Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Zbigniew Koźma
Sędziowie:	SA Maryla Domel-Jasińska (spr.) SO del. Hanna Rucińska
Protokolant:	sekretarz sądowy Małgorzata Naróg

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa G. P.

przeciwko M. D. i U. K.

o ustalenie nieważności umowy

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w S.

z dnia 3 września 2015 r. sygn. akt I C 421/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

V ACa 65/16

UZASADNIENIE

Powód G. P. w pozwie skierowanym przeciwko pozwanym M. D. i U. K. domagał się ustalenia nieważności umowy służebności osobistej, zawartej w dniu 17 kwietnia 2014r. w Kancelarii Notarialnej notariusza A. W. w S., (...) na mocy której M. D. ustanowiła na rzecz U. K. nieodpłatną służebność osobistą dożywotniego zamieszkiwania w budynku położonym w U. przy ul. (...), działka gruntu o numerze ewidencyjnym (...), obręb ewidencyjny (...) U., dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...) z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

Z uzasadnienia pozwu wynikało, że wskazana wyżej umowa uniemożliwia bądź istotnie utrudnia wykonanie korzystnego dla powoda wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w S. w sprawie (...)zobowiązującego U. K. do zapłaty na rzecz powoda G. P. kwoty 735.703 zł z odsetkami. U. K. wyzbyła się majątku na rzecz swojej córki – M. D., która na podstawie wyroku ze skargi pauliańskiej Sądu Okręgowego w S. w sprawie o sygn. akt I C 171/11, zobowiązana jest do znoszenia egzekucji.

Według powoda ustanowienie służebności mieszkania na rzecz U. K. skutkuje tym, że nieruchomość wystawiona z wniosku powoda do sprzedaży komorniczej, uniemożliwia, a przynajmniej utrudnia jej sprzedaż. Doświadczenie życiowe i praktyka komornicza wskazują, że sprzedaż nieruchomości obciążonej służebnością osobistą dożywotniego mieszkania może nastąpić przy znacznym obniżeniu rynkowej ceny nieruchomości i powodować będzie udaremnienie zaspokojenia roszczenia powoda, obejmującego należność główną, odsetki, koszty procesu i koszty postępowania egzekucyjnego, w łącznej kwocie 1.300.000 zł.

Kwestionowana przez powoda umowa służebności osobistej jest w jego ocenie bezwzględnie nieważna, gdyż nieważne są czynności, których cel jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Celem tym jest nieobjęty treścią czynności prawnej jej rezultat, który zmierza do utrudnienia powodowi realizacji jego roszczeń zasądzonych wyrokiem w sprawie (...)o zapłatę.

Pozwane M. D. i U. K. wniosły o odrzucenie pozwu z uwagi na brak legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda, względnie o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 16 czerwca 2015r. Sąd Okręgowy w S. odmówił odrzucenia pozwu.

Pozwane wywodziły, że powód nie posiada interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie, gdyż nie wykazał, że nie może korzystać z innych środków, prawem przewidzianych, dla ochrony swoich praw. Nadto wskazały, że rozstrzygnięcie w sprawie ze skargi pauliańskiej nie pozbawiało pozwanej M. D. wykonywania jej uprawnień właścicielskich, a zatem ustanowienie przez nią dożywotniej służebności mieszkania na rzecz pozwanej U. K. było działaniem w pełni uprawnionym. Zdaniem pozwanych powód może dokonać z przedmiotowej nieruchomości skutecznej egzekucji swoich należności, gdyż ustanowiona służebność osobista nie stanowi przeszkody do sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji.

