Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Teresa Karczyńska - Szumilas
Protokolant:	stażysta Adrian Sadowski

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2022 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko W. K. i M. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 27 sierpnia 2021 r. sygn. akt XV C 586/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się postanowienia do dnia wypłaty.

SSA Teresa Karczyńska – Szumilas

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt V ACa 661/21

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego W. K. kwoty 87.808,57 zł oraz kosztów procesu z tytułu niespłaconego przez pozwanego kredytu udzielonego mu przez powoda.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 6 marca 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 250527/19 przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uwzględniono powództwo.

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania oraz wskazując na przedwczesność powództwa.

Postanowieniem z dnia 6 listopada 2019 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanej M. K..

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa, wskazując, że roszczenie powoda pozostaje sprzeczne z art. 5 k.c. naruszając zasady współżycia społecznego oraz stanowiąc realizację uprawnienia materialnoprawnego w sposób sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa, albowiem strona powoda wytoczyła powództwo o zapłatę w sytuacji braku uprzedniego skorzystania z instrumentów określonych w § 10 ust 1 pkt 2 – 6 umowy kredytu obejmujących obniżenie kwoty udzielonego kredytu, zażądanie przedstawienia na rzecz pozwanych jako kredytobiorców w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez powoda, wstrzymanie postawienia do dyspozycji pozwanych jako kredytobiorców niewykorzystanej części kredytu, zażądanie ustanowienia przez pozwanych jako kredytobiorców dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu i podwyższenia marży banku w sytuacji, gdy pozwani uprzednio ujawnili wolę skorzystania z opcji spłaty kredytu z częściowym umorzeniem, zgodnie z zawartą w ostatecznym wezwaniu do zapłaty z dnia 2 maja 2017 r. informacją udzieloną przez powoda.

Ponadto pozwana podniosła, że powód powinien uzyskać świadczenie od pozwanych poprzez zaspokojenie się z rzeczy ruchomych objętych zastawem rejestrowym.

Pozwana wniosła także o rozłożenie należności w zakresie kwoty głównej na okres 3 lat, w ten sposób, żeby płatność dokonywana była we wskazanym okresie w dwóch równych ratach w ciągu roku po 14.520 zł do dnia 15 grudnia oraz 15 maja każdego roku, począwszy od dnia 15 grudnia 2021 r. oraz w zakresie należności ubocznych na 3 roczne raty z odroczeniem ich płatności na 2 miesiące od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2021 r. zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 87.808,57 zł oraz kwotę 9.808 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że pozwani prowadzą gospodarstwo rolne.

W dniu 28 października 2015 r. strony zawarły umowy nr (...) kredytu obrotowego w rachunku kredytowym.

Kwota kredytu wynosiła 100.000 zł i miała być przeznaczona na finansowanie bieżących potrzeb gospodarstwa rolnego.

W dalszej części uzasadnienia wyroku Sąd Okręgowy wskazał na warunki udzielonego pozwanym kredytu oraz ustalił, że celem zabezpieczenia kredytu, w dniu 28 października 2015 r. pomiędzy powodem i W. K. doszło do zawarcia umów o ustanowieniu zastawu rejestrowego dotyczących ciągnika rolniczego marki L. (...), rok produkcji 2001 o numerze nadwozia (...), numerze dowodu rejestracyjnego (...), zgrabiarki karuzelowej L. (...)numer fabryczny (...), rok produkcji 2009 i agregatu uprawowego (...) A. (...) numer fabryczny (...), rok produkcji 2010.

Aneksem z dnia 26 września 2016 r. ustalono, że kredytobiorca na dzień zawarcia aneksu posiada należności wymagalne w kwocie 14.657,37 zł. Należność wymagalną podzielono na 26 części i ustalono, że każda z 26 kolejnych rat, których termin płatności rozpoczyna się począwszy od dnia 30 września 2016 r., zostanie zwiększona o część podzielonej należności wymagalnej, przy czym część kapitałowa raty miała zostać zwiększona o część podzielonej należności wymagalnej z tytułu kapitału.

