Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Mazur (spr.)
Sędziowie:	SSA Bożena Grubba SSA Maria Sałańska - Szumakowicz
Protokolant:	sekr.sądowy Lidia Pedynkowska

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2013 r. w Gdańsku

sprawy D. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do renty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 lipca 2013 r., sygn. akt VI U 5272/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 2045/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 listopada 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na art. 57 i art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił ustalenia D. S. od dnia 01 listopada 2012 r. dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 07 listopada 2012 r. stwierdzono, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła D. S. kwestionując dokonaną w postępowaniu administracyjnym ocenę: stanu jej zdrowia i wpływu rozpoznanych schorzeń na zdolność do pracy oraz domagając się ustalenia jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonej, organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 29 lipca 2013 r. w sprawie VI U 5272/12 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1.  zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 12 listopada 2012 r. w ten sposób, że ustalił D. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 01 listopada 2012 r. do dnia 31 października 2014 r.,

2.  stwierdził, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

D. S. (ostatnio zatrudniona jako pracownik fizyczny, sprzedawca) do dnia 31 października 2012 r. uprawniona była do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, w dniu 05 października 2012 r. złożyła w organie rentowym wniosek o dalsze przyznanie prawa do renty. Organ ten poddał ją badaniu przez lekarza orzecznika ZUS i komisję lekarską ZUS, którzy w wydanych orzeczeniach nie uznali ubezpieczonej za osobę niezdolną do wykonywania zatrudnienia.

W celu zweryfikowania orzeczeń wydanych przez lekarza orzecznika i komisję lekarską ZUS, Sąd Okręgowy powołał biegłych lekarzy sądowych z zakresu następujących specjalności: neurologa, neurochirurga i internisty.

Biegli w opinii z dnia 12 marca 2013 r. rozpoznali u ubezpieczonej następujące schorzenia:

- przewlekły zespół korzeniowy lędźwiowy w przebiegu wielopoziomowych zmian zwyrodnieniowo- dyskopatycznych,

- stan po operacji dyskopatii lędźwiowej L4-L5 w 2011 r.,

- przebytą operację dyskopatii szyjnej C6-C7 w 2008 r.,

- niedoczynność tarczycy w trakcie terapii,

- mięśniaki macicy leczone operacyjnie w 2008 r.,

- przebytą artroskopię kolana lewego w 2008 r.,

- zaburzenia depresyjne w wywiadzie.

Zdaniem biegłych ubezpieczona nadal jest częściowo okresowo niezdolna do pracy do dnia 30 października 2014 r. W stanie zdrowia ubezpieczonej nie nastąpiła istotna poprawa skutkująca odzyskaniem zdolności do pracy. Badana przedłożyła badanie MR kręgosłupa lędźwiowego z dnia 29 listopada 2012 r. po dacie badania przez komisję lekarską ZUS. Biegli nie podzielili opinii wydanej przez lekarza orzecznika ZUS i komisji lekarskiej ZUS. Stwierdzone w badaniu MR kręgosłupa lędźwiowego duże zmiany w strukturach kręgosłupa lędźwiowego uzasadniają zgłoszone przez badaną dolegliwości mimo braku ewidentnego deficytu neurologicznego i kwalifikują do orzeczenia częściowej niezdolności do pracy.

Po zapoznaniu się z wydaną przez biegłych opinią, organ rentowy zgłosił do niej zastrzeżenia, w których wskazał, iż fakt przedłożenia nowego badania MR jest nową okolicznością, lecz argumentacją obiektywną proponowanego świadczenia musi być deficyt funkcji, a nie zmiany obrazowe mogące mieć różnorodną manifestację kliniczną. Odruchy symetryczne równe, bez ograniczeń ruchowych, niedowładów, zaników mięśniowych. Zabieg operacyjny przebyty dawno temu z dobrym efektem, zatem nastąpiła adaptacja do istniejącego schorzenia. Zgodnie z zasadami kwalifikacji do zatrudnienia, ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. Wobec powyższego organ ten wniósł o przekazanie zastrzeżeń biegłym, bądź oddalenie odwołania.

