Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Renata Artska
Sędziowie:	SA Katarzyna Przybylska (spr.) SO del. Mariusz Struski
Protokolant:	sekretarz sądowy Joanna Makarewicz

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2014 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa T. J. (1), M. K. (1), K. K. (1), Ł. K. i M. K. (2)

przeciwko (...) S.A. w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w S.

z dnia 15 października 2013 r., sygn. akt I C 118/13

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powodów kosztami postępowania odwoławczego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 875/13

UZASADNIENIE

Powodowie T. J. (1), M. K. (1), K. K. (1), Ł. K. i M. K. (2) domagali się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego (...) S.A. w S. odpowiednio kwoty 260.000 zł, 210.000 zł, 210.000 zł, 130.000 zł i 130.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, której doznali w wyniku śmierci osoby najbliższej (...) P. J. (1), która zmarła(...) w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku drogowym (...)., a którego sprawca posiadał ubezpieczenie OC w pozwanej firmie ubezpieczeniowej.

Pozwany (...) w S. w odpowiedzi na pozew uznał co do zasady swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia z (...) wskazując, iż w toku postępowania likwidacyjnego wypłacili powodom tytułem zadośćuczynienia następujące kwoty: po40.000 zł na rzecz powodów T. J. (1) (...) M. K. (1) i K. K. (1) (...) i po 20.000 zł na rzecz Ł. K. i M. K. (2) (...)Jednocześnie pozwany zgłosił gotowość – w ramach ugody sądowej – wypłacenia dodatkowych kwot i tak na rzecz powoda T. J. (1) kwoty 30.000 zł, powodów M. K. (1) i K. K. (1) po 20.000 zł na rzecz każdego z nich i powodów M. K. (2) i Ł. K. po 10.000 zł na rzecz każdego z nich.

Powodowie nie wyrazili zgody na proponowane przez stronę pozwaną warunki ugody sądowej i podtrzymali w pełnej wysokości żądanie zgłoszone w pozwie.

Wyrokiem z dnia 15 października 2013 r. Sąd Okręgowy w S. zasądził od pozwanego na rzecz powodów: T. J. (1) kwotę 60.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.037 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu; M. K. (1) kwotę 50.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.567 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu; K. K. (1) kwotę 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 517 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu; Ł. K. kwotę 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty; M. K. (2) kwotę 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty; zaś w pozostałym zakresie oddalił powództwo; zasądził od powoda Ł. K. na rzecz pozwanego (...) S.A. w S. kwotę 432 zł tytułem części kosztów procesu; zasądził od powoda M. K. (2) na rzecz pozwanego (...) S.A. w S. kwotę 432 zł tytułem części kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił w niniejszej sprawie, że P. J. (1) zmarła (...) w następstwie obrażeń, jakich doznała w wypadku komunikacyjnym. Samochód sprawcy wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej (OC) w pozwanej firmie ubezpieczeniowej. P. J. (1) w chwili śmierci miała (...). Była młodą mężatką – ślub z powodem T. J. (1) wzięła w dniu (...) P. J. (1) wraz z mężem po ślubie zamieszkała w swoim domu rodzinnym, położonym w B. przy ul. (...), w którym mieszkali i nadal mieszkają jej rodzice – powodowie M. K. (1) i K. K. (1) oraz jej bracia – powodowie Ł. K. i M. K. (2). P. J. (1) wraz z mężem mieli do swojej wyłącznej dyspozycji jeden pokój – T. J. (1) nadal zajmuje ten pokój. Stosunki rodzinne pomiędzy P. J. (1) a jej rodzicami i braćmi były bardzo dobre. Również relacje pomiędzy T. J. (1) a rodziną jego żony były bardzo dobre i nadal takie są. P. J. (1) i jej mąż T. J. (1) prowadzili wspólne gospodarstwo domowe z rodziną P. J. (1) – wszyscy członkowie rodziny wspólnie spożywali obiady. P. J. (1) pracowała w (...)w B.. Była osobą lubianą, wesołą, pełną życia. Zawsze pamiętała o imieninach, urodzinach wszystkich członków rodziny. Często z rodzicami jeździła na zakupy, doradzała w zakupach ubrań. Jej tragiczna śmierć była wstrząsem, silnym przeżyciem dla wszystkich najbliższych jej członków rodziny tj. męża, rodziców i braci. Wszyscy członkowie rodziny, po jej wypadku byli u niej codziennie w szpitalu, aż do dnia jej śmierci. Jej brat powód Ł. K., po otrzymaniu wiadomości o jej wypadku przyjechał (...) Do chwili obecnej cała rodzina, nie otrząsnęła się po śmierci żony, córki i siostry. Atmosfera w domu po jej śmierci stała się napięta, nerwowa. Wszyscy odczuwają jej brak, bardzo często chodzą na jej grób. Już nigdy w domu nie będzie tak jak było, kiedy ona żyła.(...). W żalu po stracie najbliższej osoby wspierają się nawzajem. Powódka M. K. (1) i powód K. K. (1) jako (...). Powódka M. K. (1) (...). Powodowie w dniu 30.01.2013 r. wystąpili do pozwanego o wypłatę tytułem zadośćuczynienia za utratę osoby najbliższej oraz naruszenie dobra osobistego w postaci nagłego zerwania szczególnej więzi rodzinnej: dla męża T. J. (1) 300.000 zł; dla matki M. K. (1) 250.000 zł; dla ojca K. K. (1) 250.000 zł; dla brata Ł. K. 150.000 zł; dla brata M. K. (2) 150.000 zł Pismem z dnia 11.03.2013 r. pozwane(...)na podstawie art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) poinformowało każdego z powodów, iż do tego dnia nie została zakończona likwidacja zgłoszonej szkody na podstawie art. 446 § 4 k.c., z uwagi na analizowanie dokumentów oraz protokołu z wywiadu środowiskowego. Pismami z dnia 11.04.2013 r. pozwane (...)poinformowało każdego z powodów o wypłacie tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią P. J. (1) następujących kwot :

