Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Jerzy Andrzejewski
Sędziowie:	SSA Grażyna Czyżak SSO del. Maria Ołtarzewska (spr.)
Protokolant:	sekr.sądowy Wioletta Blach

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2016 r. w Gdańsku

sprawy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

z udziałem zainteresowanych M. P., R. S.,

L. S., A. S., J. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

w T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 maja 2015 r. sygn. akt IV U 148/09

oddala apelację.

SSA Grażyna Czyżak SSA Jerzy Andrzejewski SSO del. Maria Ołtarzewska

Sygn. akt III AUa 1741/15

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 24 września 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. stwierdził, iż pracownicy u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu
i chorobowemu odpowiednio:

- R. S. w okresie od 12 sierpnia 2005 r. do 10 maja 2006 r. – decyzja znak (...);

- J. T. w okresie od 1 października 2005 r. do 31 marca 2006 r. – decyzja znak (...);

- L. S. w okresie od 16 marca 2005 r. do 31 stycznia 2006 r. – decyzja znak (...);

- A. S. w okresie od 1 maj 2005 r. do 31 marca 2006 r. – decyzja znak (...);

- M. P. w okresie od 1 sierpnia 2005 r. do 31 maja 2006 r. – decyzja znak (...).

W uzasadnieniu przedmiotowych decyzji organ rentowy – powołując się na przepisy art. 13 ust. 2a i art. 14 rozporządzenia EWG Nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego dla pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz członków ich rodzin, przemieszczających się w granicach wspólnoty – wskazał, iż pracownicy płatnika, zgłoszeni do krajowego systemu ubezpieczeń społecznych, wykonywali pracę w ramach oddelegowania na terytorium Niemiec i w początkowym okresie korzystali z potwierdzenia ubezpieczenia na podstawie formularza E-101. Wniosek płatnika
o utrzymanie stosowania polskiego ustawodawstwa również w dalszym okresie, w drodze wyjątku przewidzianego w art. 17 cyt. rozporządzenia, nie został uwzględniony przez niemiecką instytucję ubezpieczeniową. W konsekwencji przyjąć należało, iż zainteresowani
w okresach wskazanych w decyzjach podlegali ustawodawstwu niemieckiemu, co wyłącza zastosowanie art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

(...) Spółka z o.o. w T. złożyła odwołania od wszystkich powyższych decyzji wnosząc o ich zmianę i orzeczenie, iż zainteresowani pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresach wskazanych w poszczególnych decyzjach.

Zarzucając organowi rentowemu naruszenie art. 107 § 1 i § 3 k.p.a. w zw. z art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik wskazał, iż skarżone decyzje nie zawierają wyjaśnienia podstawy faktycznej i prawnej przepisów, nie odzwierciedlając zaistniałej w sprawie sytuacji, w szczególności nie powołują normy prawnej stwierdzającej wyłączenie zainteresowanych z krajowego systemu ubezpieczeń społecznych wobec braku zgody niemieckiego organu ubezpieczeniowego, a co w konsekwencji prowadzi również
do naruszenia art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Analogicznej treści odwołania od indywidualnych decyzji złożyli także R. S., J. T., L. S., A. S. i M. P., wnosząc o ich zmianę i orzeczenie, iż z tytułu pracy u płatnika (...) Sp. z o.o. w T. podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresach wskazanych
w poszczególnych decyzjach.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. Podtrzymując argumentację przedstawioną w skarżonych decyzjach wskazał nadto, iż płatnik w 2005 r. nie spełniał już przesłanek art. 14 ust. 1 lit. a Rozporządzenia 1408/71 – Spółka 76,53% obrotów osiągała na terytorium Niemiec, analogicznie kształtowała się również struktura zatrudnienia. Spółka była świadoma tych okoliczności występując o potwierdzenie ustawodawstwa krajowego w drodze wyjątku, jednakże wobec odmowy instytucji niemieckiej, za właściwe należało uznać przepisy miejsca wykonywania pracy, co wyłączało możliwość objęcia krajowym systemem ubezpieczeń społecznych, potwierdzając prawidłowość skarżonych decyzji.

Sprawy zarejestrowane pod sygnaturami akt V U 558/09 (z odwołania płatnika
od decyzji znak (...)), V U 559/09 (z odwołania płatnika od decyzji znak (...)), V U 562/09 (z odwołania płatnika od decyzji znak (...)), V U 560/09 (z odwołania płatnika od decyzji znak (...)), V U 561/09 (z odwołania płatnika od decyzji znak (...)) zarządzeniem z dnia 8 maja 2009 r. i 9 czerwca 2009 r. połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą akt V U 558/09 – obecnie IV U 148/09, z którą zarządzeniem z dnia 30 kwietnia 2010 r. połączono dalsze sprawy IV U 522/10 (z odwołania R. S.), IV U 523/10 (z odwołania L. S.) i IV U 520/10 (z odwołania M. P.). Sprawa z odwołania J. T., pierwotnie zarejestrowana pod sygnaturą akt V U 151/09 i połączona ze sprawą IV U 140/09, postanowieniami z dnia 26 maja 2010 r. i 1 czerwca 2010 r. została rozłączona i również połączona ze sprawą IV U 148/09. Sprawa z odwołania A. S. pierwotnie zarejestrowana pod sygn. V U 575/09 zarządzeniem z dnia 8 maja 2009r. została połączona ze sprawą V U 561/09 (która to sprawa – jak wskazano wyżej - została połączona ze sprawą V U 558/09 (obecnie IV U 148/09).

W piśmie procesowym z dnia 20 stycznia 2010 r. (k. 74-76) płatnik powołał się na dodatkową okoliczność wskazując, że w Spółce najpierw 50%, a od 7.10.2005 r. 100% udziałów posiadała (...) S.A., osiągająca dochody w kraju i zatrudniająca 1000 pracowników, w tym również powracających z pracy za granicą, co winno zostać uwzględnione przy ustalaniu przesłanki prowadzenia w kraju działalności „w znacznym rozmiarze/godnej odnotowania” w rozumieniu przepisów rozporządzenia 1408/71
i dokumentacji pomocniczej (praktycznego przewodnika).

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2010 r. postępowanie w sprawie zostało zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. (k. 78). Postępowanie zostało podjęte postanowieniem z dnia 18 listopada 2014 r. (k. 202).

Wyrokiem z dnia 27 maja 2015r. w sprawie o sygn.. akt IV U 148/09 Sąd Okręgowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołania.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

(...) Sp. z o.o. została zawiązana w 1999 r. Spółka od początku działała w ramach grupy (...) Sp. z o.o. (obecnie (...) S.A.), która posiadała 100% udziałów
w (...) Sp. z o.o..

(...) sp. z o.o. początkowo prowadziła działalność tylko na terenie kraju w zakresie montażu świetlików dachowych, podjęła także prowadzenie działalności za granicą – w tym na terenie Niemiec w zakresie budowy statków i budownictwa.

Pracę na rzecz Spółki (...) w zakresie prowadzonej działalności na terenie Niemiec wykonywali m. in. R. S., J. T., L. S., A. S. i M. P.. Bezspornym w sprawie było, że ubezpieczeni nie pracowali
w spółce na terenie kraju.