W opinii uzupełniającej wydanej w dniu 16 maja 2013 r. biegli w całości podtrzymali wydane wcześniej orzeczenie, nadto wskazali, iż przedstawienie nowego badania MRI kręgosłupa nie jest nową okolicznością, ponieważ ubezpieczona odczuwa dolegliwości kręgosłupa od dawna. Deficyt funkcji objawia się: bólami okolicy L-S z promieniowaniem do kończyny dolnej lewej z ograniczeniem ruchomości kręgosłupa, ze wzmożonym napięciem mięśni przykręgosłupowych, z zaburzeniami czucia na lewej kończynie dolnej oraz z nietrzymaniem od 6 miesięcy moczu nie tylko po wysiłku. Zgłasza bóle kręgosłupa szyjnego z zawrotami głowy. Mimo systematycznego leczenia i rehabilitacji w stanie zdrowia ubezpieczonej brak wyraźnej poprawy.

Po zapoznaniu się z wydaną przez biegłych opinią uzupełniającą, organ rentowy zgłosił do niej zastrzeżenia, w których wskazał, iż przedłożony przez ubezpieczoną wynik badania MRI stanowią nową okoliczność uzasadniającą zastosowanie przepisu art. 477(14) § 4 k.p.c.

Sąd I instancji uwzględnił wydaną przez biegłych opinię i uznał ją za wyczerpującą, poddającą wszechstronnej analizie stan zdrowia ubezpieczonej w odniesieniu do jej możliwości zawodowych.

Sąd ten wywodził dalej, że opinia biegłych została szczegółowo uzasadniona, a ponadto wnioski w niej zawarte nie nasuwały wątpliwości, co do ich trafności, zatem brak było podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego. Biegli są bowiem doświadczonymi specjalistami z tych dziedzin medycyny, które odpowiadały schorzeniom odwołującej. Opinię wydali po zapoznaniu się z wszystkimi dokumentami leczenia przedłożonymi przez ubezpieczoną oraz po przeprowadzeniu stosowanego badania ubezpieczonej. Stanowisko swoje fachowo, logicznie i wyczerpująco uzasadnili, zatem brak było podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska organu rentowego o konieczności zastosowania w przedmiotowej sprawie przepisu art. 477 (14) § 4 k.p.c.

Zgodnie z jego treścią w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub orzeczenie komisji lekarskiej ZUS i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka, co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W takim wypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

Sąd I instancji nie uwzględnił powyższego wniosku, albowiem wynik badania MRI z listopada 2012 r. nie stanowił nowej okoliczności, o jakiej mowa w art. 477 (14) § 4 k.p.c. Sąd ten wskazał, że wynik tego badania nie wniósł do sprawy żadnych nowych okoliczności dotyczących stanu zdrowia ubezpieczonej, a potwierdził występowanie u ubezpieczonej przewlekłego zespołu korzeniowo-lędźwiowego w przebiegu wielopoziomowych zmian zwyrodnieniowo dyskopatycznych i z tego tytułu uprawniona była do świadczenia rentowego do października 2012 r.

Lekarze orzecznicy ZUS w oparciu o dostępną dokumentację medyczną, w tym zaświadczenia o stanie zdrowia ubezpieczonej potwierdzające występowanie powyższych schorzeń, powinni byli uwzględnić te okoliczności, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości winni byli przeprowadzić badanie w powyższym kierunku, do czego uprawniał ich przepis § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 273, poz. 2711).

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że na etapie postępowania orzeczniczego organ rentowy powinien był dokonać prawidłowych ustaleń. Od chwili wniesienia odwołania nie nastąpiła żadna zmiana mogąca stanowić podstawę do zastosowania powołanego art. 477 (14) § 4 k.p.c., a wynik badania MRI wykonany w listopadzie 2012 r. potwierdza jedynie występujące u ubezpieczonej schorzenia ze strony kręgosłupa.

Przedmiotem niniejszego postępowania jest prawo ubezpieczonej do renty z tytułu niezdolności do pracy. Spór stron w tej kwestii należy więc rozstrzygać w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.), a ściślej rzecz ujmując m.in. o treść art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a niezdolność do pracy powstała w okresie składkowym lub nieskładkowym albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Podstawą przyznania renty jest ustalenie, że osoba dochodząca tego świadczenia jest niezdolna do pracy, a więc jest częściowo lub całkowicie niezdolna do wykonywania zatrudnienia, a po przesądzeniu tej przesłanki, czy posiada ona wymagany okres zatrudnienia i czy niezdolność do pracy powstała w odpowiednim okresie.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest zgodnie z ust. 3 cytowanego przepisu osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 ustawy emerytalnej, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Dokonując analizy stanu zdrowia ubezpieczonej przez pryzmat wszystkich wymienionych wyżej przesłanek, Sąd I instancji doszedł do przekonania, że występujące u ubezpieczonej schorzenia stanowią podstawę orzeczenia o niezdolności do pracy na okres wskazany w opinii biegłych.