Wyrokiem z dnia 3 września 2015r. Sąd Okręgowy w S. ustalił, że umowa ustanowienia służebności osobistej zawarta w dniu 17 kwietnia 2014r. w Kancelarii Notarialnej notariusza A. W., nr aktu (...), na mocy której M. D. ustanowiła na rzecz U. K. nieodpłatną służebność osobistą dożywotniego zamieszkiwania i dożywotniego korzystania z całego budynku mieszkalno-użytkowego, położonego przy ul. (...) w U., dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...), jest nieważna. Nadto Sąd I instancji zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 4.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i odstąpił od obciążania pozwanych częścią nieuiszczonej przez powoda opłaty od pozwu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sądu I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Powodowi przysługuje przeciwko pozwanej U. K. wierzytelność w kwocie 735.703 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2011r. do dnia zapłaty, stwierdzona prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia 30 kwietnia 2013r. (...).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 30 września 2014r.(...)Sąd Okręgowy w S. uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda G. P. umowę darowizny przedsiębiorstwa, zawartą w dniu 20 marca 2008r. w U., pomiędzy U. P. (obecnie K.) a M. K. (obecnie K.-D.), obejmującą prawo własności nieruchomości składającej się z zabudowanej działki gruntu nr (...) o powierzchni 0,1093 ha, położonej w U. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Powództwo ze skargi pauliańskiej zostało zabezpieczone przez wpisanie w dziale III księgi wieczystej nr (...) ostrzeżenia o roszczeniu G. P. o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego umowy darowizny zawartej w dniu 20 marca 2008r. pomiędzy U. P. a M. D..

W toku postępowania ze skargi pauliańskiej M. D. i U. K. zawarły umowę z dnia 17 kwietnia 2014r., w Kancelarii Notarialnej notariusza A. W., na mocy której ustanowiona została na rzecz U. K. osobista dożywotnia służebność mieszkania i korzystania z całego budynku mieszkalno-użytkowego, położonego na działce nr (...) w U. przy ul. (...), z prawem do czerpania energii elektrycznej, wody oraz opału, a także prawem zdawania śmieci i nieczystości. Notariusz A. W. w chwili sporządzania aktu notarialnego znała treść księgi wieczystej, prowadzonej dla nieruchomości, w tym ostrzeżenia wpisane w działach III i IV i poinformowała pozwane o skutkach roszczenia pauliańskiego. Notariusz nie widziała przeszkód natury prawnej do sporządzenia notarialnej umowy ustanowienia służebności osobistej. W czasie zawierania tej umowy nie była wszczęta egzekucja z przedmiotowej nieruchomości. Wniosek o wszczęcie egzekucji z nieruchomości obciążonej służebnością powód złożył w dniu 29 października 2014r. Na dzień 18 listopada 2014r. do zapłaty na rzecz powoda pozostawały: należność główna w kwocie 735.703 zł, odsetki wynoszące 353.480,10 zł oraz koszty procesu i koszty egzekucyjne w kwocie 10.800 zł.

W toku postępowania egzekucyjnego, na potrzeby opisu i oszacowania, został sporządzony operat szacunkowy, dla ustalenia wartości rynkowej nieruchomości położonej w U. przy ul. (...). Biegły z zakresu szacowania nieruchomości J. K. ustalił wartość rynkową nieruchomości na kwotę 1.491.000 zł, przyjmując, że po odjęciu od niej wartości służebności mieszkania w kwocie 713.600 zł, rzeczywista wartość wynosi 777.400 zł. Pozwane nie brały udziału w czynnościach opisu i oszacowania nieruchomości, mimo zawiadomienia ich o tych czynnościach i nie składały zastrzeżeń do opinii sporządzonej przez biegłego.

Z zeznań komornika B. W. wynikało, że z ceny wywołania przy pierwszej licytacji, przy braku przebicia kolejnych licytantów, nie doszłoby do pełnego zaspokojenia powoda.

Pozwana M. D. zamieszkiwała w mieszkaniu znajdującym się na nieruchomości przy ul. (...) w U. od 2010r. do 2014r. Obecnie mieszka wraz z mężem w S., w wynajmowanym mieszkaniu.

Pozwana U. K. od 2010r. mieszka w U., w mieszkaniu (...).

Nieruchomość przy ul. (...) w U. jest aktualnie pusta, nikt w niej nie zamieszkuje. W grudniu 2014r. U. K. na mocy postanowienia Sądu została ustanowiona zarządcą tej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym. Obecnie nie można rozdzielić mediów w tej nieruchomości.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Wbrew zarzutom pozwanych Sąd ten uznał, że powód posiada interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w żądaniu ustalenia nieważności umowy ustanowienia przez pozwaną M. D. służebności osobistej na nieruchomości położonej w U. przy ul. (...) na rzecz pozwanej U. K..

