Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Roman Kowalkowski
Sędziowie:	SA Artur Lesiak SA Anna Daniszewska (spr.)
Protokolant:	stażysta Ewelina Gruba

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2017 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa T. B.

przeciwko M. S. i J. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 26 stycznia 2016 r., sygn. akt I C (...)

I.  oddala apelację;

II.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 3.910 (trzy tysiące dziewięćset dziesięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 318/16

UZASADNIENIE

Powód T. B. w pozwie przeciwko pozwanym M. S. i J. K. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanych solidarnie kwoty 105.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi do kwot:

- 77.000 zł od dnia 9 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty;

- 43.000 zł od dnia 15 lutego 2015 r. do dnia zapłaty;

oraz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż w dniu (...) r. trzyletni syn powoda D. poniósł śmierć poprzez utopienie na terenie posesji należącej do pozwanych, na której zlokalizowany był wodny zbiornik przeciwpożarowy. Pozwani prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 12 października 2006r., sygn. akt (...) zostali uznani za winnych tego, że w okresie od dnia (...) r. do dnia (...) r. w (...) jako współwłaściciele nieruchomości położonej w (...) przy ul. (...) wpisanej w księdze wieczystej KW nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w (...), na której usytuowany jest betonowy zbiornik wodny, nieumyślnie narazili na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia mieszkańców posesji przy ul. (...) w ten sposób, że zaniechali prawidłowego zabezpieczenia tego zbiornika, tj. winnych popełnienia występku z art. 160 §1 i §3 k.k.

Powód ciężko przeżył śmierć syna, (...) Powód w dniu 23 września 2010 r. wniósł wobec pozwanych pozew żądając solidarnie zapłacenia 77.000 zł tytułem ¼ kwoty zadośćuczynienia.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) z dnia 31 marca 2014 r. I C (...) rozpoznając żądanie pozwu zasądzono od pozwanych solidarnie kwotę 15.000 zł, wyrok nie zawierał jednak rozstrzygnięcia co do dalej zgłoszonego żądania. Zasądzenie w części roszczenia powoda bez rozstrzygnięcia co pozostałej jego części, ma zdaniem powoda, dwa znaczenia - z jednej strony przesądza zasadę odpowiedzialności pozwanych wobec powoda, z drugiej powoduje powstanie stanu powagi rzeczy osądzonej jedynie co do kwoty 15.000 zł z pierwotnie zgłoszonego żądania 77.000 zł tytułem ¼ całości kwoty zadośćuczynienia.

Powód wskazał, iż zgadza się z ustaleniami poczynionymi przez Sąd Okręgowy w (...) przytoczonymi w jego uzasadnieniu odnośnie elementów istotnych dla ustalenia wielkości krzywdy, zgadza się także, iż cała suma zadośćuczynienia winna być wyceniona na 120.000 zł.

Powód wskazał, iż do tej pory zasądzona kwota na jego rzecz opiewa na 15.000 zł, pozwani zaś są obowiązani do dopłaty 105.000 zł. Powód zwracał uwagę, iż przedmiotem pozwu nie było do tej pory roszczenie o zapłatę ¾ sumy zadośćuczynienia tj. kwoty 90.000 zł, zaś wobec braku rozstrzygnięcia w wyroku Sądu Okręgowego w (...) z dnia 17 marca 2014 r. co do roszczenia powyżej zasadzoną kwotę 15.000 zł, nie powstała powaga rzeczy osądzonej.

Powód dodatkowo wskazywał, iż nie zgadza się z ustaleniami Sądu Okręgowego w (...) zawartymi w uzasadnieniu wyroku odnośnie jego rzekomego przyczynienia się do powstania szkody. Wskazywał, iż podstawę prawną jego roszczenia stanowi art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c.