- uprawnionemu T. J. (1) ( mąż poszkodowanej ) – 40.000 zł

- uprawnionej M. K. (1) ( matka poszkodowanej ) – 40.000 zł,

- uprawnionemu K. K. ( ojciec poszkodowanej ) – 40.000 zł,

- uprawnionemu Ł. K. ( brat poszkodowanej ) – 20.000 zł,

- uprawnionemu M. K. (2) – brat poszkodowanej ) – 20.000 zł

Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo, jednakże tylko w niewielkim zakresie.

Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była wysokość należnego powodom zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę, jakiej doznali oni za naruszenie prawa do życia w rodzinie i ból spowodowany utratą osoby najbliższej.

Sąd Okręgowy ustalając wysokość zadośćuczynienia dla poszczególnych członków rodziny zmarłej P. J. (1), wziął pod uwagę stopień bliskości ze zmarłą. Bez wątpienia, w ocenie Sądu Okręgowy, osobą która najbardziej odczuła tą stratę był mąż zmarłej T. J. (1), bowiem wskutek śmierć żony, która nastąpiła w niespełna (...)po ślubie wszystkie plany, nadzieje na przyszłe wspólne życie, zostały w sposób niepowetowany, całkowicie zaprzepaszczone. W takiej sytuacji ból utraty osoby najbliższej jest szczególnie silny. Sąd stwierdził, że drugą osobą w tej rodzinie, która w sposób szczególny odczuła stratę zmarłej była jej matka – powódka M. K. (1), gdyż z zeznań członków rodziny w szczególności ojca wynika, iż matka i córka były sobie szczególnie bliskie – często ze sobą rozmawiały, wspólnie przygotowywały posiłki, dzieliły się obowiązkami domowymi, razem jeździły na zakupy. W ocenie Sądu Okręgowego zrozumiałym jest również, że stratę córki odczuł i przeżył mocno także ojciec zmarłej – powód K. K. (1). Sąd podkreślił, że strata dziecka dla rodziców – tak matki jak i ojca, jest szczególnie odczuwalna, z uwagi na poczucie zakłócenia porządku rzeczy, to rodzice bowiem powinni umierać przed swoimi dziećmi. To dzieci powinny wspierać rodziców na starość. Zdaniem Sądu Okręgowego stratę siostry odczuli również jej bracia – powodowie Ł. K. i M. K. (2). Obaj bracia odczuwają, że atmosfera w domu rodzinnym, po śmierci siostry jest całkiem inna – napięta, ciężka – i już nigdy nie będzie tak jak za życia siostry.

