Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maciej Piankowski (spr.)
Sędziowie:	SSA Michał Bober SSO del. Alicja Podlewska
Protokolant:	sekr.sądowy Wioletta Blach

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2014 r. w Gdańsku

sprawy B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji B. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 sierpnia 2013 r., sygn. akt VII U 913/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 2202/13

UZASADNIENIE

Ubezpieczona B. S. odwołała się od decyzji pozwanego organu rentowego - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 05.03.2013 r., którą dokonał waloryzacji od dnia 01.05.2013 r. przysługującej ubezpieczonej emerytury. Wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia ustalonego na dzień 28.02.2013 r., tj. 1.125,61 zł przez wskaźnik waloryzacji wynoszący 104,00%. Emerytura po waloryzacji, od dnia 01.03.2013 r., wyniosła 1.170,63 zł.

Ubezpieczona odwołała się od powyższej decyzji nie formułując żadnych zarzutów.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 12.08.2013 r. ubezpieczona oświadczyła, że nie zgadza się z wysokością emerytury, albowiem uważa, że podstawa wymiaru świadczenia powinna być ustalona z uwzględnieniem zarobków, które otrzymywała w okresie od 1949 r. do 1970 r.

Wyrokiem z dnia 12.08.2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie (pkt 1), zaś wniosek ubezpieczonej o przeliczenie podstawy wymiaru z 20 lat wybranych z całego okresu zatrudnienia przekazał do rozpoznania organowi rentowemu (pkt 2).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach.

Ubezpieczona (ur. (...)) decyzją organu rentowego z dnia 02.06.1995 r. uzyskała prawo do emerytury od dnia 01.01.1995 r., przy czym nie podjęto jej wypłaty z uwagi na brak umowy w dziedzinie ubezpieczeń społecznych między Polską a Szwecją. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie z 6 lat zatrudnienia od 1966 r. do 1971 r., gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 110,21%, a podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez 510,20 zł, tj. kwotę bazową, wyniosła 562,29 zł. Do ustalenia wysokości emerytury ZUS uwzględnił 21 lat i 8 miesięcy okresów składkowych.

Ubezpieczona rozpoczęła pobieranie emerytury na mocy decyzji ZUS z dnia 17.02.1999 r., który przyznał jej świadczenie od dnia 01.01.1999 r., tj. od dnia wejścia w życie przepisów. Podstawa wymiaru świadczenia obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, tj. 110,21%, przez kwotę bazową, czyli 666,96 zł wyniosła 735,06 zł. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono zarobki i okresy składkowe jak w decyzji z dnia 02.06.1995 r.

Decyzją z dnia 04.06.2007 r. ZUS przeliczył ubezpieczonej wysokość emerytury od dnia 01.04.2007 r., uwzględniając do stażu pracy okres od dnia 01.01.1949 r. do dnia 31.12.1949 r., co dało ubezpieczonej ogółem staż ubezpieczeniowy w wysokości 22 lata i 8 miesięcy.

Ubezpieczona wniosła odwołanie od powyższej decyzji, które prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 24.04.2008 r. (sygn. akt VIII U 14199/07) zostało oddalone.

Zaskarżoną decyzją z dnia 05.03.2013 r. pozwany dokonał waloryzacji od dnia 01.03.2013 r. przysługującej ubezpieczonej emerytury. Wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia ustalonego na dzień 28.02.2013 r., tj. 1.125,61 zł przez wskaźnik waloryzacji wynoszący 104,00%. Emerytura po waloryzacji od dnia 01.03.2013 r. wyniosła 1.170,63 zł.

