Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku, V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Teresa Karczyńska-Szumilas (spr.)
Sędziowie:	SA Hanna Rucińska SA Barbara Rączka - Sekścińska
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Karolina Petruczenko

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2020 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa W. D.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 23 stycznia 2019 r., sygn. akt I C 1138/18

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

SSA Hanna Rucińska SSA Teresa Karczyńska-Szumilas SSA Barbara Rączka - Sekścińska

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 286/20

UZASADNIENIE

Powód W. D. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - (...) kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, w tym kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek działań i zaniechań w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prezesa (...) oraz kwoty 50.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za rozstrój zdrowia, które nadal się pogarsza wskutek bezprawnych uchybień Prezesa (...).

Uzasadniając roszczenie powód wskazał między innymi, że pismo Prezesa (...) traktuje jako skrajny przejaw biurokracji sądowej, co pozbawiło go możliwości obrony praw obywatelskich. Prezes (...) nie udziela pomocy, w Sądzie Rejonowym w (...) i Sądzie Okręgowym w (...) istnieje sitwa i kasta, jego sprawami nikt nie chce się konkretnie zająć, uznawanie jego skarg za niezasadne nie znajduje oparcia w przepisach prawa, skarga jest rozpatrywana od 10 października 2012 r., zaś przepisy na które powołuje się Sąd (...) oznaczają, że nie ma on prawa do żadnych odwołań.

Na rozprawie w dniu 21 stycznia 2018 r. powód wskazał, że podstawę faktyczną powództwa stanowi niepodejmowanie działań procesowych przez Prezesa (...) w związku z jego skargami.

Pozwany Skarb Państwa - Prezes (...) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, kwestionując powództwo co do zasady i co do wysokości oraz wskazując na nieprecyzyjność sformułowań pozwu i podnosząc zarzut przedawnienia roszczeń przysługujących powodowi powstałych przed dniem 16 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 23 stycznia 2019 r. oddalił powództwo, odstępując od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

Sąd Okręgowy ustalił, że między innymi pismem z dnia 10 października 2012 r. Ministerstwo Sprawiedliwości przekazało do Prezesa (...) pisma W. D. nadesłane 17 września 2012 r. w ślad za wcześniej przesyłaną korespondencją kwestionującą działania Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego w (...).

W dniu 20 lutego 2013 r. Kancelaria Sejmu poinformowała powoda o swoich kompetencjach.

Pismem z dnia 28 lutego 2013 r. Ministerstwo Sprawiedliwości potwierdziło wpływ pisma powoda z dnia 27 stycznia 2013, w którym zakwestionował on sposób załatwienia jego skargi i skarżył się na odpowiedź Prezesa Sadu Apelacyjnego w Szczecinie; wyjaśniono w jakim trybie została rozpoznana skarga z dnia 29 listopada 2012 r. oraz poinformowano powoda, że organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej Prezesa Sądu Apelacyjnego jest Krajowa Rada Sądownictwa.

Pismem z dnia 13 maja 2013 r. Krajowa Rada Sądownictwa poinformowała powoda o organach właściwych do rozpoznawania skarg i przekazaniu jego kolejnego pisma z dnia 16 kwietnia 2013 r. według właściwości do rozpatrzenia Prezesowi Sądu Okręgowego w (...).

Pismem z dnia 13 sierpnia 2018 r. Sąd Najwyższy poinformował powoda (w związku z pismami z dnia 19 lipca 2018 r. i 22 lipca 2018 r. zawierającymi skargi na Sąd Okręgowy w (...), Prezesa Sądu Okręgowego w (...), skargę o wznowienie postępowania, skargę na niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia) o organach właściwych do rozpoznawania skarg, braku rozpatrzenia skarg w zakresie dotyczącym działalności sądów w dziedzinie, w której sędziowie są niezawiśli oraz o tym, że o sposobie składania skargi o wznowienie postępowania i skargi na niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia został poinformowany pismem z dnia 24 lipca 2018 r.

Z dalszych ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji wynika, ze powód od wielu lat składa liczne skargi i wnioski w związku z postępowaniami toczącymi się przed Sądem Rejonowym w (...) oraz Sądem Okręgowym w (...) i Sądem Apelacyjnym w Szczecinie, w tym skargi dotyczące Prezesa (...).

Powód otrzymywał odpowiedzi na wszystkie skargi; skargi składane do Prezesa (...) uznawane były za bezzasadne.

Powód składał również liczne skargi do Ministerstwa Sprawiedliwości, Sejmu i Sądu Najwyższego.

Stan faktyczny Sąd I instancji ustalił w oparciu o złożone przez powoda dokumenty oraz jego przesłuchanie.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo pozostawało bezzasadne.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że w istocie powód nie wskazał jednoznacznie, pomimo zobowiązania zarządzeniem z dnia 24 września 2018 r., otrzymanych pouczeń oraz licznych pytań na rozprawie w dniu 21 stycznia 2019r. z jakimi konkretnie działaniami Prezesa (...) wiąże dochodzone roszczenie; wielokrotnie wskazywał na „rażące uchybienia”, „nie podjęcie czynności procesowych” w związku ze złożonymi skargami.