Wyrok uwzględniający powództwo umożliwi powodowi zaspokojenie jego roszczeń wobec pozwanej U. K.. Powód nie ma możliwości ochrony swoich praw w inny sposób, aniżeli poprzez wykazanie nieważności zawartej między pozwanymi umowy ustanowienia służebności dożywotniego mieszkania i korzystania z nieruchomości.

Nadto Sąd I instancji uznał, że zdziałana przez pozwane czynność prawna jest nieważna, gdyż jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Przy ocenie zgodności czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego nie można odrywać treści tej czynności od przyczyn, które do niej doprowadziły. Treść czynności prawnej, jako taka, może nie pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, ale ze względu na okoliczności towarzyszące jej dokonaniu, w tym w szczególności motywy działania stron, można uznać ją za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. Powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2009 r. IV CSK 157/09 (Lex nr 558611) Sąd Okręgowy podkreślił, że zgodność czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego jest zawsze zagadnieniem kontekstu faktycznego, tj. okoliczności danego wypadku.

Czynność prawna zdziałana przez pozwane w dniu 17 kwietnia 2014r. jest w ocenie Sądu Okręgowego sprzeczna z zasadami współżycia społecznego tj. zasadą dobrych obyczajów, zaufania, lojalności i uczciwego obrotu, jako że zasadniczym celem pozwanych przy dokonywaniu tej czynności było jeżeli nie całkowite, to częściowe uniemożliwienie wykonania dwóch korzystnych dla powoda prawomocnych wyroków Sądu Okręgowego w S., (...) O tym, że celem zawartej umowy było uniemożliwienie bądź co najmniej utrudnienie wykonania powyższych wyroków świadczy nie tylko samo obciążenie nieruchomości, z której prowadzona jest egzekucja wierzytelności powoda, ale także zakres ustanowionej służebności, obejmujący prawo dożywotniego nieodpłatnego zamieszkiwania i korzystania z całej nieruchomości mieszkalno-użytkowej, z prawem do czerpania energii elektrycznej, wody oraz opału, a także prawem zdawania śmieci i nieczystości. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że egzekucja z tak dalece obciążonej nieruchomości doznaje istotnego ograniczenia, wpływa na zakres ewentualnego zaspokojenia i może okazać się bezskuteczna. Pomijając już, że iluzorycznym jest znalezienie nabywcy na nieruchomość obciążoną w tak szerokim zakresie, to nie można też pominąć faktycznego obniżenia wartości nieruchomości wskutek dokonania zaskarżonej czynności, co w sposób jednoznaczny wynikało z opinii biegłego J. K., sporządzonej na potrzeby postępowania egzekucyjnego. Wartość rynkowa tej nieruchomości, bez obciążenia służebnością, została oszacowana na kwotę
1.491.000 zł, natomiast po uwzględnieniu służebności, jedynie na kwotę 777.400 zł.
Sąd I instancji wskazał, że dopuścił w niniejszym postępowaniu dowód z opinii biegłego, sporządzonej na potrzeby innego postępowania, tj. postępowania egzekucyjnego, mając na względzie, iż jego przedmiotem jest sprzedaż nieruchomości, która została obciążona zakwestionowaną przez powoda służebnością i właśnie na potrzeby egzekucji sądowej została dokonana jej wycena. Wycena ta nie była przez pozwane kwestionowana, co wynika z dokumentów zgromadzonych w aktach komorniczych Km 305/14 i z zeznań komornika przy Sądzie Rejonowym w S. – B. W.. Przedmiotowa wycena została co prawda zakwestionowana przez pozwane dopiero w niniejszym postępowaniu, jednak zbędne było według Sądu Okręgowego uzyskanie wiadomości specjalnych z dziedziny ekonomii, czy finansów, aby ustalić, że sprzedaż nieruchomości obciążonej tak daleko idącą służebnością osobistą jest praktycznie niemożliwa. Ustalenie powyższego, jak wskazał Sąd I instancji, nie przekracza zasobu wiedzy osoby należycie wykształconej i posiadającej odpowiednie doświadczenie życiowe. Mając na uwadze bardzo szeroki zakres służebności i przeznaczenie nieruchomości, obejmujące cele mieszkalne oraz prowadzenie działalności gospodarczej, trudno jest sobie wyobrazić, jak miałby z niej korzystać ewentualny nabywca. Sąd Okręgowy zwrócił ponadto uwagę, że zaskarżona czynność prawna została dokonana w niespełna kilka miesięcy po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego na rzecz powoda od pozwanej U. K. należności z tytułu rozliczenia nakładów. U. K. nie podjęła żadnych czynności aby zaspokoić wierzytelności powoda, zaś obecnie nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań wobec powoda, gdyż nie posiada wartościowych składników majątkowych, (...)