Powyższy stan faktyczny był bezsporny. Sąd Okręgowy ustalił go w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach pozwanego organu ubezpieczeniowego, albowiem ich autentyczność i rzetelność nie była kwestionowana w toku postępowania, w związku z czym Sąd Okręgowy również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd ten wyjaśnił, że sposób waloryzacji emerytury normują przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 r., nr 535, poz. 1227 ze zm.). Stosownie do treści art. 88 ustawy, emerytura podlega okresowej waloryzacji od dnia 1 marca roku kalendarzowego. Sposób waloryzacji określa ust. 2 i 3 cytowanego przepisu, stanowiąc, iż waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację. Zgodnie zaś z treścią art. 89 cyt. ustawy, wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Ust. 2 cyt. przepisu stanowi, że wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, o którym mowa w ust. 1, jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy prawidłowo dokonał waloryzacji przysługującego ubezpieczonej świadczenia. Wysokość zwaloryzowanej emerytury została ustalona na podstawie prawidłowego wskaźnika waloryzacji. Jak wynika z komunikatu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 13.02.2013 r. (M.P. poz. 78) wskaźnik waloryzacji wynosi 104,00% i taki też wskaźnik został zastosowany przez pozwanego w zaskarżonej decyzji. Nadto, wskaźnik ten, stosownie do powołanych wyżej przepisów, został pomnożony przez kwotę świadczenia ustalonego na ostatni dzień lutego 2013 r.

Tym samym, Sąd Okręgowy stwierdził, że w świetle treści art. 88 – 89 ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy w sposób prawidłowy dokonał obliczenia świadczenia emerytalnego w decyzji z dnia 05.05.2013 r. i odwołanie od tej decyzji jest bezzasadne.

Mając powyższe ustalenia i rozważania na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że świadczenie emerytalne jest ubezpieczonej wypłacane w prawidłowej wysokości, w związku z czym jej odwołanie jako niezasadne należało na mocy cytowanych wyżej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalić, co uczyniono orzekając jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Na rozprawie w dniu 12.08.2013 r. ubezpieczona oświadczyła, że nie zgadza się z wyliczoną przez ZUS wysokością emerytury. W jej ocenie, podstawa wymiaru świadczenia powinna być ustalona z uwzględnieniem zarobków z lat 1949 - 1970, czyli z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia.

Zgodnie z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. sąd nie może rozpoznać żądania, które nie jest przedmiotem zaskarżonej decyzji. W myśl bowiem tego przepisu jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nie rozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.

W rozpoznawanej sprawie, w toku postępowania odwoławczego ubezpieczona jednoznacznie wskazała czego aktualnie domaga się od organu rentowego. Nie ulega wątpliwości, iż żądanie przeliczenia podstawy wymiaru emerytury z 20 lat wybranych z całego okresu zatrudnienia nie było przedmiotem rozpoznania przez ZUS. Wniosek ten ubezpieczona złożyła dopiero na rozprawie w dniu 12.08.2013 r., stąd nie był on przedmiotem ani decyzji, ani analizy przez organ rentowy. W orzecznictwie przyjmuje się pogląd, iż z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. wynika reguła, zgodnie z którą niedopuszczalne jest dochodzenie przed sądem żądania, które nie było rozpoznane przez organ rentowy. W związku tym żądanie, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego, a zostało zgłoszone w odwołaniu lub w toku postępowania przed sądem, zostanie przekazane przez sąd do rozpoznania organowi rentowemu (zob. wyrok SN z 25.05.1999 r., II UKN 622/98, OSNP 2000, nr 15, poz. 591). Jak przyjmuje orzecznictwo, nie dotyczy to tylko odwołania na bezczynność organu rentowego (wyrok SN z 23.11.1999 r., II UKN 204/99, OSNP 2001, nr 5, poz. 169).

Przed sądem ubezpieczona może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. W rzeczywistości bowiem, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, sąd nie rozstrzyga o zasadności wniosku, nie działa w zastępstwie organu rentowego i nie ustala prawa do świadczeń. Dlatego też odwołanie wnoszone od decyzji organu ubezpieczeń społecznych nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, to sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest postąpić zgodnie z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. (vide: wyrok Sąd Najwyższy z 25.05.1999 r. II UKN 622/98).

Biorąc to pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. postanowił przekazać do ZUS powyższe żądanie ubezpieczonej zgłoszone na rozprawie w dniu 12.08.2013 r., o czym orzekł jak w pkt 2 sentencji wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła ubezpieczona B. S., która zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego domagała się ponownego i rzetelnego obliczenia jej zarobków pracy ponieważ posiada ona wszystkie zaświadczenia pracy i kwalifikacje od 1949 r. do 1971 r. Od 1949 r. do 1950 r. pracowała w PGR M. jako traktorzystka wyrabiając 400% normy i jest w kronice filmowej 15.08.1949 r. Od 06.04.1950 r. pracowała w Stoczni (...); do 15.07.1965 r. Zarząd (...); od 1965 Zakłady (...)-U. G. do 1971 r.