R. S. był zatrudniony przez płatnika w okresie od 12 sierpnia 2005 r
do 10 maja 2006 r. W całym okresie zatrudniania ubezpieczony – zgodnie z umowami o pracę – pracował na terenie Niemiec na stanowisku spawacza w W. P. S. A., w systemie pracy akordowej, za wynagrodzeniem płatnym w euro.

ZUS w dniu 26 lutego 2006 r. wystawił ubezpieczonemu zaświadczenie (...) na planowany okres zatrudnienia zgodnie z wnioskiem od 12 sierpnia 2005 r. do 31 maja 2006 r., a następnie w dniu 26.11.2007r. – w związku odmową niemieckiej instytucji udzielenia zgody na zastosowanie polskiego ustawodawstwa – anulował powyższy formularz E-101

Z kolei J. T. był zatrudniony u płatnika na podstawie umowy o pracę z dnia 24 stycznia 2005 r. na okres próbny do 23 lutego 2005 r. oraz kolejnych umów o pracę
na czas określony od 24 lutego 2005 r. do 30 września 2005 r. i od 1 października 2005 r.
do 31 lipca 2006 r., na podstawie których ubezpieczonemu powierzano każdorazowo pracę
na stanowisku spawacza z miejscem jej świadczenia w Niemczech w W. P. S. bądź K.. Porozumieniem z dnia 31 stycznia 2006 r. strony rozwiązały łączącą ich umowę z dnia 24 stycznia 2005 r. z dniem 31 stycznia 2006 r.

W okresach od 24 stycznia 2005 r. do 23 lutego 2005 r. i 24 lutego 2005 r. do 30 września 2005 r. ubezpieczony korzystał z potwierdzenia ubezpieczenie w Polsce – zaświadczenia E-101 z 7 i 21 marca 2005 r.

Bezspornym było, że ubezpieczony nigdy nie świadczył pracy na terenie kraju, chociaż w dniu 1 lutego 2006 r. Spółka (...) zawarła z ubezpieczonym umowę o pracę
na czas określony do 31 marca 2006 r. z powierzeniem analogicznego stanowiska spawacza
z miejscem wykonywania pracy – „budowy krajowe (Oddział T.)”. W świadectwie pracy za powyższy okres wskazano, iż ubezpieczony w całym okresie zatrudnienia korzystał
z urlopu bezpłatnego „na wniosek pracownika”.

L. S. był pracownikiem (...) Sp. z o.o. od 27 sierpnia 2004 r.
na podstawie kolejno zawieranych umów o pracę na czas określony łącznie do 28 lutego
2006 r. Ubezpieczonemu każdorazowo powierzano stanowiska montera kadłubów okrętowych miejscem jej wykonywania w W. P. S. oraz wynagrodzeniem określony stawką osobistego zaszeregowania w euro. Porozumieniem z dnia 31 stycznia 2006 r. strony rozwiązały łączącą ich umowę z dniem 31 stycznia 2006 r.

Podczas trwania pierwszej umowy, od 27 sierpnia 2004 r. do 15 marca 2005 r., ubezpieczony korzystał z potwierdzenia ubezpieczenia w Polsce – zaświadczenie (...) wystawione w dniu 22 września 2004 r.

Z kolei A. S. był pracownikiem (...) Sp. z o.o. od 2003 r., w tym
w spornym okresie od 18 maja 2004 r. na podstawie umów o pracę na czas określony – odpowiednio do 30 listopada 2004 r. i od 1 grudnia 2004 r. do 28 lutego 2006 r. Ubezpieczony na podstawie obu umów pracował wyłącznie w Niemczech w W. P. S. na stanowisku montera, a w późniejszym okresie montera – brygadzisty
za wynagrodzeniem akordowym płatnym w euro. Porozumieniem z dnia 31 stycznia 2006 r. strony rozwiązały łączącą ich umowę z dnia 18 maja 2004 r. z dniem 31 stycznia 2006 r.

W okresach od 18 maja 2004 r. do 30 listopada 2004 r. i od 1 grudnia 2004 r. do 30 kwietnia 2005 r. ubezpieczony korzystał z potwierdzenia ubezpieczenie w Polsce – zaświadczenia E-101 z 1 czerwca i 6 grudnia 2004 r.

Od 1 kwietnia 2006 r. A. S. został zatrudniony w (...) S.A. również z powierzeniem stanowiska brygadzisty na budowie eksportowej – świadectwo pracy
w aktach osobowych ubezpieczonego k. 36 koperta.

Innym wieloletnim pracownikiem (...) Sp. z o.o. był M. P., zatrudniony od 1 sierpnia 2003 r., na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony,
a od dnia 1 stycznia 2006 r. na czas nieokreślony. Ubezpieczony zajmował stanowisko kierownika budowy w W. P. S. za stałym wynagrodzeniem miesięcznym płatnym w euro. Ostatecznie umowa o pracę została rozwiązania z dniem 31 maja 2006 r.
na mocy porozumienia stron.

W początkowym okresie zatrudnienia ubezpieczony korzystał z potwierdzenia ubezpieczenia w Polsce (zaświadczenie (...)) do dnia 31 lipca 2005 r.

W konsekwencji zmian struktury zatrudnienia spółce (...) w marcu 2005r. na 41 łącznie zatrudnionych pracowników 39 pracowało na terenie Niemiec, w lipcu w 2005 r.
na 30 łącznie zatrudnionych pracowników 28 pracowało na terenie Niemiec, zaś
w październiku 2005 r. na 58 pracowników produkcyjnych 15 wykonywało pracę w kraju. Przeciętnie w ciągu roku na 46 zatrudnionych pracowników tylko 6 wykonywało pracę
na terenie kraju, zaś pozostałe osoby na ternie Niemiec oraz średnio 5 osób w Szwecji, gdzie Spółka również prowadziła działalność gospodarczą. Z kolei w 2006 r. na przeciętnie 60 zatrudnionych pracowników niespełna 22 wykonywało pracę na terenie kraju, a 38 osób poza granicami, w tym 10 osób na terenie Szwecji, pozostali na terenie Niemiec, przy czym działalność w tym kraju była prowadzona ostatecznie do 31 maja 2006 r.

Analogicznie przedstawiały się również obroty Spółki, która od 2003 r. gro obrotów uzyskiwała na ternie Niemiec, w tym w 2003 r. wynosiły one 68,46%, w 2004 r. 76,67%, w 2005 r. 82,09%, a w 2006 r. 71,49%.

Natomiast w ramach całej grupy kapitałowej w 2005 r. z 588 zatrudnionych pracowników ponad połowa (340 osób) pracowała w kraju, co miało miejsce również w 2006 r., w którym na średnio zatrudnione 820 osoby prawie 448 pracowało w kraju.