Sąd Okręgowy wskazał, że żądania powoda winny być rozpatrywane w oparciu o art. 417 k.c., 448 k.c. ewentualnie 445 k.c. w związku z art. 444 k.c.

Na skutek zarzutu pozwanego w zakresie przedawnienia Sąd I instancji zgodnie z przepisem (...) § 1 k.c. uznał, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu w zakresie w jakim dotyczyło działań pozwanego za okres sprzed dnia 17 września 2015 r. Powód składał liczne skargi i otrzymywał odpowiedzi, zatem mógł on już w momencie kiedy, w jego ocenie, miały miejsce bezprawne działania, wnieść powództwo, gdyż nie może budzić wątpliwości, że wiedział o domniemanym sprawcy - Skarbie Państwa.

Wskazując na przesłanki odpowiedzialności deliktowej, Sąd I instancji podkreślił, że odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa łączy się wyłącznie z takim działaniem lub zaniechaniem organów władzy publicznej, które są niezgodne z prawem. Nieprawidłowość w działaniu władzy publicznej może przybrać postać naruszeń konstytucyjnych praw i wolności, konstytucyjnych zasad funkcjonowania władzy publicznej, uchybień określonych w ustawach zwykłych, aktach wykonawczych, jak i uchybień normom pozaprawnym, w różny sposób powiązanych z normami prawnymi. Przy ocenie przesłanki bezprawności niezbędne jest rozróżnienie czynności podejmowanych w wykonaniu ustawowych obowiązków od zachowań będących ich naruszeniem; nie każde naruszenie stanowi podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, a jedynie takie, które stanowiło warunek konieczny powstania uszczerbku poszkodowanego i którego normalnym następstwem w danych okolicznościach jest powstanie szkody.

W ocenie Sądu Okręgowego powód nie wykazał, że doszło do powstania po jego stronie szkody, krzywdy, czy naruszenia dóbr osobistych związanych z niezgodnym z prawem działaniem władzy publicznej; powód nie wykazał, że Prezes (...) dopuścił się działania, bądź zaniechania niezgodnego z prawem.

Twierdzenia pozwu były lakoniczne i ogólnikowe, zaś szczegółowa analiza przesłuchania powoda wskazuje, że powód w istocie oczekiwał od Prezesa (...) działań w związku z niezadowalającymi go prawomocnymi rozstrzygnięciami spraw sądowych.

Sąd I instancji podkreślił, że Prezes (...) w ramach czynności nadzoru administracyjnego nie jest uprawniony do wkraczania w sferę w jakiej sędziowie są niezawiśli, w tym merytoryczne rozstrzyganie spraw. Zatem działania Prezesa (...) nie mogą być uznane za bezprawne, a w każdym razie powód takowych nie wskazał.

Powód przyznał, że otrzymywał odpowiedzi na skargi, które uznawane były za bezzasadne, zaś taka ocena skarg nie może być uznana sama w sobie za działanie niezgodne z prawem.

Powód nie wskazał na żadne konkretne działania, które można by uznać za stanowiące podstawę odpowiedzialności pozwanego z art. 417 k.c.

Mając na uwadze charakter sprawy, jednoznaczny brak znajomości przez powoda reguł prawnych oraz jego sytuację finansową i w istocie niewielki nakład pracy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd I instancji na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie wywiódł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając:

- niewyjaśnienie i nie ustalenie lub błędne ustalenie istotnych okoliczności faktycznych sprawy, w szczególności nie uwzględnienie twierdzeń oraz wniosków składanych na rozprawie;

- sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego, w sytuacji w której zebrany materiał dowodowy prowadzi do odmiennych wniosków, wskazujących na zawinienie, celowość, niedbalstwo, nieudolność i stronniczość Prezesa (...);

- przeprowadzenie przez Sąd I instancji zamiast swobodnej oceny dowodów, oceny wybiórczej i dowolnej.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał nadto, że Sąd I instancji nie podjął żadnych czynności procesowych i nie odniósł się do jego żądania zasądzenia kwoty 150.000 zł.

Pozwany domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa oraz uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, wskazując na niezasadność zarzutów podniesionych w wywiedzionym środku zaskarżenia.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia, które Sąd Apelacyjny podziela oraz uznaje za własne, zatem nie zachodzi potrzeba ich ponownego przytaczania.

Wbrew zarzutowi skarżącego, Sąd Okręgowy dokonał oceny zasadności wytoczonego przez powoda powództwa, zaś w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał powody, dla których uznał je za niezasadne. Co prawda, ocenie Sądu Okręgowego podlegało powództwo o zasądzenie na rzecz powoda kwoty 100.000 zł, nie zaś 150.000 zł, jednakże w toku postepowania przed sadem I instancji powód domagał się właśnie zasądzenia kwoty 100.000 zł, rozszerzając żądanie dopiero po wydaniu wyroku w sprawie; podobnie przed Sądem Apelacyjnym w Gdańsku powód wskazał, że domaga się zasadzenia na swoją rzecz kwoty 150.000 zł, jednakże zgodnie z przepisem art. 383 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania ani występować z nowymi roszczeniami.