Ubezpieczona żądała „średnio krajowa – najwyższy stopień, a nie tak niski %”.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja była bezzasadna.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia, jak i rozważania Sądu Okręgowego i przyjmuje je za własne, co czyni zbytecznym ich ponowne przytaczanie (por. wyroki Sądu Najwyższego z 27.03.2012 r., III UK 75/11, LEX nr 1213419; z 14.05.2010 r., II CSK 545/09, Lex nr 602684; z 27.04.2010 r., II PK 312/09, Lex nr 602700; z 20.01.2010 r. II PK 178/09, LEX nr 577829 z 08.10.1998 r., II CKN 923/97, OSNC 1999 nr 3, poz. 60).

Na wstępie należy wyjaśnić, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (tak np. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13.05.1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 601 oraz w uzasadnieniu wyroku z 02.10.2008 r., I UK 88/08, OSNP 2010 nr 7-8, poz. 100, a nadto w wyroku z 06.09.2000 r. II UKN 685/99). Oznacza to, że dochodzenie przed sądem prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego, jest – co do zasady – niedopuszczalne (por. wyroki Sądu Najwyższego z 09.04.2008 r., II UK 267/07, Lex nr 469168; z 23.11.1999 r. II UKN 204/99, OSNP 2001 nr 5, poz. 169).

Zgodnie z art. 476 § 2 k.p.c., sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych jest sprawa, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego. Zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w tych sprawach wyznaczony jest zatem w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 13.05.1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 601 oraz z 18.01.2008 r. II UZ 43/07, Lex nr 442809; wyrok Sądu Najwyższego z 04.12.2009 r., III UK 44/09, Lex nr 578157), a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego, określonego zakresem odwołania od decyzji organu rentowego do sądu (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 11.04.2006 r., II UZ 1/06; z 13.10.2009 r., II UK 234/08, Lex nr 553692).

Reasumując, zakres i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza treść decyzji organu rentowego. Decyzja zapada po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, a w późniejszym postępowaniu, wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji. W sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot sporu nie może więc wykraczać poza treść tej decyzji.

W niniejszej sprawie organ rentowy z urzędu wydał decyzję z dnia 05.03.2013 r. na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonując waloryzacji od dnia 01.03.2013 r. przysługującej ubezpieczonej emerytury. Wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego ubezpieczonej na dzień 28.02.2013 r., tj. 1.125,61 zł przez wskaźnik waloryzacji 104,00%. Ustalono, że emerytura po waloryzacji od dnia 01.03.2013 r. wynosi 1.170,63 zł.

Z treści powyższej decyzji nie wynika zatem, aby jej przedmiotem było przeliczenie podstawy wymiaru emerytury, a przedmiot dopuszczalnego odwołania od powyższej decyzji nie mógł odnosić się do kwestii nie objętej decyzją z dnia 05.03.2013 r.

Powyższe uzasadniało oddalenie odwołania w zakresie, w jakim ubezpieczona odwołała się od przedmiotu rozstrzygnięcia zawartego w decyzji z dnia 05.03.2012 r., gdyż organ rentowy prawidłowo zastosował obowiązujące w 2013 r. mechanizmy waloryzacji emerytury.

Skoro dopiero na rozprawie w dniu 12.08.2013 r. ubezpieczona oświadczyła, że domaga się ustalenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem osiągniętych przez nią zarobków z lat 1949 -1970 (k. 14), to oznacza, że konieczne jest przeprowadzenie postępowania administracyjnego w powyższym zakresie, które zostanie zakończone wydaniem przez organ rentowy decyzji. Dotychczas decyzji w tym przedmiocie organ rentowy nie wydał i kwestia ta nie była przedmiotem rozstrzygnięcia w zaskarżonej decyzji. Oznacza to, że Sąd Okręgowy prawidłowo zastosował dyspozycję art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c.

Tym samym Sąd Okręgowy nie naruszył norm prawa materialnego, jak i zasad postępowania.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.