Mając na uwadze powyższe organ rentowy odmówił dalszego potwierdzenia formularza E101 dla pracowników wykonujących pracę w Niemczech – w tym J. T. na okres od 1 października 2005 r. do 31 marca 2006 r., L. S. na okres od 16 marca 2005 r. do 31 stycznia 2006 r., A. S. na okres od 1 maja 2005 r.
do 31 marca 2006 r., M. P. na okres od 1 sierpnia 2005 r. do 31 maja 2006 r.,
a także anulował zaświadczenie wystawione R. S. na okres od 12 sierpnia 2005 r. do 10 maja 2006 r.– powołując się na niespełnienie przesłanek art. 14 ust. 1 lit. a rozporządzenia 1408/71 oraz wskazując jednocześnie na możliwość wystąpienia
o zastosowanie ustawodawstwa polskiego w trybie wyjątkowym uregulowanym w art. 17 Rozporządzenia 1408/71.

(...) sp. z o.o., za pośrednictwem organu rentowego, wystąpiła o zastosowanie ustawodawca polskiego w drodze wyjątku. Niemiecki urząd ubezpieczeń odmówił udzielenia zgody na utrzymanie polskiego ustawodawstwa decyzjami z dnia 8 marca 2007r. (w stosunku do J. T.) i 27 czerwca 2007 r. (w stosunku do M. P., R. S., L. S. i A. S.)

W konsekwencji organ rentowy wydał w dniu 24 września 2008 r. skarżone decyzje stwierdzając, iż R. S., J. T., L. S., A. S.
i M. P. jako pracownicy u płatnika (...) Sp. z o.o. nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu
w okresach wskazanych w indywidualnych decyzjach.

(...) Sp. z o.o. odwołała się od decyzji niemieckiego urzędu ubezpieczeń; pozew
do Sądu Socjalnego w D. wpłynął 13 listopada 2009 r. i został zarejestrowany pod sygnaturą akt S 8 KR 309/09. Sprawa została przekazana Sądowi Socjalnemu w B. – (...), który w dniu 6 lutego 2014 r. odrzucił pozew. Sprawa nie jest prawomocnie zakończona.

(...) Sp. z o.o. zmieniła nazwę na (...) Sp. z o.o., a następnie w 2012 r. została przejęta przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T..

Aktualnie płatnik działa pod firmą (...) Sp. z o.o.

Sąd Okręgowy wskazał, iż powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie okoliczności bezspornych, a ponadto w oparciu o dowody z dokumentów przedłożone przez strony i zawarte w załączonych aktach organu rentowego.

Sąd ten co do zasady uznał za wiarygodne dokumenty zaliczone w poczet materiału dowodowego w sprawie, albowiem żadna ze stron postępowania nie kwestionowała ich autentyczności ani prawdziwości zawartych w nich informacji.

Podważeniu podlegała natomiast dokumentacja zawarta w aktach osobowych J. T. na okoliczność nawiązania stosunku pracy w okresie od 1 lutego 2006 r. do 31 marca 2006 r. z miejscem jej wykonywania w Polsce. Z dokumentacji tej wynika mianowicie,
iż w całym okresie ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego na własny wniosek, co tym samym nie realizuje umowy o pracę w warunkach art. 22 k.p. wobec jej niewykonywania.
Z drugiej strony Sąd wskazał na przeprowadzone ubezpieczonemu szkolenie wstępne
i stanowiskowe w dniach 1-2 lutego, które nie miało w tej sytuacji istotnego znaczenia.

Sąd Okręgowy określił, że przedmiotem niniejszego postępowania była ocena prawidłowości skarżonych decyzji organu rentowego z dnia 24 września 2008 r. stwierdzających, iż R. S., J. T., L. S., A. S. i M. P. jako pracownicy płatnika (...) Sp. z o.o. nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu w okresach wskazanych w indywidualnych decyzjach będących okresami pracy na terenie Niemiec.

Przechodząc do omówienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazał, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu
i chorobowemu podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, zaś obowiązek ten trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Natomiast w przypadku wykonywania pracy poza obszarem Rzeczypospolitej Polskiej zastosowanie w spornym okresie znajdą obowiązujące wówczas przepisy prawa wspólnotowego w postaci Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, zwane dalej „rozporządzeniem”, jak również Rozporządzenia Rady (EWG) Nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania ww. rozporządzenia. Przepisy te, analogicznie jak inne akty unijne rangi rozporządzenia, obowiązują wprost i bezpośrednio na terytorium państw członkowskich, a w razie sprzeczności z prawem krajowym mają przed nim pierwszeństwo (por. wyrok SN z dnia 17 stycznia 2007 r., I UK 225/06; Pr.Pracy 2007/5/34).

Podstawową zasadą rozporządzenia 1408/71 jest podleganie przepisom ubezpieczeniowym (ustawodawstwu) tylko jednego państwa członkowskiego (art. 13 ust. 1), przy czym w przypadku pracowników migrujących zasada ta precyzuje się w art. 13 ust. 2
lit a wskazującym, iż pracownik najemny zatrudniony na terytorium jednego Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu tego państwa, nawet jeżeli zamieszkuje
na terytorium innego Państwa Członkowskiego lub jeżeli przedsiębiorstwo lub pracodawca, który go zatrudnia ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności
na terytorium innego Państwa Członkowskiego ( lex loci laboris).

Powołaną zasadę – zgodnie z art. 14 ust. 1 rozporządzenia – stosuje się jednakże
z uwzględnieniem następujących wyjątków i sytuacji szczególnych:

a) Pracownik najemny zatrudniony na terytorium Państwa Członkowskiego przez przedsiębiorstwo, w którym jest zwykle zatrudniony i przez które został skierowany do wykonywania pracy na terytorium innego Państwa Członkowskiego podlega nadal ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany okres wykonywania tej pracy nie przekracza dwunastu miesięcy i że nie został on skierowany w miejsce innej osoby, której okres skierowania upłynął.

b) Jeżeli praca przedłuża się poza początkowo zakładany okres, z powodu niedających się przewidzieć okoliczności, i przekracza dwanaście miesięcy, ustawodawstwo pierwszego Państwa Członkowskiego stosuje się nadal, aż do zakończenia pracy, pod warunkiem,
że wyrazi na to zgodę właściwa władza Państwa Członkowskiego, na którego terytorium zainteresowany jest skierowany lub organ przez tę władzę wyznaczony; o zgodę należy wystąpić przed upływem początkowego okresu dwunastu miesięcy. Jednakże, zgody tej nie można udzielić na okres dłuższy niż dwanaście miesięcy.

Przewidziana art. 14 ust. 1 Rozporządzenia nr 1408/71 możliwość zachowania przynależności pracownika dele­gowanego do systemu ubezpieczeń społecznych państwa,
w którym jego przedsiębiorstwo macierzyste zwykle prowadzi działalność (czyli państwa wysyłającego), ma na celu z jednej strony wspieranie swobody przepływu pracowników
w obrębie Unii Europejskiej, z drugiej zaś unikanie ewentualnych komplikacji natury administra­cyjnej, jakie mogą rodzić zarówno dla pracodawców, jaki instytucji ubezpieczeniowych częste zmiany w podlega­niu pracowników systemom ubezpieczeń społecznych. Zastosowanie omawianych przepisów możliwe jest jednak wyłącznie
w przypadkach, w których mamy do czy­nienia z delegowaniem pracowników w celu wykonywania pracy za granicą w rozumieniu przepisów wspólnotowych.