Skarżący zarzucając niewyjaśnienie i nie ustalenie lub błędne ustalenie istotnych okoliczności faktycznych sprawy nie określił jednocześnie jakich, w jego ocenie, istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności Sąd I instancji nie ustalił, czy też jakie okoliczności ustalił błędnie.

Zgodzić się też należy, ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że powód nie wskazał z jakimi konkretnie działaniami Prezesa (...) wiąże dochodzone roszczenie; podobnie zasadnie Sąd I instancji uznał za przedawnione ewentualne roszczenia powoda związane z działaniami lub zaniechaniami Prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku sprzed 17 września 2015r.

W istocie również stanowisko przedstawione przez powoda w toku rozprawy przed Sądem Apelacyjnym w Gdańsku zdaje się wskazywać, że powód poczucie krzywdy i ewentualny rozstrój zdrowia wiąże z rozstrzygnięciami sądowymi oraz brakiem odpowiedniej, w jego ocenie, interwencji Prezesa (...) w związku z ich treścią. Z przesłuchania powoda wynika, że otrzymał on odpowiedzi od Prezesa (...) na wszystkie skargi składane w trybie nadzoru administracyjnego; powód wskazując na te odpowiedzi podkreślał, że skargi te zostały uznane za niezasadne.

Słusznie też Sąd Okręgowy stwierdził, że samo uznanie przez Prezesa Sądu Apelacyjnego skarg składanych przez powoda za niezasadne nie wskazuje na zaistnienie przesłanek czynu niedozwolonego. Powód, obciążony, zgodnie z art. 6 k.c., ciężarem dowodzenia, nie tylko nie wykazał faktów mogących wskazywać na odpowiedzialność deliktową Skarbu Państwa, ale nawet w istocie faktów takich w spójny sposób nie przytoczył.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, że zarzut taki może zostać skutecznie przedstawiony przez wykazanie, że Sąd I instancji popełnił błędy w ocenie dowodów, naruszył zasady logicznego rozumowania czy doświadczenia życiowego; konieczne pozostaje przy tym jednocześnie wskazanie konkretnych dowodów, których zarzut taki dotyczy. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania po wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału dowodowego. Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a ponadto powinna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i – ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Zarówno w literaturze jak i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się także, że powyższa ocena musi być oparta na wszechstronnym rozważeniu zgromadzonego materiału dowodowego, przez co należy rozumieć uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych środków dowodowych, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności.

Zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c może zostać uwzględniony jedynie w przypadku wykazania jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, a także w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych Natomiast nie czyni zarzutu tego skutecznym przedstawianie przez skarżącego własnej wizji stanu faktycznego w sprawie, opartej na dokonanej przez siebie odmiennej ocenie dowodów, a nawet możliwość w równym stopniu wyciągnięcia na podstawie tego samego materiału dowodowego odmiennych wniosków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. sygn. akt II CKN 817/00, publ. LEX nr 56906, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r. sygn. akt IV CKN 970/00, publ. LEX nr 52753).

Sąd Okręgowy dokonał oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w sposób odpowiadający zasadzie swobodnej oceny dowodów, zaś skarżący formułując zarzut naruszenia tej zasady nie tylko nie wskazał na czym dostrzeżone przez niego uchybienie polegał, ale nawet nie określił jakich środków dowodowych miałoby ono dotyczyć; podobnie skarżący nie precyzuje jakie jego wnioski, poza dotyczącymi treści oczekiwanego rozstrzygnięcia, składane podczas rozprawy przed Sądem Okręgowym zostały pominięte.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, oceniony zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, nie prowadzi, wbrew twierdzeniu skarżącego, do wniosków, wskazujących na zawinienie, celowość, niedbalstwo, nieudolność czy stronniczość Prezesa (...).

Wobec powyższych okoliczności apelacja na mocy art. 380 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art. 102 k.p.c. mając na uwadze okoliczności, jakimi kierował się również Sąd Okręgowy odstępując od obciążania powoda kosztami postepowania: charakter sprawy, jednoznaczny brak znajomości przez powoda reguł prawnych oraz jego sytuację finansową i w istocie niewielki nakład pracy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Co prawda powód miał już możliwość zapoznania się z oceną jego roszczenia dokonaną przez Sąd I instancji, jednakże niewątpliwie jest on osobą mającą głębokie, subiektywnie uzasadnione przekonania o słuszności swoich racji i naruszeniu jego dobra przez Skarb Państwa, co przy uwzględnieniu pozostałych okoliczności sprawy, uzasadnia nie obciążanie powoda również koszami postepowania za postepowanie apelacyjne.

SSA Hanna Rucińska SSA Teresa Karczyńska – Szumilas SSA Barbara Rączka – Sekścińska

Na oryginale właściwe podpisy.