w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. nie były pracami narażającymi na działanie promieniowania jonizującego oraz na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia, nie są pracami w szczególnych warunkach;

4.  naruszenie przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego w zw. z poz. 4, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do przedmiotowego rozporządzenia, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że prace wykonywane przez ubezpieczonego przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym, nie są pracami w szczególnych warunkach;

5.  naruszenie przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że:

a) ubezpieczony wykonując prace w PP (...) w G. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu;

b) ubezpieczony wykonując prace w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż., nie wykonywał prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu;

c) że ubezpieczony wykonując prace na budowie eksportowej w ZSRR w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu;

6.  naruszenie przepisu art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, a nadto poprzez dokonanie zawężonego, a nie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie.

W uzasadnieniu apelacji skarżący zakwestionował stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym w spornych okresach zatrudnienia: w PP (...) w G., (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż. i na budowie eksportowej w ZSRR w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. wnioskodawca nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy stwierdzając, że stanowisko to jest nieprawidłowe i narusza przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Następnie apelujący przytoczył fragmenty uzasadnienia zaskarżonego wyroku oraz podniósł, że wbrew stanowisku tego Sądu prace określone w wykazie A, dziale XIV, poz. 14 wcale nie muszą być wykonywane w kanałach. Takie prace mogą być wykonywane zarówno wewnątrz hali garażowej, jak i na zewnątrz.

Podkreślił, że Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalił w sposób bezsprzeczny i wyraźny, że ubezpieczony wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, a gdy wychodził z kanału, wykonywał prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych. Tym samym ubezpieczony w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach, mimo iż nie była to praca wykonywana permanentnie w kanale.

Skarżący obszernie omówił szkodliwe warunki, w jakich wykonywał pracę w spornych okresach zatrudnienia oraz zaznaczył, że w załączonych do akt dokumentach - kartach wynagrodzeń – widnieje zapis o otrzymywaniu przez niego dodatku za pracę w warunkach szkodliwych, co jego zdaniem niewątpliwie świadczy o szczególnym i pełnowymiarowym charakterze wykonywanej pracy. Ponadto wskazał, że w okresie pracy w ZSRR wykonywał m.in. obowiązki spawacza i betoniarza.

Apelujący zarzucił, że Sąd I instancji nie wziął pod uwagę świadectwa pracy w szczególnych warunkach wystawionego przez następcę prawnego pracodawcy Centrum (...) sp. z o. o. za okres od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. Stwierdził, że jest to tym bardziej niedopuszczalne, że Sąd ten dał wiarę temu dokumentowi, co zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa, nakazywało uwzględnienie powyższego okresu pracy, jako okresu pracy w szczególnych warunkach. Wywodził dalej, że wydane przez pracodawcę świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, że okres w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Skoro więc takie domniemanie nie zostało obalone, a sąd daje wiarę przedłożonemu przez ubezpieczonego dokumentowi, winien był zaliczyć wskazany okres do okresu pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok S.A. w Katowicach z dnia 04 listopada 2008 r. w sprawie III AUa 3113/08, publik. LEX nr 552003).

Ubezpieczony podniósł, że Sąd Okręgowy nie rozważył również dokumentacji dotyczącej spornego okresu jego zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S.. W jego ocenie z dokumentów tych jasno wynika szczególny charakter pracy wykonywanej przez niego w tym okresie zatrudnienia. W szczególności z umów wraz z aneksami, angaży oraz kart wynagrodzeń, w których widnieje zapis o otrzymywaniu przez ubezpieczonego specjalnego dodatku za pracę w szczególnych warunkach.

W konkluzji apelacji skarżący wnosił o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku i zmianę zaskarżonej decyzji nr ENMS/6/019925575, poprzez uznanie okresów pracy: od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. i od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. jako okresów pracy w szczególnych warunkach oraz ustalenie ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym;

2) zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja M. K. nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

W apelacji skarżący podniósł zarzut naruszenia przez ten Sąd prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, a nadto poprzez dokonanie zawężonego, a nie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie.