Przepis art. 14 ust. 1 daje podstawę do sformułowania trzech zasad­niczych elementów takiego delegowania, a mianowicie:

1.  delegowanie musi mieć charakter tymczasowy,

2.  pracownik nie może być wysłany do pracy za grani­cą w zastępstwie innego pracownika, którego okres dele­gowania upłynął, oraz

3.  praca pracownika delegowanego musi być wykony­wana na rzecz i w interesie przedsiębiorstwa delegującego.

Sąd Okręgowy podkreślił, że przez wiele lat głównym źródłem interpretacji art. 14 ust. 1 pkt (a) i (b) były orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zagadnienie tymczasowego delegowa­nia pracowników do pracy za granicą doczekało się jednak w 2000 r. całościowego doprecyzowania w Decyzji Komi­sji Administracyjnej ds. Zabezpieczenia Społecznego Pracowników Migrujących nr 181 z dnia 13 grudnia 2000 r. w sprawie interpretacji art. 14(1), 14a(I) oraz 14b(l) i (2) Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w za­kresie ustawodawstwa właściwego dla pracowników de­legowanych oraz osób pracujących na własny rachunek tymczasowo wykonujących pracę poza terytorium pań­stwa właściwego. Dodatkowo, w 2004 r. na podstawie ww. Decyzji nr 181, Komisja Administracyjna opracowała tzw. „Prak­tyczny przewodnik w dziedzinie oddelegowania pra­cowników w państwach UE, EOG i Szwajcarii", nie mający wprawdzie charakteru wiążącego, lecz stano­wiący rodzaj kodeksu dobrych praktyk w zakresie delegowania.

Decyzja nr 181 doprecyzowuje określone ogólnie w Rozporządzeniu nr 1408/71, kryteria kwalifikowania danej sytuacji jako delegowania w rozumieniu przepisów
o wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Art. 14 ust. 1 w/wym. rozporządzenia może mieć zastosowanie wyłącznie w sytuacjach, w których pracownik podlegający ustawodawstwu państwa człon­kowskiego (państwa wysyłającego) w związku
z zatrudnieniem w danym przedsiębiorstwie, zostaje wysłany przez to przedsiębiorstwo
do innego państwa członkow­skiego (państwa zatrudnienia) w celu wykonywania tam pracy
na rzecz tego przedsiębiorstwa. Decyzja nr 181 przesądza przy tym, że praca jest wykonywana na rzecz przedsiębiorstwa w państwie wysyłającym, jeżeli przez cały okres delegowania utrzymany zostaje bezpośredni związek między pracownikiem a przedsię­biorstwem, które oddelegowało go do pracy za granicę. Ustalenie istnienia takiej więzi między delegowanym pracownikiem a delegującym przedsiębiorstwem wymaga przeanalizowania szeregu czynników, w tym m.in. kwes­tii odpowiedzialności za rekrutację pracownika, umowy o pracę, zasad zwolnienia pracownika oraz uprawnienia do określenia charakteru pracy.

Zgodnie z postanowieniami Decyzji nr 181 przy za­łożeniu istnienia bezpośredniego związku między pra­cownikiem a jego przedsiębiorstwem macierzystym, z delegowaniem
w rozumieniu art. 14 ust. 1 Rozporządze­nia nr 1408/71 mamy do czynienia również
w odniesieniu do delegowania pracowników zatrudnionych z zamiarem wysłania do pracy
za granicą. W stosunku do tej grupy osób możemy mówić o delegowa­niu w rozumieniu przepisów o wspólnotowej koordynacji, jeżeli pracownik podlegający ustawodawstwu państwa członkowskiego zgodnie z postanowieniami Rozporzą­dzenia 1408/71 zostaje zatrudniony w państwie, w którym przedsiębiorstwo ma swoją zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności, w celu oddelegowania go w imieniu tego przedsiębiorstwa do innego państwa członkowskiego, o ile:

*

w czasie trwania delegowania nadal istnieje bezpośredni związek między tym przedsiębiorstwem a pracownikiem oraz

*

przedsiębiorstwo prowadzi normalnie działalność na terytorium pierwszego państwa członkowskiego, tj. przedsiębiorstwo prowadzi znaczącą część działalności (spotyka się także określenie: godną odnotowania działalność) na terytorium pierwszego państwa członkowskiego.

W celu ustalenia, czy przedsiębiorstwo prowadzi zna­czącą część działalności
na terytorium państwa członkow­skiego, w którym jest zarejestrowane, instytucja właściwa tego państwa jest zobowiązana do dokonania oceny wszyst­kich cech (kryteriów) charakteryzujących działalność pro­wadzoną przez to przedsiębiorstwo, włączając w to:

*

miej­sce, w którym przedsiębiorstwo ma swoją zarejestrowaną siedzibę i zaplecze administracyjne;

*

liczbę pracowni­ków administracyjnych zatrudnionych w państwie człon­kowskim,
w którym przedsiębiorstwo jest zarejestrowane i w drugim państwie członkowskim (obecność w państwie wysyłającym wyłącznie personelu administracyjnego wyklucza możliwość zastosowania przepisów o oddelego­waniu);

*

miejsce dokonywania rekrutacji pracowników delegowanych i miejsce zawierania większości umów z klientami;

*

ustawodawstwo właściwe dla umów za­wartych między przedsiębiorstwem a jego pracownikami (z jednej strony) oraz między przedsiębiorstwem a jego klientami (z drugiej);

*

obrót w wystarczająco charak­terystycznym okresie, ustalonym dla danego państwa członkowskiego („Praktyczny przewodnik w dziedzinie oddelegowania" wskazuje, że około 25% obrotów całkowi­tych mogłoby stanowić wystarczają podstawę, z wyjątkiem przypadków do indywidualnej analizy, gdy obroty są niższe niż 25%).

Sąd Okręgowy wskazał, że na istotność powyższych kryteriów zwraca uwagę również krajowe orzecznictwo oceniając, iż tylko pracownik zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę i prowadzącego w istotnym zakresie działalność gospodarczą w Polsce, który został oddelegowany do pracy w innym państwie Unii Europejskiej, ma prawo do podlegania polskiemu ubezpieczeniu społecznemu w granicach limitów czasowych, określonych w art. 14 ust. 1a rozporządzenia nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (wyrok SA
w K. z dnia 19 marca 2013 r., III AUa 357/12; LEX nr 1311962). Również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 kwietnia 2012 r. stanął na stanowisku, iż o podleganiu właściwemu systemowi zabezpieczenia społecznego pracowników tymczasowych zatrudnionych wyłącznie w celu oddelegowania do pracy w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej - oprócz formalnych więzi pozostawania w stosunku pracy pomiędzy pracownikiem a przedsiębiorstwem wysyłającym oraz przynależności do porządku prawa pracy państwa delegującego - przesądza prowadzenie przez agencję pracy tymczasowej także zwykłej (znacznej, na znaczną skalę, znaczącej, istotnej, godnej odnotowania, zasadniczej, normalnej) działalności w państwie wysyłającym, w którym ma zarejestrowaną siedzibę
(I UK 359/11; LEX nr 1224677; por. też wyrok SN z dnia 5 maja 2010 r., II UK 319/09; LEX nr 604217).