Jak z powyższego wynika wnioskodawczyni spełnia przesłanki uzasadniające przyznanie prawa do renty wymienione w art. 57 ustawy emerytalnej, albowiem biegli lekarze sądowi w wyniku przeprowadzonego badania orzekli, iż ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy do dnia 18 października 2013 r.

Mając na względzie powyższe, Sąd ten na zasadzie art. 477 (14) § 2 k.p.c. orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

W pkt 2 sentencji wyroku Sąd Okręgowy, zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji stwierdzając, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności tego organu, bowiem dowody zaprezentowane w trakcie postępowania sądowego były tożsame z dowodami, którymi dysponował w trakcie prowadzonego postępowania orzeczniczego, a przedłożony przez ubezpieczoną wynik badania MRI kręgosłupa potwierdził jedynie występowanie u niej dolegliwości neurologicznych. Oznacza to, że przyczyną, dla której ubezpieczona uzyskała prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie postępowania sądowego nie były dowody, do których organ rentowy nie mógłby się wcześniej ustosunkować, a jedynie sama odmienna ocena stanu jej zdrowia dokonana przez biegłych sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 477 (14) § 4 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy dokonał streszczenia postępowań: administracyjnego i sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie, powołał treść art. 477 (14) § 4 k.p.c. oraz wskazał, że opinia biegłych, która stanowiła podstawę wyrokowania w niniejszej sprawie wydana została w oparciu o wyniki nowego badania MR - nie przedkładanego w trakcie postępowania orzeczniczego przed organem rentowym.

Apelujący zważył, że przedmiotem postępowania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest ocena zasadności decyzji wydanej przez organ rentowy. Postępowanie sądowe ma charakter kontrolny-orzekanie winno zatem opierać się na stanie faktycznym i prawnym istniejącym w dacie wydania decyzji. O ocenie zasadności wydanej decyzji decydować mogą jedynie okoliczności istniejące w chwili ustalania prawa do świadczenia. Postępowanie dowodowe przed sądem ma charakter sprawdzający i weryfikujący ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli, zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną, powinni poddawać ocenie merytorycznej prawidłowość orzeczenia wydanego w postępowaniu orzeczniczym prowadzonym przed organem rentowym, które stanowiło podstawę wydania zaskarżonej decyzji. Późniejsze zmiany w stanie zdrowia lub pogorszenie sprawności wnioskodawców nie mogą stanowić podstawy dla uznania decyzji za wadliwą i prowadzić do jej zmiany w postępowaniu sądowym.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy apelujący stwierdził, iż biegli wydający opinię w przedmiotowej sprawie zgodzili się z oceną komisji lekarskiej ZUS o braku u badanej ewidentnego deficytu neurologicznego.

Stwierdzenie przez komisję lekarską ZUS braku objawów ubytkowych, zaników mięśniowych, zaburzeń funkcji zwieraczy, ograniczeń ruchomości uzasadniało odmowę ustalenia niezdolności do pracy na dalszy okres. W ocenie organu rentowego ubezpieczona była osobą zdolną do pracy, wymagającą jedynie stosowania leków przeciwbólowych w okresach zaostrzenia zespołu bólowego ewentualnie korzystania ze zwolnienia lekarskiego od pracy w okresie czasowej niezdolności do pracy.

Zdaniem ZUS/Oddziału w B., skoro biegli lekarze sądowi ustalenie częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej oparli wyłącznie na nowym wyniku badania MR wskazując, iż wynik ten, przy braku ewidentnego deficytu neurologicznego uzasadnia zgłaszane przez badaną dolegliwości - to zgodnie z wyżej przytoczonym przepisem sprawa winna zostać przekazana organowi rentowemu do rozpoznania.