Według stanu na dzień 31 stycznia 2017 r. kwota pozostała do spłaty wynosiła 79.727,69 zł, a kwota zaległości w spłacie wynosiła 3.796,90 zł.

Pismem z dnia 2 maja 2017 r. powód wezwał kredytobiorców do zapłaty należności wymagalnej powstałej w spłacie kredytu, wskazując na wysokość zadłużenia oraz informując o możliwościach wypowiedzenia umowy kredytowej i złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Według stanu na dzień 6 sierpnia 2017 r. kwota pozostała do spłaty wynosiła 68.338,01 zł, a kwota zaległości w spłacie wynosiła 16.902,43 zł.

Pismem z dnia 12 września 2017 r., doręczonym pozwanym 18 września 2017 r. powód wypowiedział pozwanym umowę numer (...) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, informując, że kwota zadłużenia z tytułu umowy na dzień sporządzenia oświadczenia wynosi 53.151,77 zł tytułem kapitału niewymagalnego, 30.372,82 zł tytułem kapitału wymagalnego, 3.256,73 zł tytułem odsetek umownych oraz 1.030 zł tytułem kosztów.

W piśmie z dnia 27 czerwca 2018 r. powód poinformował pozwanych, że istnieje możliwość skorzystania z opcji spłaty należności z jej z częściowym umorzeniem.

Pismem z dnia 19 listopada 2018 r. powód poinformował pozwanych, że według stanu na dzień 13 listopada 2018 r. należność wobec banku wynosi 87.118,57 zł, zaległość narasta o dalsze odsetki za każdy dzień opóźnienia w spłacie oraz zachęcał ich do kontaktu w celu omówienia szczegółów i wypracowania najlepszego rozwiązania pozwalającego na uregulowanie należności.

Sąd Okręgowy ustalił nadto, że decyzją z dnia 12 grudnia 2019 r. przyznano pozwanemu jednolitą płatność obszarową – 2019 w wysokości 21.778,18 zł, płatność za zazielenienie – 2019 w wysokości 14.616,37 zł, płatność redystrybucyjną – 2019 w wysokości 4.934,13 zł, płatność do powierzchni upraw truskawek – 2019 w wysokości 179,71 zł, płatność do bydła – 2019 w wysokości 5.982,26 zł, płatność do krów – 2019 w wysokości 7.652,24 z; pozwanemu przyznano także kwotę w wysokości 648,59 zł z tytułu zwrotu dyscypliny finansowej.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów oraz przesłuchania pozwanego.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Wskazując na przepis art. 69 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 75c ust. 1, 2, 3,4, 5, 6 ustawy Prawo bankowe Sąd I instancji stwierdził, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy kredytu, zaś pismem z dnia 2 maja 2017 r. powód wezwał kredytobiorców do zapłaty zadłużenia, informując, że mogą oni złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia. Analiza treści przedmiotowego wezwania pozwoliła Sądowi Okręgowemu na ustalenie, że spełnia ono wszystkie wymogi określone w art. 75c ustawy Prawo bankowe, zaś przesłuchanie pozwanego, zajmowane przez niego stanowisko procesowe oraz ocena sekwencji wydarzeń i treści dokumentów, pozwoliły na stwierdzenie, że przedmiotowe wezwanie zostało skutecznie doręczone.

Przytaczając treść art. 75 ust. 1,2,3 ustawy Prawo bankowe Sąd Okręgowy stwierdził, że pismem z dnia 12 września 2017 r. powód skutecznie wypowiedział umowę kredytu.

Powyższe ustalenia oraz fakt, że pozwany w toku przesłuchania potwierdził, iż posiada zadłużenie względem powoda z tytułu umowy kredytu, pozwoliły w konsekwencji Sądowi Okręgowemu na przyjęcie, że roszczenie powoda jest usprawiedliwione co do zasady.