Równocześnie Sąd Okręgowy podkreślił, iż przedstawione wyliczenie kryteriów nie stanowi katalogu zamkniętego, gdyż zgodnie z postanowieniami Decyzji nr 181, kryteria ocenne powinny być zawsze dostosowane do konkretnego przypadku i muszą uwzględniać charakter działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo w pań­stwie, w którym jest ono zarejestrowane.

Omawiając warunki wymagane do zakwalifikowania konkretnej sytuacji jako delegowania w rozumieniu prze­pisów o wspólnotowej koordynacji należy również wspo­mnieć o tymczasowym charakterze delegowania. Otóż - oddelegowanie do pracy za granicą ma miejsce tylko w przypadkach, gdy praca wykonywana w innym państwie jest z góry ograniczona w czasie (maksymalnie 12 miesię­cy, ewentualnie przedłużone o kolejne 12 miesięcy). Zdaniem Sądu Okręgowego, nie można zatem mówić o oddelegowaniu w sytuacjach, w których od początku planowany okres wykonywania pracy na terytorium innego państwa członkowskiego przekracza 12 miesięcy. W takich przypadkach pracownik wykonujący pracę na terytorium innego państwa będzie podlegał syste­mowi ubezpieczeń społecznych w miejscu wykonywa­nia pracy, chyba że będzie wobec niego zastosowany tryb wyjątkowy na podstawie art. 17 Rozporządzenia nr 1408/71.

Powołany przepis stanowi mianowicie, że dwa lub więcej pań­stwa członkowskie mogą zawrzeć w interesie niektó­rych osób (lub grup osób) porozumienie przewidujące wyjątki od ogólnych zasad ustalania ustawodawstwa właściwego, przewidzianych przepisami art. 13-16 Roz­porządzenia nr 1408/71. Aby uzyskać zgodę na utrzymanie podlegania dotych­czasowemu ustawodawstwu na podstawie art. 17, za­interesowany pracodawca występuje
z odpowiednim wnioskiem do instytucji w państwie, w którym ma swo­ją zarejestrowaną siedzibę, a ta po zebraniu wszelkich koniecznych danych zwraca się do odpowiedniego orga­nu w państwie, którego ustawodawstwu niektórzy pra­cownicy lub kategorie pracowników powinni zgodnie z przepisami wspólnotowymi podlegać, z wnioskiem o zastosowanie tego wyjątkowego uregulowania. W przypadku uzyskania pozytywnej decyzji organu państwa zatrudnienia, instytucja państwa wysyłającego wystawia zainteresowanym formularz E 101, przy czym w jego treści musi się znaleźć odniesienie, że został wy­dany dla przypadku odnoszącego się do art. 17. W przypadku braku zgody zastosowanie znajdą przepisy ogólne rozporządzenia, tj. art. 13 ust. 1 uzależniający ustalenie systemu ubezpieczenia od miejsca świadczenia pracy.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy podzielił stanowisko organu rentowego, iż w spornych okresach przesłanki wymagane przez art. 14 ust. 1 lit a rozporządzenia nie zostały spełnione.

W ocenie tego Sądu nie może być wątpliwości, że R. S., J. T., L. S., A. S. i M. P. zostali zatrudnieni przez płatnika od razu z zamiarem wysłania do pracy w Niemczech i tylko tam wykonywali swoją pracę. Umowa o pracę zawarta z J. T. (już po zakończeniu jego pracy na terenie Niemiec) z miejscem jej wykonywania na terenie kraju podlegała podważeniu jako niewiarygodna i nieważna jako faktycznie nie wykonana, o czym wskazano w powyższych rozważaniach.

W związku z tym, by można było uznać, że mamy do czynienia z delegowaniem
w rozumieniu Rozporządzenia 1408/71, niezbędne byłoby ustalenie, po pierwsze, że w trakcie trwania delegowania nadal istniał bezpośredni związek między spółką (...)
a pracownikami oraz, że płatnik prowadzi normalnie działalność na terytorium pierwszego państwa członkowskiego, w zakresie wskazanych powyżej kryteriów.

Spełnienie pierwszej z powyższych przesłanek nie było zasadniczo przez organ rentowy kwestionowane. Za spełnioną nie można było natomiast uznać – zdaniem Sądu Okręgowego - drugiej przesłanki odnoszącej się do sytuacji płatnika w kraju w kontekście prowadzenia „znacznej części działalności”. O ile Spółka powstała w 1999 r. przez początkowe lata działała wyłącznie na rynku krajowym zajmując się produkcją i montażem świetlików dachowych, to sytuacja ta zmieniła się wraz z rozpoczęciem działalności za granicą – na terenie Niemiec.

Od 2003 r., jak wskazuje załączona przez odwołującą dokumentacja, przeważająca część obrotów pochodziła z działalności prowadzonej w Niemczech, która systematycznie rosła począwszy od 68,46%, do 76,67% w 2004 r. i 82,09% w 2005 r. oraz 71,49%
w 2006 r., przy czym Spółka z końcem maja zakończyła działalność na terenie Niemiec. Analogiczne znaczne dysproporcje pojawiły się w strukturze zatrudnienia, notabene ulegającej systematycznemu wzrostowi. Mianowicie w 2005 r. na przeciętnie 46 zatrudnionych pracowników tylko 6 wykonywało pracę na terenie kraju, zaś pozostałe osoby na ternie Niemiec oraz średnio 5 osób w Szwecji, zaś w 2006 r. na przeciętnie 60 zatrudnionych pracowników niespełna 22 wykonywało pracę na terenie kraju, a 38 osób poza granicami, w tym 28 osób na terenie Niemiec.

Powyższe, mimo bezspornego zachowania dotychczasowego profilu działalności
na terenie kraju jak i administracji, przeważyło nad możliwością uznania, iż Spółka nadal prowadziła w spornym okresie „znaczącą część działalności” w państwie siedziby. Odwołująca okoliczności tych notabene nie podważała. Spółka, jeszcze przed okresem objętym analizą w niniejszej sprawie, praktycznie od początku 2005 r., występowała
o uzyskanie zgody na utrzymanie dotychczasowego ustawodawstwa w drodze wyjątku
(art. 17 rozporządzenia), co potwierdza jej świadomość w przedmiocie nie spełnienia podstawowych warunków utrzymania polskiego ustawodawstwa w spornym okresie.