Wyrokiem zaocznym z dnia 13 października 2015 r. Sąd meriti orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz z rozstrzygnął o kosztach procesu, nakazał pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w (...) kwotę 5.200 zł tytułem kosztów sądowych, od ponoszenia których zwolniony był powód i wyrokowi nadał wyrok natychmiastowej wykonalności.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwani M. S. i J. K. wnieśli o odrzucenie pozwu co do kwoty 60.000 zł, uchylenie wyroku zaocznego w całości i domagali się zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwani wskazywali, iż Sąd Okręgowy w (...) wyrokiem z dnia 31 marca 2014 r. I C (...) ustalił, iż na dzień wyrokowania kwota zadośćuczynienia, jakiej mógł się domagać powód wynosiła 120.000 zł. Przesądził tym samym zasadę i zakreślił maksymalną wysokość żądania. Nadto Sąd wskazywał, że uznał przyczynienie się w 50% powoda do śmierci dziecka, zatem po podziale sumy 120.000 zł x 50% = 60.000 zł x ¼ (część zadośćuczynienia żądana przez powoda pozwem z dnia 31 sierpnia 2010 r.) uzyskuje się kwotę 15.000 zł. Zasądzając kwotę 15.000 zł tytułem ¼ należnego powodowi zadośćuczynienia na dzień orzekania Sąd Okręgowy objął res iudicata ewentualną maksymalną całość zadośćuczynienia na kwotę 60.000 zł. Z uwagi na powyższe, roszczenie powoda w części obejmującej ¾ części zadośćuczynienia może wynosić maksymalnie 45.000 zł. Pozwani

kwestionowali także zakres krzywdy na dzień wydania wyroku w sprawie oraz nieadekwatność żądanego zadośćuczynienia.

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy w (...):

1.  wyrok zaoczny z dnia 13 października 2015 r. w sprawie I C (...) uchylił w całości i zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 45.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17.06.2015r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałej części powództwo oddalił,

3.  zniósł koszty zastępstwa procesowego między stronami.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

W dniu (...) r. trzyletni syn powoda D. B. poniósł śmierć poprzez utopienie na terenie posesji należącej do pozwanych, na której zlokalizowany był wodny zbiornik przeciwpożarowy.

Pozwani prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 12 października 2006r., sygn. akt (...) zostali uznani za winnych tego, że w okresie od dnia (...) r. do (...) r. w (...), jako współwłaściciele nieruchomości położonej w (...) przy ul. (...), wpisanej w księdze wieczystej KW Nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w (...), na której usytuowany jest betonowy zbiornik wodny, nieumyślnie narazili na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia mieszkańców posesji przy ul (...) w ten sposób, że zaniechali prawidłowego zabezpieczenia tego zbiornika tj. winnych występku z art. 160 § 1 i § 3 k.k. Sąd drugiej instancji utrzymał wskazany wyrok w mocy.

Powód w dniu 23 września 2010 r. wniósł przeciwko pozwanym pozew żądając zapłacenia solidarnie 77.000 zł tytułem ¼ kwoty zadośćuczynienia.

Wyrokiem z dnia 31 marca 2014 r. sygn. akt I C (...) Sąd Okręgowy w (...) zasądził na rzecz powoda od pozwanych solidarnie kwotę 15.000 zł, przy czym nie zawarł w sentencji rozstrzygnięcia co do dalej idącego żądania.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, iż cała suma

zadośćuczynienia winna wynosić 120.000 zł, przy czym powód ograniczył żądanie w zakresie zadośćuczynienia do jego części wynoszącej ¼ kwoty, a zatem do kwoty 30.000 zł. Sąd przyjął przy tym 50 % przyczynienie powoda, co dało kwotę 15.000 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd meriti ustalił za pomocą okoliczności bezspornych, a także dokumentów postępowania I C (...). Sąd ten dał wiarę treści wskazanych dokumentów, jako że nie było podstaw do ich negowania, a powództwo uznał za uzasadnione w części.

Sąd Okręgowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie powód domagał się zasądzenia kwoty 105.000 zł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za śmierć syna, wskazując, iż wyrokiem z dnia 31 marca 2014r. Sąd Okręgowy w (...) orzekając w tym przedmiocie zasądził na jego rzecz kwotę 15.000 zł, nie zawierając w wyroku rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa w pozostałym zakresie. Powód podnosił, iż kwota ustalona przez Sąd Okręgowy jako cała suma zadośćuczynienia wynosiła 120.000 zł, co oznacza, iż pozwani winni dopłacić 105.00 zł.

