Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Michał Bober
Sędziowie:	SSA Małgorzata Gerszewska (spr.) SSA Maria Sałańska - Szumakowicz
Protokolant:	stażysta Sylwia Gruba

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2015 r. w Gdańsku

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wyrównanie świadczenia

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 września 2014 r., sygn. akt VI U 1577/14

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 2004/14

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 13 maja 2014 r. organ rentowy odmówił M. S. wyrównania świadczenia z okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2013 r.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę i wypłatę należności za sporny okres powołując się na fakt, że powiadomiła ZUS o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej, co równoznaczne było, jej zdaniem, ze złożeniem wniosku o wypłatę zawieszonej renty wypadkowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 2 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał organ rentowy do wyrównania świadczenia ubezpieczonej za okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2013 r. oraz w punkcie 2 stwierdził, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, wskazując następujące motywy rozstrzygnięcia:

M. S. pobierała rentę wypadkowa, której wypłata zawieszona była w związku z prowadzeniem przez ubezpieczoną działalności gospodarczej.

Po uzyskaniu prawa do emerytury ubezpieczona pobierała emeryturę w zbiegu z rentą z tytułu wypadku przy pracy.

Ubezpieczona zakończyła prowadzenie działalności gospodarczej w dniu 28 maja 2012 r., a dokument dotyczący wyrejestrowania tej działalności złożyła drogą elektroniczną do ZUS. Organ rentowy nie wezwał ubezpieczonej do oświadczenia się, w jakim celu składa informację o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej. Nie pouczono też ubezpieczonej, że oprócz tej informacji powinna złożyć formalny wniosek w celu uzyskania świadczenia, którego wypłata została zawieszona z powodu prowadzenia działalności gospodarczej.

Pismem z dnia 24 czerwca 2013 r. ubezpieczona wniosła o doliczenie do stażu pracy okresu prowadzenia działalności gospodarczej, który decyzją z dnia 2 lipca 2013 r. - wobec nieopłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - został załatwiony odmownie.

W piśmie, które wpłynęło do pozwanego dnia 6 lutego 2014 r. ubezpieczona wniosła o wypłatę zaległej renty wypadkowej, powołując się na fakt powiadomienia ZUS o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej.

W notatce kolegialnej z dnia 29 lutego 2014 r. Naczelnik Wydziału stwierdził w punkcie IV, iż po złożeniu wniosku w czerwcu 2013 r. ZUS posiadał informację o wyrejestrowaniu działalności, w związku z czym zlecił wypłatę wyrównania od 1 czerwca 2013 r.

Decyzją z dnia 5 marca 2014 r. przeliczono ubezpieczonej rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz przyznano jej prawo do wypłaty należności od 1 czerwca 2013 r. do 31 marca 2014 r.

Wnioskiem z dnia 30 kwietnia 2014 r., ubezpieczona wniosła o wypłatę zaległej renty za okres od 1 maja 2012 r. do 1 czerwca 2013 r., powołując się ponownie na fakt zgłoszenia pozwanemu faktu zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej z dniem 28 maja 2012 r.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją wniosek został załatwiony odmownie.

Dysponując tak ustalonym stanem faktyczny, przy uwzględnieniu treści art. 116 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe Sąd zważył, iż bezsprzecznie ubezpieczona zgłosiła w organie rentowym fakt zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej w dniu 28 maja 2012 r. z zamiarem uzyskania wypłaty zawieszonego świadczenia rentowego. A skoro tak, to obowiązkiem organu rentowego, po otrzymaniu informacji od ubezpieczonej o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej, było udzielenie jej wyjaśnienia, zgodnie z § 2 rozporządzenia MP i PS z 11 października 2011 r., że do tej informacji ubezpieczona powinna dołączyć formalny wniosek o wypłatę świadczenia, bądź zobowiązanie ubezpieczonej do oświadczenia się, czy jej zamiarem jest uzyskanie wypłaty zawieszonej renty. Organ rentowy nie wykonał ciążącego na nim obowiązku a dowodem świadczącym o tym, że brak formalnego wniosku nie był, w ocenie pozwanego, wymagany do podjęcia wypłaty świadczenia jest to, że decyzją z dnia 5 marca 2014 r. przyznano ubezpieczonej prawo do wyrównania świadczenia za okres od 1 czerwca 2013 r. do 31 marca 2014 r. z powołaniem na informacje posiadane już przez ZUS o wyrejestrowaniu przez ubezpieczoną działalności gospodarczej.

Jeśli więc pozwany zdecydował o wypłacie wyrównania za okres od 1 czerwca 2013 r. do 21 marca 2014 r. bez wniosku ubezpieczonej, to nielogicznym jest powoływanie się przez organ rentowy na brak takiego wniosku w uzasadnieniu odmownej decyzji z dnia 13 maja 2014 r.