W wyniku analizy dokumentów zgromadzonych w sprawie Sąd I instancji stwierdził, że dochodzona przez powoda kwota znajduje odzwierciedlenie w przedstawionych przez niego zestawieniach, a nadto jej wysokość nie była kwestionowana przez pozwanych, zatem zasądził ją na rzecz powoda od pozwanych, przyjmując, że ich odpowiedzialność jest solidarna, co wynika z zawartego przez strony kontraktu.

Sąd I instancji nie uwzględnił żądania pozwanych rozłożenia zasądzonej należności na raty, uznając je za nieuzasadnione w kontekście treści art. 320 k.p.c. Sąd Okręgowy wskazał w tym zakresie, że przez cały czas trwania niniejszego postępowania pozwani nie dokonywali spłat kredytu na rzecz powoda, podobnie też wykazywali dużą bierność w okresie po wypowiedzeniu umowy, a przed wniesieniem samego pozwu, zatem nie wykazali oni realnej gotowości do dobrowolnej spłaty kredytu. Powodowie nie wykazali także, zgodnie z art. 6 k.c., aby znajdowali się w szczególnej sytuacji majątkowej, która uzasadniałaby odroczenie płatności bądź rozłożenie zadłużenia na raty.

Norma art. 320 k.p.c. pozwala skorzystać z uregulowanego w nim dobrodziejstwa jedynie wyjątkowo i wskazuje wprost, iż po narzędzie to należy sięgać szczególnie ostrożnie, albowiem prowadzi do ograniczenia uzasadnionych roszczeń wierzyciela.

Przy ocenie wniosku pozwanych o rozłożenie płatności na raty, nie uszło uwadze Sądu Okręgowego również to, że strona pozwana podnosiła w jego trakcie zarzut nadużycia prawa podmiotowego przez powoda, poprzez dochodzenie w toku postępowania sądowego zasądzenia należności z tytułu umowy kredytu, co należy traktować w kategoriach dużej niekonsekwencji w płaszczyźnie motywacyjnej pozwanych.

O kosztach Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wywiodła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie:

1. art. 320 k.p.c. poprzez błędną wykładnię tego przepisu polegającą na uznaniu, że przesłanką warunkującą jego zastosowanie jest uprzednie przedstawienie przez zobowiązanego propozycji rekonstrukcji zadłużenia lub skonkretyzowanej propozycji dobrowolnego ratalnego spełnienia zobowiązania, bądź częściowe, dobrowolne spełnienie przez zobowiązanego świadczenia, która skutkowała uznaniem, że w przypadku pozwanych nie zachodziła podstawa do zastosowania instytucji rozłożenia na raty świadczenia, podczas gdy zgodnie z prawidłową wykładnią art. 320 k.p.c. przesłankę jego zastosowania stanowi ustalenie, że w danej sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony w postaci okoliczności dotyczących pozwanego dłużnika, obejmujących jego sytuację osobistą, majątkową, finansową, rodzinna, które powodują, że nierealne jest spełnienie przez niego od razu i w pełnej wysokości zasądzonego świadczenia, a dodatkowo za zastosowaniem instytucji rozłożenia świadczenia na raty przemawia sytuacja, w której pozwany uznaje powództwo i podnosi, że nieuregulowanie długu jest spowodowane wyłącznie jego złą sytuacją majątkową, co miało miejsce w przedmiotowej sprawie, zaś pozwani wykazali, że w związku z obiektywnie trudną sytuacją majątkową i finansową nie są w stanie spełnić świadczenia jednorazowo;