Natomiast podnoszone obecnie twierdzenia, iż powyższe przesłanki „znacznej części działalności” winny być oceniane przez pryzmat działalności całej grupy kapitałowej (E., (...) i T.) – w ocenie Sądu Okręgowego - nie znajdują uzasadnienia z punktu widzenia powołanych przepisów. Odwołująca, mimo działania w ramach związku firm i mimo niewątpliwej zależności kapitałowej (gdy jedynym jej wspólnikiem jest (...) S.A), jest podmiotem odrębnym zarówno z punktu widzenia prawa handlowego jak i prawa ubezpieczeń społecznych. To odwołująca, nie grupa kapitałowa, była pracodawcą dla ubezpieczonych (zawierała umowy o pracę) jak i wypełniała obowiązki płatnika składek i jako taka odpowiada za prawidłowe spełnienie obowiązków ubezpieczeniowych, w tym zgłoszenia w odpowiednim państwowym systemie ubezpieczeń społecznych i to przesłanki prowadzenia jej wyodrębnionej działalności w świetle omawianych przepisów rozporządzenia 1408/71 stanowią wyłączny przedmiot oceny ich spełnienia. Powyższemu sprzeciwiają się natomiast powołane powyższe okoliczności osiągania przeważającej części obrotów z działalności prowadzonej w spornym okresie na terenie Niemiec jak i koncentracji w tym kraju zatrudnionych pracowników.

Reasumując – według Sądu Okręgowego - przesądzić należało o braku podstaw do zastosowania art. 14 ust. 1 lit. a rozporządzenia i objęcia R. S., J. T., L. S., A. S. i M. P. ubezpieczeniami społecznymi według polskiego ustawodawstwa i uznania ich za pracowników delegowanych w oparciu o cytowane powyżej przepisy. Do powyższego objęcia nie doszło również w drodze wyjątku przewidzianego w art. 17 rozporządzenia wobec braku zgody niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej. Powyższe zaś, wbrew oczekiwaniom odwołujących, stanowiło bezpośrednią podstawę do wydania skarżonych decyzji, których prawidłowość w konsekwencji powyższych rozważań należało uznać za potwierdzoną i odpowiadającą prawu. Natomiast ewentualna zmiana decyzji niemieckiego urzędu ubezpieczeń w wyniku aktualnie nieukończonego jeszcze prawomocnie postępowania przed Sądem Socjalnym w B. (S 72 KR 1220/10) i udzielenie zgodny na utrzymanie polskiego ustawodawstwa może stanowić podstawę do wznowienia postępowania w niniejszej sprawie.

Wobec powyższego na podstawie cytowanych wyżej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołania wobec braku usprawiedliwionych podstaw do ich uwzględnienia.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł płatnik składek (...) Spółka z o.o. z siedzibą w T. zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1/. naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 14 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 17 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów ubezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, dalej : „rozporządzenie" przez błędną wykładnię

2/. naruszenie przepisów prawa procesowego, a w szczególności art. 180 § 1 pkt 4 kpc przez podjęcie zawieszonego postępowania, mimo, iż nie ustały przyczyny zawieszenia, co mało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Wskazują na powyższe zarzuty płatnik wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie, że:

1 /.M. P. w okresie od 1.08.2005 r. do 31.05. 2006 r.,

2/.R. S. w okresie od 12.08. 2005 r. do 10.05. 2006 r.

3/. L. S. w okresie od 16.03.2005 r. do 31.01.2006 r..

4/.A. S. okresie od 1.05.2005 r. do 31.03. 2006 r.,

5/. J. T. w okresie od 1.10.2005 r. do 31.03.2006 r.

podlegali ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu według ustawodawstwa polskiego,

2. zasądzenie na rzecz Wnioskodawcy kosztów procesu, według norm przepisanych ewentualnie

3.uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Toruniu do ponownego rozpoznania,

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że zaskarżony wyrok nie jest słuszny, gdyż przede wszystkim jest on dotknięty uchybieniem o charakterze formalnoprawnym.

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2010 r. Sąd zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie i to na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 kpc. wobec toczącego się postępowania przed Sądem Socjalnym w B.. Cytowana norma prawna ustanawia możliwość zawieszenia postępowania, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania. Nie ulega wątpliwości, że rozstrzygnięcie Sądu Socjalnego w B. może w konsekwencji przesądzić, że pracownicy spółki (...) winni być ubezpieczeni według ustawodawstwa polskiego.

Postępowanie przed niemieckim sądem nie zostało jeszcze prawomocnie zakończone. Przyczyna zawieszenia postępowania trwa więc nadal i postępowanie w niniejszej sprawie – zdaniem apelującego - nie powinno być podjęte.

W ocenie Spółki, Sąd naruszył zatem art. 180 § 1 pkt 4 kpc., który upoważnia do podjęcia postępowania, gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania z chwila uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie. Wprawdzie norma ta daje możliwość podjęcia zawieszonego postępowania wcześniej, stosownie do okoliczności, jednak Sąd nie wskazał żadnych okoliczności przemawiających za podjęciem postępowania.

Przyjąć zatem trzeba, że zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie było słuszne i nie ma żadnych okoliczności uzasadniających podjęcie postępowania przed uprawomocnieniem się orzeczenia sądu niemieckiego.

Zdaniem skarżącego wydanie orzeczenia w takiej sytuacji jest co najmniej przedwczesne, a ewentualna możliwość późniejszego wznowienia postępowania, nie zwalnia od przestrzegania normy art. 180 § 1 pkt 4 kpc.

Przemawia to – według strony apelującej - za uchyleniem wyroku, z przekazaniem sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Skarżąca Spółka podniosła również, że zaskarżone orzeczenie narusza także prawo materialne, a to art. 14 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 17 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów ubezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie.

Przepisy rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 przyjmują regułę, iż ubezpieczenie społeczne winno być opłacane w miejscu wykonywania pracy. Jednakże ustanowienie odstępstw od tej reguły, trzeba przyjąć, ma na uwadze tę okoliczność, że rozwój międzynarodowej współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami i przedsiębiorcami wymaga przemieszczania się pracowników tych przedsiębiorstw do pracy w drugim państwie, przy zachowaniu głównych ośrodków życiowych tych pracowników w państwie siedziby pracodawcy. Zawarty w rozporządzeniu postulat prowadzenia w tym państwie przez pracodawcę delegowanych pracowników działalności w znacznym rozmiarze, czy też godnej odnotowania, niezależnie od tego, że nie jest precyzyjnie zdefiniowany, ma na uwadze zapobieżenie powstawaniu podmiotów w celu obejścia ograniczeń zawartych w rozporządzeniu.

Płatnik zaznaczył, że w Praktycznym przewodniku dotyczącym oddelegowani pracowników w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii przyjmuje się więc, że o tym, czy spełniony jest warunek prowadzenia w kraju działalności w znacznym rozmiarze decyduje wiele okoliczności, w tym okoliczności dotyczących otoczenia przedsiębiorstwa pracodawcy i jego perspektyw, a nie tylko poziom zatrudnienia i poziom obrotów.

Wymienia się bowiem kryteria:

- miejsce, gdzie ma siedzibę dane przedsiębiorstwo i skąd jest zarządzane,

- miejsce rekrutacji pracowników delegowanych,

- miejsce, gdzie jest zawierana większość umów z klientami,

- prawo, któremu podlegają umowy zawarte przez przedsiębiorstwo wysyłające z jego klientami i pracownikami,

-liczbę pracowników pracujących w państwie wysyłającym oraz za granicą,

- obrót w danym okresie osiągnięty w państwie wysyłającym.

W ocenie skarżącego, przesłanki te Spółka spełnia.