W konkluzji apelacji organ rentowy wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania temu organowi i umorzenie postępowania, ewentualnie

2) przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Odnosząc się na wstępie do zarzutu naruszenia prawa procesowego, a w szczególności art. 477 (14) § 4 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, pomimo przedłożenia w toku postępowania sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie wyniku badania MRI kręgosłupa lędźwiowego z dnia 29 listopada 2012 r., wskazać należy, że przez „nowe okoliczności dotyczące niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji”, o których mowa w tym przepisie rozumieć należy, powstałe po dniu złożenia odwołania od zaskarżonej decyzji, takie okoliczności, które mogą prowadzić do zmiany tej niezdolności w wyniku ponownej oceny stanu zdrowia za okres objęty tą decyzją – bez potrzeby ponoszenia kosztów postępowania dowodowego przed sądem (por. wyrok S.N. z dnia 12 stycznia 2012 r. w sprawie II UK 79/11, publik. LEX nr 1130387).

Tymczasem przedstawiony w przedmiotowej sprawie przez D. S. wynik badania MRI kręgosłupa lędźwiowego z dnia 29 listopada 2012 r. (k. 12 akt sprawy) nie może samodzielnie prowadzić do odmiennej oceny kwestii jej niezdolności do pracy, ponieważ fakt wielopoziomowych zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa lędźwiowego wnioskodawczyni wynika również z innych dokumentów medycznych, a decydująca jest ocena wpływu zgłaszanych przez nią dolegliwości neurologicznych, związanych z tym schorzeniem, na jej zdolność do pracy zarobkowej.

W związku z powyższym zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że wynik badania MRI kręgosłupa lędźwiowego z dnia 29 listopada 2012 r. nie stanowi „nowej okoliczności dotyczącej niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji” w rozumieniu art. 477 (14) § 1 k.p.c., a zatem nie zachodzi prawno-procesowa podstawa z tego przepisu do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania.

Spór w przedmiotowej sprawie koncentruje się na kwestii, czy wnioskodawczyni spełnia, wynikającą z treści art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przesłankę przywrócenia jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, w postaci ponownego powstania tej niezdolności w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty.

Nie znajdowały natomiast w niniejszej sprawie zastosowania przepisy art. 57 ust. 1 lub 2 ustawy emerytalnej. Podkreślenia bowiem wymaga, że przepisy te nie dotyczą przypadku, w którym ubezpieczona ponownie stała się niezdolna do pracy w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty.

U podstaw dokonanej przez ten Sąd I instancji oceny zdolności D. S. do pracy leżała sporządzona w postępowaniu pierwszoinstancyjnym opinia biegłych sądowych lekarzy: internisty-reumatologa, neurologa, neurochirurga i endokrynologa z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 13-14 akt sprawy), uzupełniona opinią tych biegłych z dnia 16 maja 2013 r. (k. 29 akt sprawy), w której biegli ci uznali, że rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia czynią ją po dniu 31 października 2012 r. nadal częściowo niezdolną do pracy do dnia 31 października 2014 r.

Opinia biegłego podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. wyrok S.N. z dnia 21 października 2004 r. w sprawie V CK 143/04, publik. LEX nr 585885).

Sąd Apelacyjny stwierdza, iż sporządzona w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, opinia biegłych sądowych lekarzy: internisty-reumatologa, neurologa, neurochirurga i endokrynologa z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 13-14 akt sprawy), uzupełniona opinią tych biegłych z dnia 16 maja 2013 r. (k. 29 akt sprawy), odpowiada wymogom stawianym przez przepis art. 285 § 1 k.p.c., ponieważ nie tylko umożliwia jej sądową kontrolę, ale nadto uzasadnienie jest przystępne i zrozumiałe dla osób nie dysponujących wiedzą medyczną, zaś wnioski sformułowane zostały jasno i czytelnie.

Opinia ta sporządzona została przez lekarzy o specjalności adekwatnej do schorzeń, na które cierpi D. S.. Treść tej opinii świadczy o tym, że jej wydanie poprzedzone zostało rzetelną i wnikliwą analizą zgromadzonych w sprawie dowodów, mających wpływ na wyrażone w tych opiniach finalne ustalenia. Biegli sądowi lekarze przekonywująco i logicznie uzasadnili swoje stanowisko.

Zdaniem Sądu II instancji dokonana przez tych biegłych ocena wpływu rozpoznanych u wnioskodawczyni schorzeń na jej zdolność do pracy uwzględnia zarówno wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej czynniki medyczne, jak i wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej czynniki zawodowe.