2. art. 320 k.p.c. w zw. z art. 5 k.c. polegające na dokonaniu błędnej wykładni wzajemnej relacji wskazanych przepisów wyrażającej się w uznaniu, że uprzednie sformułowanie przez stronę pozwaną zarzutu nadużycia przez powoda prawa w związku z dochodzeniem należności stanowi okoliczność wyłączająca możliwość zastosowania art. 320 k.p.c., w sytuacji gdy prawidłowa wykładnia tych przepisów prowadzi do wniosku, że uprzednie sformułowanie przez stronę pozwana zarzutu nadużycia prawa podmiotowego nie stanowi w żadnym wypadku okoliczności per se tamującej możliwość rozłożenia należności w wyroku na raty, jeżeli strona pozwana w sposób wyraźny zmodyfikowała swoje pierwotne stanowisko, explicite wnosząc o zastosowanie instytucji z regulacji art. 320 k.p.c. oraz wykazała, zgodnie z zasada ciężaru rozkładu dowodzenia, wystąpienie szczególnego przypadku do zastosowania instytucji rozłożenia należności na raty w wyroku w postaci obiektywnie złej sytuacji majątkowej strony pozwanej uniemożliwiającej w zupełności jednorazowe spełnienie świadczenia objętego przedmiotem postępowania, albowiem w świetle prawidłowej interpretacji art. 320 k.p.c., jedyna miarodajne przesłankę do zastosowania instytucji rozłożenia należności na raty w wydanym wyroku stanowi nie całokształt stanowiska merytorycznego, która strona pozwana sformułowała w toku zawisłości postępowania, w tym podnoszone przez nią zarzuty, lecz wykazanie istnienia w dacie zamknięcia rozprawy obiektywnej niemożności jednorazowego wykonania zobowiązania pieniężnego objętego przedmiotem postępowania cywilnego;

3 . art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 320 k.p.c. polegające na uznaniu że strona pozwana nie wykazała, by jednorazowe spełnienie dochodzonego w sprawie świadczenia było utrudnione lub narażało stronę pozwaną oraz jego najbliższych na niepowetowana stratę, a ponadto uznaniu, że w świetle wszechstronnej analizy materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie ujawnia się okoliczność posiadania przez stronę pozwaną możliwości uiszczenia jednorazowo dochodzonej należności, podczas gdy analiza ta prowadzi do konkluzji, że strona pozwana wykazała ziszczenie się przesłanek warunkujących rozłożenie należności na raty przedstawiając, uznane przez Sąd I instancji za wiarygodne, dokumenty wykazujące aktualną sytuację majątkowa pozwanych, w szczególności obrazujące łączną wysokość zobowiązań kredytowych pozwanych oraz dochodów uzyskiwanych przez nich, w szczególności, wskazujące, że aktualnie w związku z wymiarem zobowiązań kredytowych i koniecznych wydatków, konsumujących uzyskiwane przez pozwanych dochody pozwanych, nie będą oni mieli możliwości jednorazowego spełnienia, a nadto okoliczności te zostały potwierdzone również w uznanym przez Sąd I instancji za wiarygodne przesłuchaniu powoda;

4 . art. 102 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. polegające na braku zastosowania przez Sąd I instancji wskazanej regulacji w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego, a w szczególności braku poddania analizie okoliczności, czy ze względu na sytuacją osobistą i majątkową pozwanego nie zachodzą przesłanki warunkujące zastosowanie zwolnienia pozwanych z obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stronie powodowej, podczas gdy szczegółowa analiza stanu niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że zaistniała określona w art. 102 k.p.c., przesłanka w postaci szczególnie uzasadnionych wypadków do zwolnienia pozwanych od obowiązku zwrotu stronie powodowej, która polega na istnieniu po stronie pozwanych trudnej sytuacji majątkowej uniemożliwiającej pokrycie przez nich kosztów procesu bez uszczerbku w zakresie niezbędnego utrzymania.

Skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez rozłożenia świadczenia na raty, zgodnie z wnioskiem zgłoszonym przed Sądem I instancji, oraz odstąpienie od obciążenia pozwanych kosztami procesu, względnie uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w razie uznania konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, przy pozostawieniu temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie, wskazując na niezasadność zarzutów podniesionych w wywiedzionym środku zaskarżenia oraz zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności wyjaśnić należy, że pomimo pewnych nieścisłości w treści wniosków apelacji i jej uzasadnieniu jednoznaczne wskazanie w wywiedzionym środku zaskarżenia osoby go wywodzącej zezwala na wniosek, że apelacja w sprawie wywiedziona została jedynie przez pozwaną.

Skarżąca nie kwestionując ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji oponując zasądzeniu od niej należności będącej przedmiotem postępowania bez rozłożenia jej na raty oraz obciążeniu jej kosztami postępowania i w tym zakresie też formułuje zarzuty. Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 320 k.p.c. ma charakter wyjątkowy, zaś podstawą jego zastosowania mogą pozostawać okoliczności dotyczące pozwanego dłużnika, jego sytuacji osobistej, majątkowej, finansowej, czy rodzinnej, które powodują, że nierealne jest spełnienie przez niego od razu i w pełnej wysokości zasądzonego świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2015 r. w sprawie II CSK 409/14). Zasadnie skarżący stwierdza, że obowiązek wykazania okoliczności, które mogą stać się podstawą zastosowania art. 320 k.p.c. obciąża pozwanego składającego wniosek w tym przedmiocie, jednak słuszna pozostaje także ocena Sądu I instancji, że pozwana temu obowiązkowi nie sprostała. Pozwana składając wniosek dowodowy w zakresie własnego przesłuchania nie przytoczyła w tezie dowodowej okoliczności dotyczących jej sytuacji uniemożliwiającej jednorazową spłatę zadłużenia, zaś po ograniczeniu przesłuchania stron do pozwanego profesjonalny pełnomocnik pozwanej nie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c., przy czym i w zarzutach apelacji naruszenie prawa procesowego połączone jest tylko z orzeczeniem w zakresie kosztów postępowania.

Informacje dotyczące sytuacji materialnej pozwanej zawiera zatem jedynie fragmentarycznie oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, które nie stanowi dowodu w sprawie oraz przesłuchanie pozwanego, przy uwzględnieniu okoliczności, że ozwani prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Skarżąca wskazuje także, że o sytuacji tej świadczą także inne dokumenty, przy czym nie przytacza o jakie konkretnie dokumenty chodzi, zaś jedynymi innymi dokumentami dotyczącymi sytuacji materialnej pozwanych jest decyzja w sprawie przyznania płatności w ramach wsparcia bezpośredniego za 2019 r. dotycząca pozwanego oraz faktura wystawiona przez niego za sprzedaż zboża w 2020 r., które nie zezwalają na poczynienie ustaleń w zakresie sytuacji finansowej pozwanej. Przesłuchanie pozwanego wskazuje zaś przede wszystkim na istniejące już ratalne obciążenia kredytowe na nim ciążące, co skutkuje wątpliwościami, czy uwzględnienie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty zezwoliłby na zaspokojenie wierzyciela bez konieczności wszczynania postępowania egzekucyjnego.