Sąd Okręgowy ocenił, że łącznie wypłacone przez pozwanego i przyznane przez Sąd kwoty, stanowią odpowiednie zadośćuczynienie pieniężne w rozumieniu art. 446§4k.c., a dalej idące oczekiwania powodów w zakresie przyznania uzupełniającego zadośćuczynienia są zdecydowanie wygórowane. Stwierdził, że usprawiedliwieniem wypłacenia tak wysokich kwot nie mogą być zadośćuczynienia wypłacone w wysokości po 250.000 zł dla wszystkich bliskich ofiar „katastrofy smoleńskiej”.

Ustawowe odsetki od kwot zasądzonych, Sąd Okręgowy zasądził na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c.

O kosztach procesu, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wnieśli powodowie, zaskarżając go w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach pierwszym (co do oddalenia odsetek za żądany w pozwie okres od dnia 19 marca 2013 r.), drugim, trzecim i czwartym w odniesieniu do każdego z powodów z osobna w ten sposób, że:

- w stosunku do T. J. (1) - zaskarżono wyrok w części co do oddalenia żądania i wniesiono o jego zmianę i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zasądzenie na rzecz tego powoda dodatkowo (ponad już zasądzoną) kwoty 200.000 zł oraz odsetek jak w pozwie;

- w stosunku do M. K. (1) - zaskarżono wyrok w części co do oddalenia żądania i wniesiono o jego zmianę i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zasądzenie na rzecz tej powódki dodatkowo (ponad już zasądzoną) kwoty 60.000 zł oraz odsetek jak w pozwie;

- w stosunku do K. K. (1) - zaskarżono wyrok w części co do oddalenia żądania i wniesiono o jego zmianę i orzeczenie co do istoty poprzez zasądzenie na rzecz tego powoda dodatkowo (ponad już zasądzoną) kwoty 80.000 zł oraz odsetek jak w pozwie;

- w stosunku do Ł. K. - zaskarżono wyrok w części co do oddalenia żądania i wniesiono o jego zmianę i orzeczenie co do istoty poprzez zasądzenie na rzecz tego powoda dodatkowo (ponad już zasądzoną) kwoty 20.000 zł oraz odsetek jak w pozwie;

- w stosunku do M. K. (2) - zaskarżono wyrok w części co do oddalenia żądania i wniesiono o jego zmianę i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zasądzenie na rzecz tego powoda dodatkowo (ponad zasądzoną) kwoty 20.000 zł oraz odsetek jak w pozwie.

W odniesieniu do każdego z powodów zaskarżono również rozstrzygniecie o kosztach procesu, wnosząc o ich zasądzenie na rzecz każdego z powodów w całości według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi powodowie zarzucili:

- naruszenie przepisu prawa materialnego art. 446 §4 k.c. oraz art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i art. 24 § 1 zd. 3 k.c. poprzez orzeczenie w ustalonym stanie faktycznym sprawy zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią osoby najbliższej oraz naruszenie dobra osobistego w postaci zerwania więzi rodzinnej i odebranie prawa do życia we wzorowo funkcjonującej rodzinie w wysokości niespełniającej i rażąco odbiegającej od zasady kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia za krzywdę przy naruszeniu takiego dobra jak życie ludzkie i szczególnie silna więź rodzinna łącząca odpowiednio każdego z powodów: świeżo poślubionego męża z żoną, rodziców z jedyną córką i braci z jedyną siostrą przy wzorowo funkcjonującej rodzinie w ramach wspólnego gospodarstwa domowego przez jego wadliwe zastosowanie i ustalenie, iż zasądzone kwoty wraz z wypłaconymi przez pozwaną przed procesem stanowią ekwiwalent krzywdy doznanej indywidualnie przez każdego z powodów wedle miernika aktualnych stosunków społeczno-gospodarczych;

- naruszenie przepisu prawa materialnego art. 481 k.c., 455k.c. w związku z art. 817 §1 i 2 k.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie i ustalenie, iż spełnienie żądania zadośćuczynienia w tak ewidentnym wszak konkretnym przypadku mogło nastąpić w terminie dłuższym niż prawem przewidziany termin 30 dni od daty zgłoszenia kompletnego zawiadomienia; pozwana wszak korespondencją e-mail z dnia 18 lutego 2013 r. potwierdziła otrzymanie zgłoszenia i przyjęcie jego do rozpoznania; spełnienie świadczenia winno zatem nastąpić najpóźniej w terminie 30 dni od daty w/w potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia do rozpoznania przez profesjonalny zakład ubezpieczeń a zasądzone kwoty winny zostać przyznane wraz z odsetkami od dnia 19 marca 2013 r.

Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty z uwzględnieniem kwot wskazanych powyżej; a także o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powodów - jako bezzasadna - podlega oddaleniu, nie mają bowiem racji skarżący twierdząc, że przyznane im zadośćuczynienie nie jest odpowiednie do rozmiarów doznanej przez każdego z nich krzywdy.

Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z poglądami orzecznictwa roszczenia o zadośćuczynienie z art. 446 § 4 k.c. mają charakter wybitnie ocenny, o czym świadczy posłużenie się przez ustawodawcę terminem "odpowiednie". Oznacza to, że sąd pierwszej instancji dysponuje przy ich ocenie stosunkowo znacznym zakresem swobody jurysdykcyjnej, a sąd odwoławczy może dokonać korekty ich wysokości tylko wtedy, gdy zostanie wykazane, że biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, jest ona rażąco nieprzystająca do jej realiów, tj. nadmiernie wygórowana albo przeciwnie - nadmiernie niska.

Wskazać trzeba, że w orzecznictwie przyjmuje się, że rażąco nieadekwatne jest zadośćuczynienie, które nie odzwierciedla prawidłowo wszystkich elementów składających się na doznaną krzywdę, przypisując znaczenie faktom i zdarzeniom nie dowiedzionym, bądź takim, których związek przyczynowy ze zdarzeniem nie został wykazany, lub odmawiając znaczenia takim okolicznościom, które wykazane zostały i pozostają ze zdarzeniem w związku, bądź którego kwota rażąco odbiega od tej, która bałaby adekwatna do rozmiarów doznanej krzywdy.

Argumentacja przedstawiona przez powodów w apelacji nie pozwala na stwierdzenie, że przyznane przez Sąd pierwszej instancji kwoty zadośćuczynienia wraz z tymi wypłaconymi przez ubezpieczyciela są rażąco nieadekwatne w stosunku do doznanej przez powodów krzywdy. Dostrzec trzeba, że wyrównanie krzywdy doznanej przez pokrzywdzonych na skutek nagłej śmierci P. J. (2) ma ze swej istoty charakter indywidualny. Stąd, co trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, wyznacznikiem służącym do określenia rozmiarów zadośćuczynienia nie mogą być kwoty w wysokości 250.000 zł wypłacone dla ofiar (...). Trafnie podkreślił Sąd pierwszej instancji, że zadośćuczynienia te w istocie stanowiły dobrowolną pomoc ze strony Skarbu Państwa wypłacaną na podstawie ugód zawartych z uprawnionymi.