Wnioski końcowe opinii biegłych sądowych lekarzy: internisty-reumatologa, neurologa, neurochirurga i endokrynologa z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 13-14 akt sprawy), uzupełnionej opinią tych biegłych z dnia 16 maja 2013 r. (k. 29 akt sprawy), korespondują z treścią opisów badań przedmiotowych zawartych w tej opinii.

Podstawą uznania częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy i ustalenia jej decyzją ZUS/Oddziału w B. z dnia 22 czerwca 2012 r. prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od dnia 17 marca 2012 r. do dnia 31 października 2012 r. (k. 29 akt ren. ZUS) była rozpoznana u niej dysfunkcja bólowa kręgosłupa L/S po leczeniu operacyjnym dyskopatii w listopadzie 2011 r. (opinia lekarza orzecznika ZUS z dnia 23 maja 2012 r. – k. 106 akt dok. lek. ZUS).

W świetle zaświadczeń o stanie zdrowia: z dnia 26 września 2012 r. (k. 107 akt dok. lek. ZUS), z dnia 10 października 2012 r. (k. 108 akt dok. lek. ZUS) i z dnia 11 października 2012 r. (k. 109 akt dok. lek. ZUS) jako choroby podstawowe rozpoznano u D. S.: dyskopatię C6/C7 – stan po leczeniu operacyjnym oraz dyskopatię C4/C6 i C5/C6, rwę szyjno-barkową lewostronną.

Zaskarżoną decyzję z dnia 12 listopada 2012 r. organ rentowy wydał w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia 07 listopada 2012 r., w którym wskazano, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy (opinia komisji lekarskiej ZUS z dnia 14 maja 2012 r. – k. 122-123 akt dok. lek. ZUS).

W świetle powyższych okoliczności za kluczowe dla oceny zdolności D. S. do pracy zarobkowej po dniu 31 października 2012 r. jest ustalenie wpływu rozpoznanych u niej schorzeń neurologicznych i ortopedycznych na sprawność jej organizmu.

Dla uznania wnioskodawczyni za niezdolną do pracy konieczne jest, aby naruszenie sprawności organizmu powodowało, co najmniej utratę w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez nią kwalifikacji (art. 12 ust. 3 ustawy emerytalnej).

Z treści art. 12 ust. 3 ustawy emerytalnej wynika bowiem, że nie ma niezdolności do pracy w przypadku, gdy naruszenie sprawności organizmu nie jest przeszkodą do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi lub możliwymi do nabycia kwalifikacjami (por. uzasadnienie wyroku S.N. z dnia 17 kwietnia 2008 r. w sprawie II UK 192/07, publik. LEX nr 511705).

Kluczowa dla stwierdzenia, czy rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia nadal po dniu 31 października 2012 r. czynią ją niezdolną do pracy, jest zatem ocena elementu „znaczności” ograniczenia jej zdolności do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez nią kwalifikacji na skutek wynikających z powyższych schorzeń przeciwwskazań.

Zaznaczyć bowiem należy, że niezdolność do pracy w stopniu mniejszym niż „znaczny” nie jest niezdolnością do pracy objętą ochroną rentową (por. wyrok S.N. z dnia 18 maja 2010 r. w sprawie I UK 22/10, publik. LEX nr 607130).

Wnioskodawczyni ma wykształcenie podstawowe – nie posiada wyuczonego zawodu, dotychczas wykonywała pracę na stanowiskach: kelnerki (k. 7-8 akt ren. ZUS), pomocy dentystycznej (k. 9-10 akt ren. ZUS), robotnika gospodarczego (k. 11-12 akt ren. ZUS), sprzedawcy (k. 13-22 akt ren. ZUS), ostatnio zaś wykonywała pracę na stanowisku pracownika fizycznego (k. 111-112 akt ren. ZUS), a zatem dla oceny wpływu rozpoznanych u niego schorzeń na zdolność do pracy zarobkowej przyjąć należy jej kwalifikacje faktyczne, wynikające z dotychczas wykonywanych prac.

Z opinii biegłych sądowych lekarzy: internisty-reumatologa, neurologa, neurochirurga i endokrynologa z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 13-14 akt sprawy), uzupełnionej opinią tych biegłych z dnia 16 maja 2013 r. (k. 29 akt sprawy) wynika, że w stosunku do stanu zdrowia neurologicznego i ortopedycznego, który leżał u podstaw ustalenia ubezpieczonej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od dnia 17 marca 2012 r. do dnia 31 października 2012 r., w obecnym stanie nie nastąpiła poprawa i jest ona nadal do dnia 31 października 2014 r. okresowo, częściowo niezdolna do pracy zarobkowej z powodu przewlekłego zespołu korzeniowego lędźwiowego w przebiegu wielopoziomowych zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych.