Podkreślenia wymagało, że skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to bowiem może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 r. w sprawie III CK 245/04, publik. LEX 174185).

Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest wystarczające przekonanie apelującego o innej, niż przyjęta wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich ocenie odmiennej niż przeprowadzona przez Sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 kwietnia 2000 r. w sprawie V CKN 17/00, publik. LEX nr 40424 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie I ACa 1116/2005, publik. LEX nr 194518).

W ocenie Sądu II instancji apelujący nie zdołał wykazać wadliwości rozumowania Sądu Okręgowego z punktu widzenia zaprezentowanych powyżej kryteriów.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do oceny, czy M. K. spełnia, wynikające z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przesłanki ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat - § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., nazywanego dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego), jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25 letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym od dnia 01 stycznia 2013 r.).

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej dotyczy zatem wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 01 stycznia 1999 r. już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku emerytalnego.

W przedmiotowej sprawie sporne jest spełnianie przez wnioskodawcę przesłanki w postaci osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 roku, wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, tj. co najmniej 15 lat (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego).

Sąd II instancji zważył, że dla oceny kwestii spełniania przez M. K., wynikającej z treści art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, przesłanki osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, kluczowa jest odpowiedź na pytanie, czy ubezpieczony w oparciu o przeprowadzone w sprawie dowody zdołał wykazać, że w okresach zatrudnienia: w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w G. od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r., w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. oraz w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż. od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach.

W dniu 23 listopada 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412). W myśl § 42 tego rozporządzenia do wniosków w sprawach świadczeń złożonych przed dniem jego wejścia w życie (jak w niniejszej sprawie) stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., nazywanym dalej rozporządzeniem w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe).

Z treści § 21 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe wynika, że środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia.

W myśl jego ust. 4, jeżeli pracownik ubiega się o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty.

Zgodnie zaś z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W aktach organu rentowego znajduje się wydane przez Centrum (...) sp. z o. o. w G. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach (k. 58 akt em. ZUS), z którego wynika, że M. K. zatrudniony w okresie od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r. w P.P. (...) G., w autoryzowanej stacji obsługi nr 11 w G., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace, o których mowa w poz. 14, dział XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego na stanowisku mechanika samochodowego, wymienionym w pkt 1, poz. 14, działu XIV wykazu, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. (...) z 1985 r. Nr 1 poz. 1). W świadectwie tym podano, że okoliczność pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynika z zachowanych kartotek płacowych pracownika, gdzie do każdego wynagrodzenia miesięcznego doliczano dodatek za pracę w warunkach szkodliwych.

Na wstępie zaznaczyć należy, że w świetle treści załącznika nr 5 (k. 82-83 akt em. ZUS) do zawartej w formie aktu notarialnego umowy z dnia 19 marca 1993 r. o oddanie mienia skarbu państwa do odpłatnego korzystania (k. 75-81 akt sprawy), nabywca tego mienia przejął m.in. zobowiązania likwidowanego P.P. (...) w G. z tytułu ewentualnych zobowiązań wobec byłych pracowników P.P. (...) związanych z działalnością i likwidacją tego przedsiębiorstwa.

Tym samym, wbrew stanowisku organu rentowego, zasadne jest przyjęcie, że Centrum (...) sp. z o. o. w G. jest następcą prawnym P.P. (...) w G., a co za tym idzie jest uprawniona do wystawienia ubezpieczonemu świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Pokreślenia wymaga, że świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz świadectwo pracy nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający te świadectwa nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz świadectwo pracy w postępowaniu sądowym traktować należy, jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (por. wyrok S.N. z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie I UK 24/09, publik. LEX nr 518067).

Tym samym treść: świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz świadectwa pracy podlega weryfikacji zarówno w toku postępowania administracyjnego przed organem rentowym, jak i w toku postępowania sądowego przed sądami ubezpieczeń społecznych.