Sąd Apelacyjny podziela pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 30 listopada 2021 r. w sprawie I ACa 507/20 zgodnie z którym rozważając zastosowanie art. 320 k.p.c. należy brać pod uwagę interesy obu stron, a rozłożenie na raty może mieć miejsce, gdy umożliwi to pozwanemu wywiązanie się ze zobowiązania w możliwym do przyjęcia przez wierzyciela terminie. Uwzględnienie wniosku dłużnika jest racjonalne, w sytuacji, gdy wykaże on, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela, albowiem w przeciwnym razie nie zostanie osiągnięty cel wynikający z art. 320 k.p.c. określony jako należyte zaspokojenie wierzyciela bez prowadzenia postępowania egzekucyjnego. W tym stanie rzeczy zasadny pozostaje wniosek Sądu I instancji, że pozwani (w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku z pewnością omyłkowo Sad I instancji wskazał tu na powodów) nie wykazali, aby znajdowali się w szczególnej sytuacji majątkowej, która uzasadniałaby odroczenie płatności bądź rozłożenie zadłużenia na raty W istocie Sąd I instancji rozważając możliwość zastosowania w sprawie art. 320 k.p.c. zwrócił uwagę na fakt, że pozwani przez czas trwania niniejszego postępowania nie dokonywali spłat kredytu na rzecz powoda oraz wykazywali bierność w okresie po wypowiedzeniu umowy, a przed wniesieniem samego pozwu, jednakże okoliczności te również z uwagi na swój charakter mogą zostać uwzględnione jako mające wpływ na brak możliwości zastosowania w sprawie art. 320 k.p.c., skoro rzeczywiście nie wskazują na realną gotowość pozwanej do dobrowolnej spłaty kredytu. Nie bez wpływu na brak możliwości rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty ma również ustanowienie przez strony zastawu rejestrowego celem zabezpieczenia zaspokojenia należności przez pozwanych, skoro dotyczy on właśnie sytuacji, kiedy pozwani nie uiścili na rzecz powoda wymagalnej należności z tytułu umowy kredytu. Niezasadny pozostaje również zarzut naruszenia art. 322 k.p.c. w zw. z art. 5 k.c., albowiem Sąd I instancji nie stwierdził, aby podniesienie przez pozwaną zarzutu naruszenia art. 5 k.c. uniemożliwiało późniejsze zastosowanie wobec niej dobrodziejstwa art. 320 k.p.c., a jedynie wskazał w tym zakresie na istniejącą niekonsekwencję w płaszczyźnie motywacyjnej pozwanej. Jednym z wyjątków od reguły orzekania o kosztach postepowania zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wskazanym w art. 102 k.p.c., jest możliwość nieobciążania w ogóle strony przegrywającej kosztami albo zasądzenia od niej tylko części kosztów, jeśli zaistniały wypadki szczególnie uzasadnione (zasada słuszności). Z uwagi na to, że zasada słuszności jest rozwiązaniem szczególnym, przy jej stosowaniu należy mieć na uwadze, że przepis art. 102 k.p.c. nie może być wykładany rozszerzająco, wykluczone jest również przyjmowanie uogólnień, a jego zastosowanie wymaga stwierdzenia wystąpienia wyjątkowych okoliczności w konkretnej sprawie. Skarżąca wskazuje na swoją trudną sytuację materialną, jednakże abstrahując od stwierdzenia, że w istocie nie została ona wykazana zważyć należy, że przesłanki zastosowania art. 102 k.p.c. nie są tożsame z tymi, które warunkują uzyskanie zwolnienia od kosztów sądowych, a na te zdaję się wskazywać skarżąca. Nieobciążenie strony przegrywającej proces obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania przeciwnikowi z uwagi na jej sytuację majątkową może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy znajduje się ona w wyjątkowo ciężkiej sytuacji majątkowej, a nadto zachodzą inne okoliczności wskazując na słuszność nie obciążania jej kosztami procesu, np. gdy strona wytaczając powództwo (lub podejmując obronę) była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia, czy też zajętego stanowiska w procesie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2011 r. w sprawie I CZ 171/10), zaś okoliczność taka w sprawie nie występuje, zwłaszcza że pozwana od początku opierała obronę jedynie na zarzucie naruszenia art. 5 k.c. i możliwości zaspokojenia się powoda z ustanowionego zastawu. Wobec powyższych okoliczności apelacja podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c., zaś o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł stosownie do art. art. 98 § 1 i 3, 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt. 6 w związku z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. poz.1804 z późn. zm.).

SSA Teresa Karczyńska – Szumilas

Na oryginale właściwy podpis.