Zasady logiki i doświadczenia życiowego nakazują przyjęcie, że schorzenia zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa i związane z nimi przewlekłe dolegliwości bólowe rodzą przeciwwskazanie do pracy wymagającej znacznego wysiłku fizycznego, wykonywanej w ekspozycji na niekorzystne warunki pogodowe oraz wymagającej zachowania sprawności ruchowej: chodzenia, schylania się, podnoszenia i noszenia ciężarów, czy długotrwałego utrzymywania wymuszonej pozycji ciała.

Tymczasem zarówno ostatnio wykonywana praca pracownika fizycznego, jak i dotychczas wykonywane prace: kelnerki, pomocy dentystycznej, robotnika gospodarczego i sprzedawcy są pracami z przewagą wysiłku fizycznego, wymagającymi m.in.: sprawności obu rąk, długotrwałego utrzymywania wymuszonej pozycji ciała, schylania się, podnoszenia i noszenia ciężarów.

Zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest zatem uznanie, że rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia kręgosłupa i związany z tymi schorzeniami przewlekły zespół bólowy w znacznym stopniu ograniczają jej zdolność do wykonywania pracy odpowiadającej jej kwalifikacjom.

Tym samym stwierdzić należy, że ustalony dla D. S. zakres przeciwwskazań wypełnia, stawiany przez przepis art. 12 ust. 3 ustawy emerytalnej, wymóg „znaczności” ograniczenia jej zdolności do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez nią kwalifikacji.

Odnosząc się do stanowiska organu rentowego, zgodnie z którym stwierdzenie przez komisję lekarską ZUS braku: objawów ubytkowych, zaników mięśniowych, zaburzeń funkcji zwieraczy i ograniczeń ruchomości uzasadniało odmowę ustalenia niezdolności do pracy na dalszy okres wskazać należy, że biegli sądowi w sposób przekonywujący wyjaśnili powody, dla których uznali, że wnioskodawczyni jest po dniu 31 października 2012 r. nadal częściowo, okresowo niezdolna do wykonywania pracy zarobkowej do dnia 31 października 2013 r. – podali, że deficyt funkcji objawia się: bólami okolicy L-S z promieniowaniem do kończyny dolnej lewej z ograniczeniem ruchomości kręgosłupa, z wzmożonym napięciem mięśni przykręgosłupowych, z zaburzeniami czucia na lewej kończynie dolnej oraz z nietrzymaniem od 6 miesięcy moczu nie tylko po wysiłku (opinia uzupełniająca k. 29 akt sprawy).

Uwadze Sądu Apelacyjnego nie uszedł przy tym fakt, że zarówno lekarz orzecznik ZUS, jak i komisja lekarska ZUS, przy ocenie wpływu rozpoznanego u D. S. schorzenia kręgosłupa oraz towarzyszącym temu schorzeniu dolegliwościom bólowym na jej zdolność do pracy zarobkowej, nie skorzystali z możliwości zasięgnięcia opinii lekarza konsultanta ZUS odpowiedniej specjalizacji (neurologa lub neurochirurga) w sytuacji, gdy w wywiadzie ubezpieczona nadal powoływała się na bóle kręgosłupa, a lekarze orzecznicy ZUS potwierdzali występowanie ograniczeń ruchomości tego organu ruchu, zaś podstawą ustalenia jej prawa do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy decyzją ZUS/Oddziału w B. z dnia 22 czerwca 2012 r. była rozpoznana u niej dysfunkcja bólowa kręgosłupa L/S po leczeniu operacyjnym dyskopatii w listopadzie 2011 r.

Zasadne jest zatem przyjęcie, że sporządzona w postępowaniu sądowym-pierwszoinstancyjnym w niniejszej sprawie opinia biegłych sądowych lekarzy: internisty-reumatologa, neurologa, neurochirurga i endokrynologa z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 13-14 akt sprawy), uzupełniona opinią tych biegłych z dnia 16 maja 2013 r. (k. 29 akt sprawy), jest w pełni wiarygodna i miarodajna dla ustalenia: stanu zdrowia wnioskodawczyni oraz wpływu rozpoznanych u niej schorzeń na jej zdolność do pracy zarobkowej.