Pozwani zaś kwestionowali powództwo wskazując, iż zasądzając kwotę 15.000 zł tytułem ¼ należnego powodowi zadośćuczynienia na dzień orzekania Sąd objął res iudicata ewentualną maksymalną całość zadośćuczynienia przyjmując je na kwotę 60.000 zł.

Sąd meriti wskazał, iż w przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż w dniu (...) r. trzyletni syn powoda D. B. poniósł śmierć poprzez utopienie na terenie posesji należącej do pozwanych, na której znajdował się wodny zbiornik przeciwpożarowy.

Poza sporem było także, iż pozwani prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 12 października 2006 r. zostali uznani za winnych tego, że w okresie od dnia (...) r. do (...) r. w (...) jako współwłaściciele nieruchomości położonej w (...) przy ul. (...), na której usytuowany jest betonowy zbiornik wodny nieumyślnie narazili na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia mieszkańców posesji przy ul. (...) w ten sposób, że zaniechali prawidłowego zabezpieczenia tego zbiornika tj. winnych występku z art. 160 § 1 i § 3 k.k.

Bezspornym było także, iż powód w dniu 23 września 2010 r. wniósł przeciwko pozwanym pozew żądając zapłacenia solidarnie kwoty 77.000 zł jako ¼ kwoty zadośćuczynienia. Wyrokiem z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie o sygn. akt I C (...) Sąd Okręgowy w (...) zasądził na rzecz powoda od pozwanych solidarnie kwotę

15.000 zł, przy czym nie zawarł w sentencji rozstrzygnięcia co do dalej idącego żądania. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał wówczas, iż cała suma zadośćuczynienia winna wynosić 120.000 zł, przy czym powód ograniczył żądanie w zakresie zadośćuczynienia do jego części wynoszącej ¼ kwoty, a zatem do kwoty 30.000 zł. Sąd przyjął przy tym 50 % przyczynienia się powoda, co dało kwotę 15.000 zł.

W ocenie Sądu meriti rozpatrującego niniejszą sprawę, wiążącymi są w toku przedmiotowego postępowania ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy w (...) w sprawie I C (...), w których Sąd ten przesądził co do zasady odpowiedzialności, kwoty zadośćuczynienia, jak i przyjętego stopnia przyczynienia powoda.

Sąd meriti rozpoznający niniejszą sprawę, mając na względzie całokształt okoliczności sprawy, w tym także okres pomiędzy prawomocnym zakończeniem postępowania I C (...), a datą złożenia pozwu w sprawie niniejszej, ustalenia te w pełni podzielił.

Z powyższych względów, przyjmując za Sądem Okręgowym w (...) we wskazanej sprawie, Sąd meriti uznał, że zasadną jest ustalona wysokość zadośćuczynienia w kwocie 120.000 zł. Kwota ta uwzględnia doznane przez powoda cierpienia w związku z tragiczną śmiercią syna. Skoro jednak w sprawie I C (...) powód ograniczył żądanie do ¼ części zadośćuczynienia, oznacza to, iż roszczenie objęte rozstrzygnięciem tego Sądu wynosi 120.000 zł x ¼ = 30.000 zł x ½ (przyczynienie) = 15.000 zł. Sąd ten istotnie nie zawarł w wyroku rozstrzygnięcia co do dalszej części powództwa, co oznacza, iż nie jest ono objęte powagą rzeczy osądzonej.

W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy przyjmując, że wyliczenie kwoty zadośćuczynienia w sporze I C (...) na kwotę 120.000 zł jest uzasadnione uznał, iż powód może domagać się kwoty 90.000 zł. Kwota ta, stanowiąca różnicę pomiędzy ustaloną przez Sąd kwotą pełnego zadośćuczynienia 120.000 zł a 30.000 zł (tj. żądaną przez powoda w sprawie I C (...) jako ¼ część zadośćuczynienia), stanowi zarazem ¾ części zadośćuczynienia. Taka część zadośćuczynienia nie była natomiast przedmiotem pozwu w sporze I C (...), wobec czego powód może się jej zasadnie domagać.