Dostrzec trzeba, że ustalając kwoty zadośćuczynienia na rzecz poszczególnych powodów Sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę wszystkie okoliczności podniesione przez skarżących w apelacji. Nie można powiedzieć, że nie kompensuje ono w przypadku każdego z nich doznanego bólu i cierpienia w związku ze śmiercią członka rodziny. Należy zaznaczyć, że szkoda niemajątkowa spowodowaną śmiercią osoby najbliżej a wyrażająca się w ujemnych przeżyciach psychicznych ma określoną dynamikę. Oznacza to, że wraz z upływem czasu przeżycia te stają się mniej intensywne. Długość tego okresu jest uzależniona od wykształconych pomiędzy poszczególnymi członkami więzi oraz istniejących u nich możliwości dostosowania się do rzeczywistości zmienionej na skutek śmierci osoby bliskiej. Rekompensata pieniężna w postaci zadośćuczynienia przyznanego w niniejszej sprawie uwzględnia te wszystkie okoliczności. Niewątpliwe krzywda doznana przez T. J. (2) na skutek nagłej śmierci żony jest znaczna, tym niemniej należy zauważyć, że ze względu na fakt, iż zdarzenie to nastąpiło (...) po ślubie nie można uznać, że krzywda ta jest tak duża jak u osób, które straciły osoby, z którymi pozostawały w związku małżeńskim prawie przez całe życie. Także rozmiar cierpień odczuwanych przez rodziców zmarłej jest znaczny, co trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, zwracając uwagę na okoliczność, że taka śmierć powoduje zakłócenie przyjętego porządku rzeczy, gdyż to rodzice powinni umierać przed swoimi dziećmi, to jednak nie ma podstaw do stwierdzenia, że przyznane z tego tytułu na ich rzecz zadośćuczynienie nie odpowiada zakresowi ich ujemnych odczuć. Występujące u nich reakcje emocjonalne, aczkolwiek znaczne, to jednak nie przekraczają granic, w jakich zazwyczaj utrzymują się odczucia osób, które doświadczyły tego rodzaju traumatycznych przeżyć. Wymaga przy tym podkreślenia, że usprawiedliwione wydaje się być zróżnicowanie kwoty przyznanego na rzecz każdego z rodziców zadośćuczynienia, gdyż jak wynika z okoliczności niniejszej sprawy, to powódka jest osobą, która wykazuje większe problemy z dostosowaniem się do rzeczywistości zmienionej na skutek śmierci córki. Podobnie reakcje występujące u rodzeństwa po śmierci siostry wskazywały na wystąpienie u nich poczucia krzywdy, tym niemniej przy ocenie jej zakresu nie można pominąć, że w dacie śmierci siostry więzi pomiędzy nią i braćmi nie były już tak silne ze względu na fakt założenia przez nią swojej rodziny.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisu art. 481 k.c., którego Sąd pierwszej instancji, w ocenie skarżących dopuścił się ustalając, że termin wymagalności świadczenia z tytułu odsetek ustawowych przypada od dnia 11 kwietnia 2013 r., a zatem od dnia, w którym pozwany dokonał likwidacji szkody, należy stwierdzić, iż jest on bezzasadny. Wprawdzie w orzecznictwie przyjmuje się, że zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia jest zobowiązaniem z natury rzeczy bezterminowym, a przekształcenie go w zobowiązanie terminowe następuje stosownie do treści art. 455 k.c. w wyniku wezwania wierzyciela skierowanego wobec dłużnika do spełnienia świadczenia. Reguła ta nie ma jednakże zastosowania, gdy podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody niemajątkowej jest zakład ubezpieczeń. Zgodnie bowiem z art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1153 z późn. zm. - dalej powoływana jako ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych) ubezpieczyciel spełnienia świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o szkodzie. W sytuacji, gdyby w tym terminie nie było możliwe ustalanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości odszkodowania, jego wypłata powinna mieć miejsce w terminie 14 - dniowym, liczony od momentu, gdy przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednocześnie w regulacji tej przewidziano termin ostateczny wypłaty odszkodowania ustalając go na 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie. Termin ten może być przekroczony tylko wtedy, gdy ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego (art. 14 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, że konieczność indywidualnego wyjaśnienia okoliczności mających wpływ na ustalenie rozmiaru krzywdy doznanej przez każdego z powodów uzasadniała przekroczenie przez pozwanego wskazanego w przywołanej regulacji 30- dniowego terminu.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację powodów jako bezzasadną.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł w myśl art. 102 k.p.c. przyjmując, że okoliczności niniejszej sprawy wskazują na występowanie "szczególnego wypadku", o jakim jest mowa w tej regulacji. Zarówno bowiem sytuacja majątkowa powodów, jak również charakter roszczenia uzasadniają odstąpienie od zasady obciążania ich kosztami postępowania apelacyjnego. Dochód jakim dysponuje pięcioosobowe gospodarstwo powodów wynosi około 5.700 zł miesięcznie. Uiszczenie przez nich zatem kosztów postępowania apelacyjnego wiązałoby się ze znacznymi trudnościami. W ocenie Sądu Apelacyjnego wniosku tego nie zmienia okoliczność, że powodowie dysponują kwotą zadośćuczynienia, skoro są to środki przyznawane na określony cel, a zatem ich uszczuplenie powinno mieć miejsce wyjątkowo, a zauważyć należy, że ponieśli oni w toku postępowania ciężar opłaty od pozwu i apelacji. Występujące zaś u powodów przeświadczenie o zasadności sformułowanych w apelacji zarzutów jest subiektywnie usprawiedliwione charakterem dochodzonych przez nich roszczeń.