W treści świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z Centrum (...) sp. z o. o. w G. (k. 58 akt em. ZUS) powołano się na okoliczność uzyskiwania przez M. K. dodatku za pracę w warunkach szkodliwych, jako okoliczność dowodzącą, że w sporym okresie zatrudnienia w P.P. (...) w G. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Sąd II instancji zważył, że o zakwalifikowaniu danej pracy, jako pracy w warunkach szczególnych decydują przepisy: ustawy emerytalnej i rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, a nie postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Stąd fakt wypłacania wnioskodawcy w spornym okresie zatrudnienia dodatku za szkodliwe warunki pracy nie jest miarodajny dla ustalenia, czy okres ten podlega zaliczeniu do okresów pracy, uzasadniających prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego.

Powyższa okoliczność podważa miarodajność w/w świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. Zasadnie zatem organ rentowy zakwestionował treść tego świadectwa (jakkolwiek w oparciu o błędne założenie, że Centrum (...) sp. z o. o. w G. nie jest następcą prawnym P.P. (...) w G.).

Sąd Apelacyjny wskazał, że w sądowym postępowaniu odwoławczym fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, a do sądu należy ocena ich wiarygodności (por. wyrok S.N. z dnia 02 lutego 1996 r. w sprawie II URN 3/95, publik. LEX nr 24774).

W związku z powyższym ubezpieczony ma możliwość i obowiązek udowodnienia faktu świadczenia prac w szczególnych warunkach w spornych okresach zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu przy zastosowaniu różnorodnych środków dowodowych.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że w niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, ani nie stanowi przedmiotu sporu fakt wykonywania przez M. K. w spornych okresach zatrudnienia: w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w G. od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r., w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. oraz w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż. od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. prac w szczególnych warunkach wymienionych w poz. 14 „Prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych” i w poz. 16 „Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych”, działu XIV „Prace różne”, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Nie znajduje natomiast miarodajnych podstaw stanowisko apelującego (k. 70-73v. akt sprawy), że w spornym okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S., oprócz prac wymienionych wyżej, wykonywał on również prace w szczególnych warunkach, o których mowa: w poz. 4 „Prace zbrojarskie i betoniarskie” i w poz. 5 „Prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości”, działu V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, w poz. 4 „ Prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia” i w poz. 12 „Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym”, działu XIV „Prace różne”, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Wprawdzie z treści dokumentów z akt osobowych, dotyczących pracy M. K. na budowie eksportowej w ZSRR od dnia 10 maja 1988 r. do dnia 24 sierpnia 1990 roku, a w szczególności: umowy o pracę na budowie C. Elektrowni (...) w N. w ZSRR z dnia 05 maja 1988 r., aneksów do tej umowy: Nr (...), wypowiedzenia umowy o pracę w części dotyczącej wynagrodzenia z dnia 14 czerwca 1989 r. oraz rozliczenia końcowego pracy na budowie eksportowej z dnia 17 sierpnia 1990 r. wynika, że istotnie zajmował on stanowiska: betoniarza, dekarza-blacharza, brygadzisty elektryków i spawacza, lecz we wskazanym zakresie dokumenty te pozostają w całkowitej sprzeczności z treścią zeznań świadków, którzy razem z wnioskodawcą pracowali na tej budowie oraz z wyjaśnieniami wnioskodawcy, którzy zgodnie stwierdzili, że w okresie tym ubezpieczony wykonywał pracę mechanika samochodowego oraz konserwatora wind, dźwigów i ciężkiego sprzętu budowlanego.

W ocenie Sądu II instancji nie można utożsamiać prac związanych z konserwacją i naprawą dźwigów, mostów i wind na wysokości z pracami polegającymi na montażu konstrukcji metalowych na wysokości, o której mowa w poz. 5 działu V, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, co zdaje się sugerować skarżący.

Uwadze tego Sądu nie uszedł również fakt, że ubezpieczony nie legitymuje się wymaganymi uprawnieniami do spawania i nie przedłożył książeczki spawacza, co podważa wykonywanie przez niego takich prac w spornym okresie zatrudnienia.