W tych warunkach Sąd przyjął, że o możliwości stosowania ustawodawstwa polskiego decyduje pozostawanie delegowanego pracownika w bezpośrednim związku z podmiotem delegującym, a przedsiębiorstwo wysyłające prowadzi znaczącą cześć działalności na terenie swojego państwa.

W Praktycznym przewodniku nie wskazuje się, że jest to wyczerpujący katalog przesłanek oraz że muszą one wystąpić łącznie w przypadku delegowania pracowników i zawierania wyjątkowego porozumienia na podstawie art. 17 rozporządzenia.

Według płatnika, w tym kontekście ważne jest, że w spółce Wnioskodawcy udziały najpierw w 50%, a od 07.10.2005 r. 100% zostały objęte przez (...) S.A., duży podmiot, obecnie giełdową spółkę akcyjna.

Przedstawione wyżej wywody i okoliczności – w ocenie apelującego - pozwalają odwołać się do zatrudnienia pracowników, a także osiągania obrotów w kraju Spółki (...) S.A. przy decydowaniu o stosowaniu polskiego prawa w zakresie ubezpieczeń zastosowaniu procedury wyjątkowej przewidzianej w art. 14 ust. 1 lit a Rozporządzenia czy art. 17 Rozporządzenia. Jego zdaniem dopiero wtedy można ocenić, czy są spełnione omawiane wyżej postulaty rozporządzenia, zwłaszcza postulat prowadzenia w kraju działalności w „znacznym rozmiarze”, czy też „godnej odnotowania”, czy też „w przeważającej mierze", bo takie określenia występują w pismach i dokumentach w niniejszej sprawie . Zdaniem płatnika, zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że grupa (...) prowadzi w kraju działalność „godną odnotowania”. Pozwala to przyjąć, że spółka (...) nie powstała tylko po to by zatrudnić pracowników do pracy na terenie Niemiec, a po to by usługi grupy (...) w zakresie budownictwa miały wszechstronny charakter. Podkreślił przy tym, że pracownicy powracający z zagranicy mogą być i są zatrudniani w przedsiębiorstwach grupy (...), zatrudniającej ponad 1000 pracowników.

Apelujący podniósł, iż zaskarżony wyrok, uwzględniając jedynie zatrudnienie i obroty spółki (...), oparty jest na błędnej wykładni art. 14 ust. 1 lit a Rozporządzenia. Uwzględnienie obrotów i stanu zatrudnienia spółki (...) S.A. bowiem odpowiada zawartemu w powołanym wyżej Praktycznym przewodniku postulatowi, przy stosowaniu art. 14 ust. 1 lit. a rozporządzenia, brania pod uwagę okoliczności dotyczących otoczenia przedsiębiorstwa pracodawcy i jego perspektyw, a nie tylko poziom zatrudnienia i poziom obrotów.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja płatnika (...) Spółki z o.o. z siedzibą w T. nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie Sąd Apelacyjny wskazuje, iż przedmiotowa sprawa jest kolejną sprawą, w której przedmiot sporu sprowadzał się do ustalenia czy okoliczności związane z zatrudnieniem i oddelegowaniem zainteresowanych do pracy w Niemczech na przełomie lat 2005-2006 uzasadniały zastosowanie wobec nich polskiego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń społecznych. Sąd Apelacyjny w Gdańsku rozpoznawał już apelacje Spółki m.in. w sprawach o sygnaturach: III AUa 985/15, III AUa 986/15, III AUa 1090/15 czy III AUa 1075/15, gdzie apelacje oddalił. Z treści uzasadnień wyroków Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 listopada 2015r. w sprawie III AUa 985/15 i z dnia 09 grudnia 2015r. w sprawie III AUa 1090/15 wynika, że istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji ( nie kwestionowane przez skarżącą), przebieg spraw oraz zarzuty, wnioski i uzasadnienie apelacji w wyżej wymienionych sprawach są tożsame, jak w niniejszej sprawie. Różnice sprowadzają się jedynie do zainteresowanych w poszczególnych sprawach.

W rozpatrywanej sprawie Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie zaoferowanym przez strony, dokonał właściwych ustaleń stanu faktycznego w zakresie elementów istotnych dla rozstrzygnięcia oraz prawidłowo ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy. Sąd ten prawidłowo zakreślił przedmiot sporu i rozpoznał istotę sprawy. Sąd Apelacyjny w całości podziela trafne i rzeczowe rozważania Sądu I instancji przyjmując je za własne. Nie zachodzi więc potrzeba ich ponownego powielania. Natomiast co do zarzutów wskazanych przez apelującą Spółkę, Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie w pełni zgadza się ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrażonym w wyroku z dnia 27 listopada 2015r. w sprawie III AUa 985/15, gdzie Sąd ten wskazał, że: „Argumentacja skarżącej Spółki dotycząca braku podstaw do podjęcia zawieszonego uprzednio postępowania i konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku z uwagi na prejudycjalny charakter sprawy toczącej się przed Sądem Socjalnym w B. jest całkowicie nieuzasadniona.

Zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. jest fakultatywne, nie istnieje więc nakaz każdorazowego zawieszania postępowania nawet w przypadku gdy rozstrzygnięcie danej sprawy faktycznie zależy od wyniku innej sprawy cywilnej. Z kolei zasadność zawieszenia postępowania, zastosowanie i powołanie odpowiedniej przyczyny i podstawy prawnej zawieszenia postępowania podlegają kontroli instancyjnej w drodze zażalenia (art. 394 § 1 pkt 6 k.p.c.). Ponadto kontrola ta sprowadzać się może także do podjęcia postępowania przez sąd, który może stwierdzić, że nie było podstawy do jego zawieszenia. Sąd Najwyższy w orzeczeniu IV CZ 185/55 z dnia 7 października 1955 rok (PiP 1957, nr 3, s. 649) wyraził pogląd, że sąd może uwzględnić wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania lub podjąć z urzędu zawieszone postanowienie nie tylko wówczas, gdy ustała przyczyna zawieszenia postępowania, ale także wtedy, gdy wbrew swemu postanowieniu o zawieszeniu postępowania dojdzie do wniosku, że przyczyna taka w ogóle nie istniała. Podjęciu w takim wypadku zawieszonego postępowania nie stoi na przeszkodzie prawomocność postanowienia o zawieszeniu, gdyż postanowienie o podjęciu postępowania nie jest równoznaczne z uchyleniem postanowienia o jego zawieszeniu. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 marca 1977 roku (I CZ 20/77, OSNC 1977/12/238) wskazując, iż wskazany w części wstępnej art. 180 k.p.c. obowiązek sądu podjęcia postępowania nie ogranicza się do przykładowo w dalszych punktach tego przepisu przytoczonych sytuacji procesowych i jeśli w jakichkolwiek innych okolicznościach sąd ten dojdzie do przekonania, że przyjęta poprzednio w jego postanowieniu podstawa zawieszenia w rzeczywistości nie istniała, powinien podjąć zawieszone postępowanie (por. również orzeczenia SN z dnia 28 października 1993 roku, III CRN 43/93 i z dnia 23 stycznia 1996 roku, II CRN 199/95).