Podzielając także stopień (50%) przyczynienia po stronie powoda, Sąd meriti przyjął, iż uzasadnionym jest roszczenie powoda w kwocie 45.000 zł (90.000 x 50%). Kwota ta koresponduje ze wskazywaną także w wyliczeniach strony pozwanej.

Wobec tego Sąd Okręgowy wyrok zaoczny z dnia 13 października 2015r. w sprawie I C (...) uchylił w całości i zasądził od pozwanych

solidarnie na rzecz powoda kwotę 45.000 zł.

O odsetkach Sąd meriti orzekł na podstawie art. 481 k.c., mając na względzie dzień następujący po dniu doręczenia odpisu pozwu pozwanym. W pozostałej części Sąd meriti powództwo oddalił.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c. Koszty te wobec wyniku postępowania zniosły się wzajemnie.

Apelację od tego wyroku wywiedli pozwani, zaskarżając wyrok częściowo – w pkt. 1 w zakresie zasądzającym 45.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17.06.2015 r. do dnia zapłaty oraz pkt. 3, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucili:

1.  naruszenie przepisów postępowania:

a)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie podania w uzasadnieniu wyroku podstawy prawnej wyroku, w związku z czym pozwani muszą samodzielnie poszukiwać rozstrzygnięcia, które prawdopodobnie legło u podstaw wyrokowania,

b)  art. 316 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie z uwagi na niewzięcie jako podstawy wyrokowania stanu rzeczy z momentu wyrokowania, lecz stanu rzeczy na dzień 31 marca 2014 r.,

c)  art. 227 k.p.c. poprzez zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego na okoliczności związane z obecną sytuacją rodzinną powoda, całkowitego niewykonywania przez niego obowiązków ojcowskich wobec rodzeństwa zmarłego chłopca;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez:

a)  bezpodstawne przyjęcie, iż powodowi przysługuje zadośćuczynienie na podstawie art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., gdy nie posiada on żadnej więzi z rodziną zmarłego chłopca,

b)  nieuwzględnienie, iż sytuacja dochodowa powoda od 31.03.2014 r. uległa pogorszeniu, więc pułap 60.000 zł wskazany w tym wyroku powinien być obniżony.

W uzasadnieniu skarżący zarzucili, iż Sąd meriti zaniechał przeprowadzenia postępowania dowodowego i nie zbadał, czy na dzień 26 stycznia 2016 r. istniało dobro osobiste w postaci więzi rodzinnych powoda z rodziną zmarłego dziecka tzn. z matką dziecka i jego rodzeństwem, co spowodowało, że zasądzona kwota 45.000 zł nie stanowi zadośćuczynienia, lecz abstrakcyjnie przyjętą kwotę.

W opinii skarżących, jedynym zdarzeniem prowadzącym do obowiązku zapłaty ma być wytoczenie powództwa o określone wcześniej, a nie zasądzone 45.000 zł.

Skarżący podnieśli, iż akcentowali fakt, iż zakres krzywdy po wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie jest mniejszy niż w momencie zasądzenia przez Sąd kwoty 15.000 zł.

W opinii skarżących, krzywda w przypadku powoda ujawniła się bezpośrednio po śmierci syna i wtedy była najintensywniejsza, a następnie przez kolejne lata uległa naturalnemu osłabieniu. Śmierć syna powoda miała miejsce w (...) roku, a powód wystąpili z żądaniem ¼ zadośćuczynienia dopiero w 2010 r., a o kolejne ¾ w 2015 r.

(...) urodzone w (...) (...)

Powyższe okoliczności wskazują, że powód nie wykonuje swoich podstawowych obowiązków ojca wobec żyjących dzieci, tym samym nie sposób przyjąć, że wykonywałby je wobec zmarłego syna.