Sąd I instancji nie podzielił stanowiska pozwanych, iż celem zdziałania zakwestionowanej czynności prawnej, do którego zmierzały pozwane, było zapewnienie pozwanej U. K. mieszkania, z uwagi na podjęcie przez męża pozwanej M. D. decyzji o sprzedaży mieszkania, zajmowanego aktualnie przez U. K.. Pozwane na powyższą okoliczność nie przedstawiły żadnych dowodów. Mąż M. D. nie podejmował żadnych starań ani czynności zmierzających do sprzedaży mieszkania, zaś pozwana U. K. po ustanowieniu na jej rzecz służebności, nie zamieszkała w mieszkaniu przy ul. (...) w U., gdyż jak sama przyznała w sprawozdaniu z zarządu nieruchomością, wysokość kosztów stałych, związanych z eksploatacją pomieszczeń mieszkalnych, przekracza jej możliwości finansowe. Zdaniem Sądu Okręgowego w świetle zasad doświadczenia życiowego są to okoliczności wskazujące na to, że rzeczywista przyczyna ustanowienia służebności mieszkania i korzystania z całej nieruchomości była inna. Jeżeli dodatkowo zważy się, że w dacie zawierania przedmiotowej umowy nie była jeszcze wszczęta egzekucja z nieruchomości i nie było zawisłości sporu w niniejszej sprawie, to nieracjonalne wydają się twierdzenie pozwanych, że ze względu na postępowanie egzekucyjne i niniejszy proces wstrzymano się ze sprzedażą mieszkania dotychczas zajmowanego przez U. K. i z zamieszkaniem przez U. K. w mieszkaniu przy ul. (...).

Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę na niekonsekwencję twierdzeń pozwanej U. K. co do przyczyn niezamieszkania w przedmiotowej nieruchomości. W zależności od rodzaju postępowania pozwana przedstawiała odmienną argumentację. Na potrzeby postępowania egzekucyjnego pozwana wskazywała na wysokie koszty eksploatacyjne, zaś w rozpoznawanej sprawie powoływała się na skrępowanie czynnościami komorniczymi. Nie niweczą roszczenia powoda, zdaniem Sądu Okręgowego, także inne argumenty strony pozwanej, oparte m.in. na zeznaniach świadka A. W. – notariusza, o tym, że w chwili dokonywania zaskarżonej czynności nie było żadnych przeszkód natury prawnej dla ustanowienia służebności, skoro egzekucja na ten dzień nie była jeszcze wszczęta. Biorąc pod uwagę cały przedstawiony wyżej kontekst sytuacyjny, nie budziło wątpliwości Sądu I instancji, że służebność została ustanowiona po to, aby uniemożliwić przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości celem zaspokojenia roszczeń powoda, zasądzonych prawomocnym wyrokiem. Po stronie pozwanych doszło do nielojalnego zachowania wobec powoda, do lekceważenia norm prawnych i prawomocnych wyroków Sądu. Treść umowy z dnia 17 kwietnia 2014r. jest obiektywnie niekorzystna dla powoda, stanowiła nadużycie prawa i zasługiwała na negatywną ocenę moralną.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy uznał, że umowa z dnia 17 kwietnia 2014r. jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a co za tym idzie jest nieważna w rozumieniu art. 58 § 2 k.c.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej (…) Dz.U. z 2013r., nr 490 ze zm.