Stosownie do treści art. 61 ustawy emerytalnej prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.

Prawo do renty okresowej przyznanej z powodu niezdolności do pracy ustaje z upływem okresu, na jaki zostało przyznane (art. 102 ust. 1 ustawy emerytalnej) i podlega przywróceniu tylko wtedy, gdy w ciągu 18 miesięcy od ustania tego prawa ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 roku w sprawie I UK 99/04, publik. LEX nr 153641).

Prawo D. S. do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ustało z upływem okresu, na jaki świadczenie to przyznano decyzją ZUS/Oddziału w B. z dnia 22 czerwca 2012 r., tj. z dniem 31 października 2012 r. (k. 29 akt ren. ZUS).

Przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody, a w szczególności opinia biegłych sądowych lekarzy: internisty-reumatologa, neurologa, neurochirurga i endokrynologa z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 13-14 akt sprawy), uzupełniona opinią tych biegłych z dnia 16 maja 2013 r. (k. 29 akt sprawy) wykazała, że wnioskodawczyni po dniu 31 października 2012 r. jest nadal okresowo, częściowo niezdolna do pracy zarobkowej, a zatem spełnia określony w art. 61 ustawy emerytalnej warunek przywrócenia jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w postaci powstania tej niezdolności w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty.

Z treści art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej wynika, że osobie, która spełnia warunki ustalenia prawa do renty przysługuje renta okresowa, jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Ponieważ wnioski końcowe w/w opinii biegłych sądowych lekarzy wskazują, że D. S. jest po dniu 31 października 2012 r. nadal częściowo niezdolna do pracy do dnia 31 października 2014 r., a zatem stosownie do treści art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, prawidłowo Sąd I instancji ustalił ubezpieczonej prawo do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 01 listopada 2012 r. do dnia 31 października 2014 r.

Następnie konieczne jest ustalenie, czy zachodzą w niniejszej sprawie materialno-prawne podstawy z art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie przywrócenia wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Stosownie do treści zd. 1 tego przepisu za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie tej okoliczności.

Tym samym w przypadku stwierdzenia, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nie wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania w niniejszej sprawie decyzji zgodnej z prawem brak byłoby podstaw do przyjęcia za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji dnia wpływu prawomocnego wyroku Sądu Ubezpieczeń Społecznych w tej sprawie.

W ocenie Sądu II instancji wnioski końcowe opinii biegłych sądowych lekarzy: internisty-reumatologa, neurologa, neurochirurga i endokrynologa z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 13-14 akt sprawy), uzupełnionej opinią tych biegłych z dnia 16 maja 2013 r. (k. 29 akt sprawy), w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości, podważyły dokonaną przez komisję lekarską ZUS ocenę wpływu rozpoznanych u D. S. schorzeń na jej zdolność do pracy zarobkowej. U podstaw dokonanej przez nich oceny: stanu zdrowia wnioskodawczyni oraz wpływu rozpoznanych u niej schorzeń na jej zdolność do pracy zarobkowej leżały w istocie te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym. Wbrew stanowisku apelującego wynik badania MRI kręgosłupa lędźwiowego z dnia 29 listopada 2012 r. (k. 12 akt sprawy) nie jest nową okolicznością mającą wpływ na tą ocenę, a dokument ten jedynie potwierdza występujące u ubezpieczonej zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego.

Podzielić zatem należy stanowisko Sądu Okręgowego, zgodnie z którym już na etapie postępowania administracyjnego przed organem rentowym było możliwe prawidłowe ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie przywrócenia wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Brak jest podstaw do przyjęcia, że dopiero po dopuszczeniu w postępowaniu pierwszoinstancyjnym dowodów z opinii biegłych sądowych lekarzy możliwe było wyjaśnienie wszystkich wątpliwości, stojących na przeszkodzie do wydania prawidłowej decyzji w tym przedmiocie.

Tym samym nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie przywrócenia D. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność.

Zasadnie zatem Sąd I instancji uznał, że w niniejszej sprawie zachodzą materialno-prawne podstawy z art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej do stwierdzenia odpowiedzialności tego organu za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji we wskazanym przedmiocie.

Stosownie do treści art. 385 k.p.c. sąd drugiej instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSA Barbara Mazur (spr.) SSA Bożena Grubba SSA Maria Sałańska-Szumakowicz