Skarżący wskazali, że zdarzenie, z którego powód wywodzi swoją krzywdę miało miejsce 13 lat temu. Ponadto sytuacja powoda zmieniła się również w zakresie jego stanu majątkowego, który zawsze stanowi pewien punkt odniesienia przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia. Status materialny powoda uległ pogorszeniu.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanych solidarnie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych nie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazać należy, że sąd drugiej instancji w systemie apelacyjnym jest instancją merytoryczną (por. wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2000 r. III CKN 812/98, OSNC z 2000 r., nr 10, poz. 193). Oznacza to, że sąd ten ma obowiązek poczynić własne ustalenia faktyczne, po dokonaniu samodzielnej i swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego. Jednocześnie w sytuacji, gdy sąd odwoławczy podziela ustalenia sądu niższej instancji, może ograniczyć się do stwierdzenia, że przyjmuje je za własne, gdyż szczegółowe powtarzanie analizy i roztrząsanie wszystkich dowodów staje się wtedy niecelowe.

W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny – opierając się na całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach – uznał, że Sąd Okręgowy co do zasady w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Wobec tego Sąd II instancji ustalenia te w pełni podziela i uznaje, że ocena materiału dowodowego odpowiada warunkom ustanowionym przez prawo procesowe, odzwierciedla – przy zastosowaniu wymagań przewidzianych w art. 233 § 1 k.p.c. – tok rozumowania sądu orzekającego.

Niezasadnie zarzuca skarżący naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 316 k.p.c.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, jakimi względami kierował się Sąd meriti wydając zaskarżony wyrok. Wprawdzie faktycznie Sąd Okręgowy nie wymienił w końcowej części uzasadnienia przepisów prawa materialnego, które zastosował, jednak sami skarżący nie mają wątpliwości, iż były to przepisy art. 23 k.c. i 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., na co wskazują w treści apelacji. Sąd Okręgowy wziął pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy i tym samym nie naruszył art. 316 k.p.c.

W warunkach, w jakich orzekał Sąd meriti, nie doszło także do naruszenia art. 227 k.p.c. poprzez zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego na okoliczności wskazane w zarzutach apelacyjnych.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, iż w myśl art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Mając na uwadze dyspozycję przytoczonego przepisu Sąd Okręgowy rozpoznając niniejszą sprawę musiał mieć na uwadze rozstrzygnięcie wydane w sprawie I C (...), w której powód występował o zasądzenie ¼ części należnego mu zadośćuczynienia.

W postępowaniu w sprawie I C (...) Sąd Okręgowy w (...) uznał, iż odpowiednim zadośćuczynieniem na rzecz powoda będzie kwota 120.000 zł. Biorąc pod uwagę, iż powód wystąpił jedynie o ¼ część tego zadośćuczynienia oraz iż przyczynił się do powstania szkody w 50%, zasądził na jego rzecz 15.000 zł. Wyroku tego nie zaskarżyła skutecznie żadna ze stron.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd meriti musiał uwzględnić fakt istnienia w obrocie prawnym powyższego rozstrzygnięcia.

W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, iż prawomocny wyrok, zgodnie z art. 365 k.p.c., wiąże zarówno strony procesu, Sąd, który je wydał jak i inne sądy. Moc wiążąca wcześniejszego orzeczenia odnosi się do treści sentencji, ale zawarte w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji motywy mają znaczenie dla ustalenia jej zakresu, a przesądzenie prawomocnym wyrokiem kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w innym późniejszym procesie albo w tym samym procesie, ale w stosunku do innego pozwanego, nie może być już badana.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 2013 r., II CSK 239/13 (nie publ.) mocą wiążącą objęte jest to, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Moc wiążącą uzyskuje bowiem rozstrzygnięcie o żądaniu w powiązaniu z jego podstawą faktyczną i w kolejnym postępowaniu sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtowała się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym wyroku. Konsekwencją jest niedopuszczalność ponownej oceny prawnej, co do okoliczności objętych prawomocnym rozstrzygnięciem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2014 r. V CSK 6/14).