Na podstawie art. 113 ust. 3 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Okręgowy odstąpił od obciążania pozwanych nieuiszczonymi kosztami sądowymi, tj. częścią nieuiszczonej przez powoda opłaty od pozwu, mając na względzie ich trudną sytuację materialną.

Pozwane złożyły apelację od powyższego wyroku, skierowaną przeciwko całości rozstrzygnięcia, zarzucając:

1)  rażące naruszenie prawa materialnego, przez błędną wykładnię art. 58 § 2 k.c. poprzez uznanie, że umowa ustanowienia służebności osobistej zawarta dnia 17 kwietnia 2014r. w Kancelarii Notarialnej notariusza A. W. jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, tj. uznanie zawartej pomiędzy pozwanymi umowy za nieważną z uwagi na sprzeczność jej celu z zasadami współżycia społecznego, konkretnie z zasadami dobrych obyczajów, zaufania i uczciwego obrotu, podczas gdy służyć ona miała zapewnieniu U. K. mieszkania, z uwagi na podjętą przez męża M. D. decyzję o sprzedaży mieszkania, zajmowanego dotychczas przez U. K., a będącego własnością jej zięcia;

2)  rażące naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie art. 278 k.p.c. przez uwzględnienie wyceny dokonanej na potrzeby postępowania egzekucyjnego, pomimo zakwestionowania tegoż dokumentu w takim charakterze przez pozwane;

3)  rażące i mające wpływ na treść orzeczenia naruszenie art. 189 k.p.c. przez uwzględnienie powództwa, pomimo braku interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności czynności prawnej ustanowienia służebności.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżące domagały się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości.

Powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanych i zasądzenie od nich na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, gdyż zgłoszone w niej zarzuty nie były zasadne. Nie doszło w rozpoznawanej sprawie do wskazanych w apelacji naruszeń prawa materialnego i prawa procesowego.

Trafnie uznał Sąd Okręgowy, że umowa ustanowienia służebności, zawarta przez pozwane w dniu 17 kwietnia 2014 r., dotknięta jest nieważnością, mającą swoje źródło w art. 58 § 2 k.c., gdyż sytuacyjny kontekst jej zawarcia wskazuje na to, iż strony tej umowy miały na celu uniemożliwienie lub istotne utrudnienie prowadzenia przez powoda egzekucji z obciążonej służebnością nieruchomości, a nie zapewnienie mieszkania pozwanej U. K.. Zasadnie wskazał Sąd I instancji, że utrudnienie lub uniemożliwienie egzekucji należności powoda, zasądzonych na jego rzecz prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia 30 kwietnia 2013r.(...)było celem zbycia nieruchomości w dniu 20 marca 2008r. przez pozwaną U. K. na rzecz pozwanej M. D., bowiem powód zmuszony został po tym zbyciu do wniesienia skargi pauliańskiej. Także ustanowienie służebności na rzecz pozwanej U. K. przez pozwaną M. D., w trakcie postępowania wywołanego skargą pauliańską powoda, zmierzało do tego samego celu. Gdyby było inaczej, pozwana U. K. nie przeniosłaby własności nieruchomości na pozwaną M. D., lecz pozostałaby właścicielką tej nieruchomości, na której miałaby również prawo zamieszkiwania. Nie można było też pominąć okoliczności, że pozwana U. K., jak sama przyznała, nie posiada środków na koszty utrzymania nieruchomości.

Z punktu widzenia formalnego nieruchomość może zostać zbyta, mimo obciążenia jej na rzecz pozwanej U. K. służebnością dożywotniego i nieodpłatnego mieszkania i korzystania z całej nieruchomości, jednak w praktyce wiadome jest każdemu rozsądnemu uczestnikowi obrotu prawnego, że zbycie tak obciążonej nieruchomości może być nie tyle utrudnione, co niemożliwe. Trudno bowiem wyobrazić sobie nabywcę, który zaakceptuje możliwość dożywotniego i nieodpłatnego zamieszkiwania na nabytej nieruchomości pozwanej U. K. oraz fakt korzystania przez nią z całej nieruchomości.