W tej sytuacji, Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że organ rentowy dopuścił się błędu w rozumieniu art. 133 ust.1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, o czym orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, Sąd stwierdził, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, albowiem w dacie wydawania decyzji dysponował wszystkimi dokumentami niezbędnymi do rozstrzygnięcia sprawy, a jedynie zaniedbał ostatecznego wyjaśnienia stanowiska ubezpieczonej przy założeniu, że jej zachowanie nie jest jednoznaczne.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany zaskarżając go w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 116 ust. 1 w zw. z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie odwołania, względnie uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Uzasadniając swoje stanowisko skarżący podkreślił, że ubezpieczona nie złożyła wniosku o podjęcie wypłaty zawieszonego świadczenia, stąd brak jest podstaw do wypłaty jego wyrównania za okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2013 r. Dodatkowo podniósł, żeW. (...) miał możliwość wydania decyzji w sprawie wyrównania świadczenia dopiero po złożeniu przez skarżącą wniosku z dnia 24 czerwca 2013 r., kiedy to uzyskał informację o okresie prowadzonej przez ubezpieczoną działalności gospodarczej i dopiero wniosek dotyczący doliczenia stażu pracy mógł stanowić podstawę do wypłaty wyrównania świadczenia za okres od daty złożenia wniosku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w analizowanej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jest zobowiązany do wypłaty M. S. wyrównania świadczenia rentowego za okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2013 r.

Powyższą wątpliwość, zdaniem Sądu Apelacyjnego w sposób wyczerpujący wyjaśnił w uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd I instancji. Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając, jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Przystępując do oceny zarzutów apelacyjnych podkreślić trzeba, iż niewątpliwie trafna jest uwaga pozwanego, że generalną zasadą postępowań decyzyjnych jest działanie organów rentowych na wniosek zainteresowanego, co wynika m.in. z treści art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wobec powyższego przyznać należy, iż co do zasady wszelkie świadczenia - jeśli ustawa nie czyni w tym zakresie odstępstw - winny być wypłacane ubezpieczonym, po uprzednim złożeniu stosownego wniosku w organie rentowym. Jednocześnie nie można tracić z pola widzenia, że na organach rentowych spoczywa obowiązek pouczania zainteresowanych o ich prawach i obowiązkach w zakresie ustalania i pobierania świadczeń, przy czym nie zawsze - tak jak w przypadku instytucji zwrotu nienależnie pobranych świadczeń (zob. art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) - musi być on wprost wyrażony w przepisach ustawy. Niezależnie jednak od podstawy zobowiązania wymóg pouczenia ma charakter formalny, tzn. brak pouczenia albo gdy było ono niewystarczające lub obciążone wadą prawną (wyjaśnienia oparte na niewłaściwej interpretacji przepisów lub nieaktualnym stanie prawnym) kwalifikuje konkretne działanie organu rentowego w kategoriach błędu powodującego przyznanie świadczenia za 3 lata wstecz od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, por. monografia Kamil Antonów, LEX 2011, Zakres działania organów rentowych z urzędu, [w:] Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. Pojęcie oraz właściwości postępowań przedsądowych i ochrony cywilnosądowej).

Przekładając powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy zaznaczyć trzeba, że pozwany bezsprzecznie jest zobowiązany do wypłaty wnioskowanego przez ubezpieczoną wyrównania świadczenia rentowego za okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2013 r. Sąd Apelacyjny dostrzega oczywiście, że co do zasady ubezpieczona winna obok złożonej w organie rentowym w dniu 28 maja 2012 r. informacji o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej, złożyć formalny wniosek o wypłatę zawieszonej renty z tytułu wypadku przy pracy. Jednakże w kontekście późniejszych działań pozwanego polegających na wypłacie ubezpieczonej zaległego świadczenia za okres od 1 czerwca 2013 r. do 21 marca 2014 r. bez uprzedniego wniosku M. S., wyłącznie w oparciu o znajdującą się w aktach informację o wyrejestrowaniu działalności gospodarczej, uznać należało, że taki wniosek nie był konieczny. Zdaniem Sądu Odwoławczego w dacie, w której pozwany powziął informację w przedmiocie zakończenia prowadzenia przez skarżącą działalności gospodarczej, tj. w dniu 28 maja 2012 r., winien udzielić jej wyjaśnienia, zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r., że do tej informacji ubezpieczona powinna dołączyć formalny wniosek o wypłatę świadczenia, względnie zobowiązać ją do złożenia oświadczenia, czy jej zamiarem jest uzyskanie wypłaty zawieszonej renty ( zwłaszcza, że w wydawanych i doręczanych wnioskodawczyni decyzjach brak jest stosownego pouczenia dotyczącego zasad wznawiania wypłaty zawieszonego świadczenia ). Pozwany zaniechał powyższym obowiązkom, co jednakowoż nie wpłynęło na treść decyzji z dnia 5 marca 2014 r., którą - bez uprzedniego wniosku ubezpieczonej o wypłatę świadczenia - przyznał jej prawo do wypłaty należności za okres od 1 czerwca 2013 r. do 31 marca 2014 r. Jeśli zatem pozwany uznał, że we wskazanym wyżej przypadku nie było potrzeby składania wniosku, gdyż wystarczającym impulsem do działania dla organu rentowego winna być sama informacja ubezpieczonego dotycząca jego aktualnej sytuacji prawnej, to konsekwentnie żądanie wnioskodawczyni wypłaty zaległego świadczenia za okres od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2013 r., oparte wyłącznie na informacji o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej, również winno zostać uwzględnione.

Mając na uwadze powyższe, podzielając stanowisko Sądu I instancji i uznając apelację pozwanego za bezprzedmiotową, Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 k.p.c., orzekł, jak w sentencji.