Moc wiążąca orzeczenia merytorycznego, określona w art. 365 § 1 k.p.c., brana pod uwagę w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się dana kwestia, nie podlega już ponownemu badaniu. Związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie. O wystąpieniu powagi rzeczy osądzonej prawomocnego wyroku decyduje kumulatywne spełnienie dwóch przesłanek, a mianowicie tożsamości stron występujących w postępowaniu zakończonym tymże wyrokiem i w kolejnym postępowaniu sądowym oraz tożsamości podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia. W świetle utrwalonego w judykaturze poglądu, powagę rzeczy osądzonej ma w zasadzie tylko rozstrzygnięcie zawarte w sentencji wyroku, a nie uzasadnienie. Jeżeli jednak sentencja wyroku nie

zawiera wyraźnych granic rozstrzygnięcia, aby ustalić granice powagi rzeczy osądzonej należy w pierwszej kolejności dokonać wykładni wyroku. Następnie trzeba posłużyć się treścią uzasadnienia, a jeśli nie zostało ono sporządzone, sąd orzekający musi sam - na podstawie akt sprawy - odtworzyć rozumowanie sądu, który wydał rozstrzygnięcie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r. I UK 239/10).

W sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą.

Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r. II CSK 12/09, niepubl.). A zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza więc zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r. II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008/1/20 oraz uchwałę składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2008 r. III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20).

Związanie treścią prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez podmioty wymienione w art. 365 § 1 k.p.c., że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej, stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., IV CSK 563/10). W konkretnym przypadku związanie to rozciąga się na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu, w jakim indywidualizują one sentencję - jako rozstrzygniecie o przedmiocie sporu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11lutego 2011 r. I CSK 249/10 czy z 29 września 2011r. IV CSK 652/10).

Wyrazem statuowanej tym przepisem prawomocności materialnej orzeczenia jest konieczność brania jej pod uwagę w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się dana kwestia, która nie może podlegać już ponownemu badaniu.

W sprawie I C (...) toczącej się pomiędzy stronami niniejszego procesu zapadł prawomocny wyrok zasądzający czwartą część

należnego powodowi zadośćuczynienia. Prawomocność materialna z niego wynikająca musi zatem być brana pod uwagę w niniejszej sprawie w tym znaczeniu, że Sąd rozpoznający tę sprawę nie może dokonać ustaleń sprzecznych z rozstrzygnięciem wydanym w sprawie I C (...). W sprawie I C (...) powód wystąpił z żądaniem częściowym, które zostało uwzględnione w ¼ części. Zadośćuczynienie, którego dochodził jest niewątpliwie świadczeniem podzielnym i nic nie stało na przeszkodzie, aby powód domagał się jedynie jego części.

Obecnie powód wystąpił z żądaniem zasądzenia pozostałej części zadośćuczynienia. Rzeczą Sądu orzekającego było zatem, wobec przesądzenia zasady odpowiedzialności pozwanych, dosądzenie pozostałej części zadośćuczynienia. Wbrew twierdzeniom skarżących, Sąd Okręgowy nie miał możliwości poczynienia ustaleń odmiennych, niż w pierwotnie toczącym się w tym przedmiocie (zasądzenia zadośćuczynienia) postępowaniu.

Niezasadny zatem jest zarzut, że Sąd meriti bezpodstawnie zaniechał przeprowadzenia postępowania dowodowego i nie zbadał, czy na dzień 26 stycznia 2016 r. istniało dobro osobiste w postaci więzi rodzinnych powoda z rodziną zmarłego dziecka.

Nie mają racji skarżący, iż zakres krzywdy po wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie jest mniejszy, niż w momencie zasądzenia kwoty 15.000 zł. Opisana powyższej prawomocność materialna płynąca z wyroku z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie I C (...) uniemożliwiała sądowi meriti badanie przesądzonej już krzywdy powoda po śmierci syna. Obecnie nie można uznać i ocenić, że krzywda powoda „zmalała” w znaczeniu takim, że uzasadnia obniżenie wysokości zadośćuczynienia należnego powodowi. Nie ma wpływu na rozmiar krzywdy powoda obecny sposób sprawowania przez niego opieki nad dziećmi , które narodziły się po śmierci syna, z którą powód wiąże krzywdę stanowiącą przedmiot niniejszego postępowania.