Z tych rozstrzygnięć wynika kontynuowanie wykładni dopuszczającej następczą kontrolę zasadności i właściwej, odpowiednio do konkretnej sytuacji procesowej, podstawy zawieszenia postępowania, innymi słowy, sąd nie jest związany podstawą prawną zawieszenia postępowania, wskazaną w postanowieniu lub wskazaną wadliwie lub wreszcie wskazaną ogólnie.

Mając powyższe na uwadze wskazać trzeba, że po pierwsze Sąd Okręgowy nie był zobligowany do zawieszenia przedmiotowego postępowania do czasu zakończenia sprawy toczącej się przed Sądem Socjalnym w B., po drugie, skoro postępowanie to zawiesił to nie musiał w związku z tym czekać do uprawomocnienia się orzeczenia tego Sądu, lecz podjąć postępowanie zarówno z uwagi na zaistnienie stosownych okoliczności (art. 180 § 1 pkt 4 k.p.c.) jak też w trybie samokontroli, stwierdzając poprzez podjęcie tego postępowania, że nie zachodziły podstawy do zawieszenia postępowania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego to nie podjęcie postępowania przez Sąd Okręgowy powinno budzić wątpliwości lecz właśnie jego zawieszenie. Przypomnieć bowiem trzeba, że zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. jest usprawiedliwione jedynie wówczas, gdy pomiędzy przedmiotami obu prowadzonych równocześnie postępowań sądowych zachodzi zależność prejudycjalna mająca miejsce wówczas, gdy orzeczenie zapadłe w innej sprawie wchodzi w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w tym, gdzie ta zależność się wyłoniła. Tymczasem zwrócić należy uwagę, że samo złożenie wniosku przez skarżącą Spółkę do niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej o zastosowanie w drodze wyjątku ustawodawstwa polskiego, a następnie odwołania od odmownej decyzji w tym zakresie do Sądu Niemieckiego, świadczy o tym, że sama Spółka uznaje, że przesłanki określające ustawodawstwo polskie co do zasady nie zostały spełnione. Skoro jednak w niniejszym postępowaniu podnosi, że jednak należałoby rozważyć zaistnienie przesłanek uzasadniających zastosowanie ustawodawstwa polskiego na podstawie art. 14 ust. 1 lit a Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71, to należałoby uznać, że pierwszorzędną kwestią jest ustalenie czy nie zachodzą przesłanki do zastosowania ustawodawstwa polskiego w normalnym trybie (art. 14 ust. 1 lit a w/w Rozporządzenia) i dopiero w przypadku negatywnego rozstrzygnięcia w tej materii, usprawiedliwionym byłoby wystąpienie o zastosowanie polskiego ustawodawstwa w drodze wyjątku. Argumentacja odwołującej Spółki w tym zakresie nie może spotkać się z aprobatą, gdyż sprowadza się ona właściwie do zaakceptowania stanu gdy najpierw przesądza się zaistnienie danych okoliczności w drodze wyjątku, a więc z pominięciem pewnych zasadniczych reguł, a dopiero później do badania czy zachodzą przesłanki natury ogólnej.

W związku z powyższym, w ocenie Sądu Apelacyjnego podjęcie przez Sąd Okręgowy zawieszonego uprzednio postępowania nie było dotknięte wadą i nie doszło w ten sposób do jakichkolwiek uchybień procesowych czy też naruszenia interesów strony skarżącej.

Przechodząc zaś do oceny żądania skarżącej Spółki w pierwszej kolejności wskazać trzeba, że jak już wyżej wspomniano samo złożenie przez tą Spółkę wniosku o zastosowanie ustawodawstwa polskiego w drodze wyjątku pozwala stwierdzić, że organy ją reprezentujące mają świadomość tego, że nie zachodzą przesłanki wymienione w art. 14 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w i decyzji Komisji Administracyjnej ds. Zabezpieczenia Społecznego Pracowników Migrujących nr 181 z dnia 13 grudnia 2000 roku w sprawie interpretacji art. 14(1), 14a(I) oraz 14b(l) i (2) Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71. To zaś powoduje, że proponowana przez skarżącą Spółkę argumentacja jest całkowicie nieprzekonująca. Nie mniej jednak wskazać trzeba, że w okresach zatrudnienia” zainteresowanych, „skarżąca Spółka zdecydowaną większość obrotów uzyskiwała na terenie Niemiec, przy czym pozostały niewielki procent tych obrotów był generowany w Polsce oraz w Szwecji. Podobnie rzecz się miała w przypadku struktury zatrudnienia, gdzie również większość pracowników swoją pracę świadczyła na terenie Niemiec. Nie ulega wątpliwości, iż wysokość obrotów generowanych w Niemczech i liczba zatrudnionych tam pracowników uniemożliwia zastosowania polskiego ustawodawstwa w przypadku w/w pracowników. Oczywiście zgodzić się trzeba ze stanowiskiem apelującej Spółki, że spełnia ona część z tych warunków, jednakże przypomnieć trzeba, że kryteria te powinny być zawsze oceniane indywidualnie i muszą uwzględniać charakter działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo w państwie, w którym jest ono zarejestrowane. Dlatego też w sytuacji gdy w/w pracownicy nie byli wcześniej zatrudniani przez skarżącą Spółkę i zostali oni zrekrutowani wyłącznie w celu wykonania pracy za granicą, która w spornych okresach generowała dominujący przychód Spółki, brak jest podstaw do uznania żądania odwołującej Spółki za uzasadnione.

W ocenie Sądu Apelacyjnego całkowicie nieuprawnionym byłoby ocenianie sytuacji finansowej i kadrowej skarżącej Spółki w kontekście struktury zatrudnienia i miejsca generowania obrotów przez pozostałe Spółki powiązane z nią kapitałowo. Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał, że są to niezależne od siebie podmioty, działające na własnych rachunek. To Spółka (...) była pracodawcą” zainteresowanych,” dlatego też to obroty tylko tego podmiotu mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Stanowisko skarżącej Spółki nie znajduje uzasadnienia w w/w przepisach, których celem jest wspieranie swobody przepływu pracowników w obrębie Unii Europejskiej i zapobieganie komplikacjom natury administracyjnej, związanych ze zmianami podlegania systemom ubezpieczeń społecznych pracowników zatrudnianych w danym przedsiębiorstwie. Co więcej, uznanie argumentacji proponowanej przez apelującą Spółkę za dopuszczalną, mogłoby prowadzić do wielu nadużyć i wypaczenia regulacji wprowadzonych przepisami koordynacji systemów ubezpieczenia, gdyż otwierałoby to drogę do tworzenia przez duże podmioty gospodarcze spółek córek wyłącznie w celu wykonywania kontraktów zagranicznych, które unikałyby tym samym obowiązkowi podlegania ubezpieczeniu społecznemu państwa, w którym praca jest wykonywana.”

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny uznając, że brak jest podstaw do uwzględnienia apelacji Spółki, apelację tę oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Grażyna Czyżak SSA Jerzy Andrzejewski SSO del. Maria Ołtarzewska