Powyższe okoliczności uniemożliwiają przyjęcie, że w spornym okresie zatrudnienia ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w poz. 4 i 5, działu V oraz w poz. 12, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Nie znajduje żadnych podstaw w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym stanowisko, że w spornym okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. wykonywał on prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia. Samo tylko wykonywanie prac polegających na naprawie i konserwacji: pojazdów samochodowych, wind, dźwigów i ciężkiego sprzętu budowlanego dla potrzeb prowadzonych prac przy budowie elektrowni atomowych w Ż. w Polsce oraz w N. w ZSRR nie uzasadnia twierdzenia, że wykonywał wniockodawca prace narażające go na działanie: promieniowania jonizującego oraz pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia.

Tym samym brak jest również podstaw do przyjęcia, że w spornym okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. (także w okresie pracy na budowie eksportowej w ZSRR) M. K. wykonywał prace, o których mowa w poz. 4, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył zatem kwestii, czy stosownie do treści § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, wnioskodawca w spornych okresach zatrudnienia prace wymienione w poz. 14 i w poz. 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W przypadku ustalenia, że wnioskodawca w spornych okresach zatrudnienia obok prac, o których mowa w poz. 14 i 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wykonywał jeszcze inne prace nie wymienione w tym wykazie (lub w wykazie B), brak bowiem podstaw do zaliczenia tych okresów do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Przeanalizowania na wstępie wymagało, czy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności: dokumenty zawarte w aktach osobowych dotyczących spornych okresów zatrudnienia oraz zeznania świadków: W. A. (k. 34 akt sprawy), A. P. (k. 35 akt sprawy) i R. P. (k. 35 akt sprawy) oraz wyjaśnienia M. K. (k. 32-34 akt sprawy) daje podstawy do stwierdzenia, że w spornych okresach zatrudnienia wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w poz. 14 i 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z treści dokumentów zawartych w aktach osobowych dotyczących spornego okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w G. oraz wyjaśnień ubezpieczonego wynika, że w tym okresie wykonywał szeroko pojęte prace mechanika samochodowego, obejmujące nie tylko prace naprawcze pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, czy prace naprawcze w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, ale również prace: związane z obsługą techniczną pojazdów samochodowych w ramach przeglądów gwarancyjnych, prace blacharskie, malarskie, jak również w latach 1979-1981 szkolił uczniów techników zawodowych.

Zasady logiki i doświadczenia życiowego nakazują przyjęcie, że nie wszystkie czynności składające się na obsługę techniczną pojazdów samochodowych (eksploatacyjną), czy ich naprawy bieżące wymagają wykonywania prac w kanałach remontowych. Prac blacharskich i malarskich w ogóle nie można zaliczyć do żadnej z kategorii prac, o których mowa w poz. 14 i 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, ponieważ w zasadzie dotyczą one nadwozi pojazdów samochodowych.

Ponadto do prac w szczególnych warunkach, o których mowa w poz. 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, zaliczana jest jedynie praca w kanałach remontowych polegająca na naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, zaś do prac wymienionych w poz. 14, działu XIV tego wykazu prace naprawcze pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych.

Tym samym brak jest podstaw do zaliczania do w/w prac w szczególnych warunkach pracy wnioskodawcy polegającej na obsłudze technicznej pojazdów mechanicznych w ramach przeglądów gwarancyjnych (obejmującej przykładowo: wymianę klocków hamulcowych, czy płynów eksploatacyjnych) nawet wtedy, gdy była ona wykonywana w kanałach remontowych.

W odniesieniu do prac wykonywanych przez M. K. w spornych okresach zatrudnienia: w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. oraz w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż. z przeprowadzonych w sprawie dowodówm, z treści dokumentów zawartych w aktach osobowych dotyczących pierwszego z wymienionych wyżej okresów zatrudnienia, z zeznań świadków: W. A. (k. 34 akt sprawy), A. P. (k. 35 akt sprawy) i R. P. (k. 35 akt sprawy) oraz wyjaśnień M. K. wynika, że naprawiał on pojazdy samochodowe oraz ciężki sprzęt budowlany zarówno w kanałach remontowych, jak i na powierzchni, wykonywał prace naprawcze pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, a ponadto zajmował się naprawami i konserwacją dźwigów i wind budowlanych.

Zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest przyjęcie, że wykonywanie szeroko pojętych prac mechaniczno-naprawczych (ubezpieczony stwierdził, że wykonywał wszystkie takie prace) obejmuje również te prace, które nie są wykonywane w kanałach remontowych oraz nie polegają na naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych. Ponadto do prac naprawczych, o których mowa w poz. 14 i 16, działu XIV wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego nie można zaliczyć prac polegających na konserwacji i naprawach dźwigów i wind budowlanych.

Sąd Apelacyjny zauważył dodatkowo, że dowód z treści dokumentu znajdującego się w aktach osobowych, dotyczących okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S., posiadającego szczególną moc dowodową, ponieważ pochodzącego z okresu, którego dotyczy, a w szczególności „obowiązków i uprawnień brygadzisty” również przemawia przeciwko przyjęciu, że w okresie pełnienia obowiązków brygadzisty, tj. od dnia 15 marca 1985 r. do dnia 31 maja 1985 r. ubezpieczony wykonywał prace wymienione w poz. 14 i 16, działu XIV, wykazu A w pełnym wymiarze czasu pracy, a to dlatego, że jako brygadzista wykonywał jednocześnie szereg innych powierzonych mu zadań, w tym mających charakter organizacyjno-administracyjny.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wskazuje jednoznacznie, że w spornych okresach zatrudnienia wnioskodawca wykonywał zarówno prace w szczególnych warunkach, o której mowa w poz. 14 i 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, jak i prace nie wymienione w wykazie A lub B takie, jak przykładowo prace związane z obsługą eksploatacyjną pojazdów mechanicznych w ramach przeglądów gwarancyjnych, czy prace polegające na konserwacji i naprawach dźwigów i wind budowlanych.

Wskazana okoliczność uniemożliwia przyjęcie, że w okresach zatrudnienia: w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w G. od dnia 07 września 1977 r. do dnia 10 marca 1985 r., w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. od dnia 12 marca 1985 r. do dnia 06 października 1990 r. oraz w (...) Przedsiębiorstwie (...) i (...) Agencja nr (...) w Ż. od dnia 08 października 1990 r. do dnia 31 maja 1992 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w poz. 14 i 16, działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

W konsekwencji nie jest spełniony, wynikający z treści § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, wymóg aby praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z 232 k.p.c., obowiązuje więc zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę. (por. wyrok S.N. z dnia 07 stycznia 2010 r. w sprawie II UK 148/09, publik. LEX nr 577847).

Zgodnie zatem z zasadą kontradyktoryjności, znajdującą wyraz w treści art. 232 zdanie pierwsze k.p.c., to na M. K. spoczywa w przedmiotowej sprawie ciężar wykazania faktu wykonywania, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego na danym stanowisku, prac w szczególnych warunkach w spornych okresach jego zatrudnienia, ponieważ to wnioskodawca z powyższego faktu wywodzi skutek prawny w postaci spełniania wszystkich przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, a w szczególności przesłanki osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r., wymaganego w przepisach dotychczasowych okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu II instancji wnioskodawca w oparciu o przeprowadzone w sprawie dowody nie zdołał wykazać, że w spornych okresach zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A lub B, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Negatywnym tego następstwem procesowym jest nie udowodnienie przez ubezpieczonego, że na dzień 01 stycznia 1999 r. osiągnął okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, tj. co najmniej 15 lat (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w zw. z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego).

Tym samym zasadne jest przyjęcie, że wnioskodawca nie spełnia, wynikającej z treści art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w postaci osiągnięcia na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. wymaganego w przepisach dotychczasowych okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a zatem brak jest podstaw prawnych do przyznania mu tego świadczenia.

Reasumując powyższe rozważania, Sąd Okręgowy uznając, że przeprowadzone w przedmiotowej sprawie dowody nie dają podstaw do uznania, że M. K. spełnia łącznie wszystkie przesłanki ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, a w szczególności przesłankę w postaci osiągnięcia na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. wymaganego w przepisach dotychczasowych okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, dokonał prawidłowej, zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego.

Stosownie do treści art. 385 k.p.c. sąd drugiej instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.