Normalnym zjawiskiem jest, że krzywda która ujawniła się bezpośrednio po śmierci syna była najintensywniejsza, a następnie przez kolejne lata uległa naturalnemu osłabieniu.

Nie ma znaczenia, że tragiczne zdarzenie miało miejsce w (...) roku, a powód wystąpili z żądaniem ¼ zadośćuczynienia dopiero w 2010 roku, a o kolejne w 2015 roku. W pierwszej toczącej się sprawie (I C (...)) został przesądzony rozmiar krzywdy i stopień przyczynienia się powoda.

Upływ czasu i oraz status materialny powoda (fakt ewentualnego

pozostawania powoda w dniu dzisiejszym bez pracy), wobec prawomocnego zakończenia się postępowania w sprawie I C (...), nie ma i nie może mieć już wpływu na wysokość kwoty zasądzonej w obecnie rozpoznawanej sprawie.

Z przytoczonych już względów, apelacja pozwanych także co do zarzutu obrazy przepisu art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c., nie jest uzasadniona. Takie zarzuty mogły być skutecznie podnoszone w sprawie I C (...).

Wyjaśnić trzeba jedynie, że w stanie prawnym sprzed 3 sierpnia 2008 r., członkowie rodziny zmarłego również mogli domagać się zapłaty zadośćuczynienia, inna była jedynie podstawa prawna takiego żądania. Uprawnienie członków rodziny zmarłego miało wówczas źródło w prawie do życia w rodzinie i utrzymywania tego rodzaju więzi, co niewątpliwie należy ocenić jako dobro osobiste. Naruszenie tego dobra osobistego i konsekwencje stąd wynikające oceniane były przez sądy na kanwie przepisów art. 23 i art. 24 k.c. oraz 448 k.c.

Wprawdzie początkowo zarówno w doktrynie, jak i judykaturze, rzeczywiście pojawiły się rozbieżności co do tego, jak należy traktować zgłoszone przez członków rodziny zmarłego roszczenie o naprawienie krzywdy z takiego zdarzenia wynikającej, w sytuacji, gdy zdarzenie powodujące skutek śmiertelny wystąpiło przed dniem 3 sierpnia 2008 r., to jednak ostatecznie w doktrynie i orzecznictwie opowiedziano się za poglądem nakazującym traktować śmierć członka rodziny jako naruszenie dobra osobistego jego najbliższych, tj. prawa do życia w rodzinie. W wyroku z dnia 15 marca 2012 r. (I CSK 314/11) Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli do śmierci osoby najbliżej doszło przed dniem 3 sierpnia 2008 r., to istotnie przepis art. 446 § 4 k.c., który wszedł w życie z dniem 3 sierpnia 2008 r., nie mógł stanowić podstawy prawnej zasądzenia dochodzonego przez powoda zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną tragiczną śmiercią syna, ponieważ nie obowiązywał on w chwili zdarzenia wyrządzającego mu krzywdę. Powyższe nie oznacza jednak, że dochodzone roszczenie jest w ogóle pozbawione podstawy prawnej. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r. (IV CSK 307/09, OSNC-ZD 2010, nr 3, poz. 91) wyrażono pogląd, że w stanie prawnym sprzed dnia 3 sierpnia 2008 r. spowodowanie śmierci osoby bliskiej mogło stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Prawo do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi bowiem dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i art. 24 k.c.

Stanowisko to zyskało aprobatę w uchwałach Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10 (Biul. SN 2010, nr 10, s. 11) i z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11 (Biul. SN 2011, nr 7, s. 9).

Z tych też względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanych jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, Sąd Odwoławczy zasądził w punkcie II wyroku od pozwanych na rzecz powoda kwotę 3.910 zł, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika za instancję odwoławczą w wysokości 3.600 zł ustalone na podstawie § 2 pkt. 5 oraz § 10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, kwota 35 zł z tytułu opłaty za przejazd pełnomocnika powoda autostradą i kwota 275 zł z tytułu kosztów samego przejazdu samochodem osobowym pełnomocnika powoda.