Umowa z dnia 17 kwietnia 2014r. okazała się sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, do których zaliczyć należy również poszanowanie orzeczeń sądowych i ich respektowanie. Próby uniemożliwienia realizacji orzeczeń sądowych m.in. za pomocą umowy zawartej przez pozwane uznać należy za działanie wbrew wskazanym zasadom współżycia społecznego. Z kolei obciążenie nieruchomości tak szerokim zakresem służebności, jaki wynika z umowy z dnia 17 kwietnia 2014r., słusznie Sąd Okręgowy uznał za nadużycie prawa własności ze strony pozwanej M. D.. W tej sytuacji Sąd I instancji zasadnie przyjął, że umowa ustanowienia służebności, jako sprzeczna z określonymi zasadami współżycia społecznego, jest nieważna w świetle art. 58 § 2 k.p.c.

W konsekwencji oszacowana przez biegłego J. K. w postępowaniu egzekucyjnym wartość nieruchomości, miała charakter poglądowy, a nie decydujący o uwzględnieniu powództwa. Bez wątpienia trafnie jednak zauważył Sąd Okręgowy, że pozwane w postępowaniu egzekucyjnym nie kwestionowały oszacowanej wartości nieruchomości, zaś zakwestionowanie jej w rozpoznawanej sprawie, z powołaniem się na naruszenie art. 278 k.p.c. było nieuzasadnione, skoro pozwane nie twierdziły, że wartość ta mogła mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie. Gdyby nawet wartość nieruchomości była znacząco niższa od oszacowanej przez biegłego J. K. i jej sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym nie doprowadziłaby do pełnego zaspokojenia roszczeń powoda, to jak wyżej wskazano, znalezienie nabywcy na nieruchomość obciążoną służebnością o treści określonej w umowie z dnia 17 kwietnia 2014r. i tak byłoby bardzo trudne, a wręcz niemożliwe.

W tej sytuacji zarzut naruszenia art. 278 k.p.c. uznać należało za niezasadny. Zasadnie uznał Sąd Okręgowy, iż powód posiadał interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieważności umowy o ustanowienie służebności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano, że o prawnym charakterze interesu, czyli o potrzebie wszczęcia oznaczonego postępowania i uzyskania oznaczonej treści orzeczenia decyduje, istniejąca obiektywnie, potrzeba ochrony sfery prawnej powoda. Tak pojmowany interes prawny może wynikać zarówno z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda, jak też może zmierzać do zapobieżenia takiemu zagrożeniu. Interes prawny występuje także wtedy, gdy określona sytuacja zagraża naruszeniem uprawnień przysługujących powodowi bądź też stwarza wątpliwość co do ich realnej możliwości realizacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2012r. I CSK 325/11, Lex nr 1171285). Zawarcie przez pozwane umowy o ustanowienie służebności na nieruchomości, do której później powód skierował egzekucję swoich prawomocnie zasądzonych należności od pozwanej U. K., stwarzała wątpliwość co do ich realnej, a nie czysto teoretycznej możliwości realizacji tych należności, a zatem istnienie interesu prawnego po stronie powoda do wytoczenia powództwa w rozpoznawanej sprawie nie budziło wątpliwości. Pozwane trafnie powoływały się na to, iż interes prawny nie występuje, gdy powód w inny sposób, np. poprzez inne powództwo, jest w stanie chronić sferę swoich praw, jednak w odniesieniu do niniejszej sprawy żadnego innego powództwa, ani innych możliwości prawnych powoda w tym zakresie, nie wskazały.

W tej sytuacji także zarzut naruszenia art. 189 k.p.c. należało uznać za niezasadny.

Nie znajdując uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutów i wniosków zawartych w apelacji pozwanych należało apelację oddalić, w oparciu o art. 358 k.p.c. i orzec o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 i 99 k.p.c.