Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Artur Lesiak
Protokolant:	sekretarz sądowy Alicja Kobiela

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2024 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 29 czerwca 2023 r. sygn. akt IX GC 449/21

uchyla zaskarżony wyrok w zakresie punktów I. (pierwszego), III. (trzeciego) i V. (piątego) i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSA Artur Lesiak

Sygn. akt V AGa 114/23

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. w S. wniósł pozew przeciwko (...) S.A. w G. o zapłatę kwoty 75.200 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 maja 2012 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazał, iż w dniu 6 września 2011 r. zawarł z pozwanym umowę na wykonanie konstrukcji stalowej wzmacniającej halę nr (...)w G. przy ul. (...). Pozwany za wykonane przez powoda prace nie uiścił z tej umowy części wynagrodzenia w wysokości 75.200 zł.

W dn. 10 czerwca 2013 r. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, orzekając nim zgodnie z żądaniem pozwu.

Od powyższego nakazu pozwany wniósł sprzeciw, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż z wynagrodzenia powoda dokonał potrącenia kary umownej w kwocie 75.200 zł nałożonej na powoda w związku z opóźnieniem w wykonaniu prac.

W dniu 16 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie IX GC 626/13 wydał wyrok, w którym w pkt I oddalił powództwo, w pkt II orzekł o kosztach procesu.

W dniu 16 lutego 2021 r. w sprawie I AGa 15/18 Sąd Apelacyjny w Gdańsku na skutek apelacji powoda od ww. wyroku w pkt I uchylił zaskarżony wyrok i zniósł postępowanie począwszy od dnia 9 grudnia 2014 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku.

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2023 r., sygn. IX GC 449/21, Sąd Okręgowy w Gdańsku:

I. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w G. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 56.400 zł wraz z:

- odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia 26 maja 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,

- odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty,

II. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w G. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 10.168,93 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazał pobrać od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 360 zł tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania,

V. nakazał pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w G. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 1.080 zł tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

W dniu 6 września 2011 r. (...) S.A. w G. (jako Inwestor) oraz (...) Sp. z o.o. w S. (jako Wykonawca) zawarli umowę, na podstawie której Inwestor zlecił, a Wykonawca podjął się wykonania następujących robót w hali nr (...)zlokalizowanej w G. przy ul. (...):

a) wyprodukowanie, zabezpieczenie antykorozyjne, dostarczenie na budowę i zamontowanie konstrukcji stalowej wzmacniającej halę nr (...), według projektu wykonawczego nr (...) wydanie (...);

b) wykonanie brakującego poszycia hali nr (...);

c) naprawa ocieplenia hali nr (...);

d) naprawa świetlików na ścianie szczytowej wschodniej (pkt 1.1. umowy).

Zgodnie z pkt 2.1 umowy strony ustaliły wysokość wynagrodzenia wykonawcy na kwotę 450.000 zł netto.

Według pkt 3.lf) i 3.2 zakończenie robót miało nastąpić do dnia 31 grudnia 2011 r., przy czym terminem wykonania była data końcowego odbioru robót.

Płatność wynagrodzenia miała nastąpić w trzech transzach, przy czym ostatnia - trzecia opiewała na kwotę 176.000 zł netto, pomniejszona o 5% gwarancji dobrego wykonania, tj. na kwotę 167.000 zł netto płatna w terminie 14 dni od daty odbioru końcowego oraz dostarczenia całości dokumentacji projektowej, wszystkich atestów i wymaganej dokumentacji odbiorowej, na podstawie wystawionej faktury VAT (pkt 4.1).

Zgodnie z pkt 14.la) umowy Wykonawca zapłaci Inwestorowi karę umowną za zwłokę w terminowym wykonaniu przedmiotu umowy - w wysokości 0,2% wartości netto całości przedmiotu umowy określonej w pkt 2.1 za każdy dzień zwłoki w stosunku do terminu, o którym mowa w pkt 3.1 f), przy czym terminem zakończenia robót podanym w umowie jest data końcowego protokołu odbioru robót.

W dn. 19 grudnia 2011 r. strony zawarły aneks do umowy z dn. 6 września 2011 r., w którym:

- w związku ze zmniejszeniem zakresu prac Wykonawcy obniżyły kwotę wynagrodzenia Wykonawcy do kwoty 376.000 zł netto (pkt 2.1 umowy);

- określiły zakończenie robót do dnia 10 marca 2012 r. (pkt 3. 1 umowy);

- trzecia transza wynagrodzenia pozostała w niezmienionej wysokości (pkt 4. lc) umowy);

- za zwłokę w wykonaniu prac określiły karę umowną na 0,5% całości wynagrodzenia netto dziennie (pkt 14.la) umowy);

- nadały nowe brzmienie pkt 14.3, wskazując iż łączna wysokość kar umownych nałożonych na którąkolwiek ze stron umowy nie może przekroczyć 20% wartości netto umowy określonej w pkt 2.1.

Powód wykonał całość prac przewidzianych umową z dn. 6 września 2011 r.

Protokół końcowy odbioru prac został podpisany przez strony w dniu 11 maja 2012 r.

Opóźnienie powoda w wykonaniu prac w stosunku do daty zakończenia prac ustalonej aneksem wyniosło 61 dni (od 11 marca do 11 maja 2012 r. upływa 61 dni).

Wielkość zawinionego przez powoda opóźnienia w zakończeniu prac wynosi 10 dni.

W dniu 11 maja 2012 r. powód obciążył pozwanego fakturą VAT nr (...) na kwotę 216.480 zł brutto (176.000 zł netto) za wykonane prace z terminem płatności do dnia 25 maja 2012 r. (14 dni).

Notą księgową nr (...) z dn. 17 maja 2012 r. pozwany obciążył powoda kwotą 75.200 zł jako karą umowną za zwłokę w realizacji przedmiotu umowy z dn. 6 września 2011 r. zgodnie z pkt 14.la) i 14.3 - w wysokości 20% wartości netto (ilość dni zwłoki 61).

W piśmie z dnia 17 maja 2012 r. pozwany poinformował powoda, iż zgodnie z art. 498 k.c. dokonał kompensaty z faktury VAT nr (...) (po potrąceniu 5% netto zgodnie z umową) kwoty 75.200 zł z noty księgowej nr (...) z dnia 17 maja 2012 r. i kwoty 57.810 zł z mocy porozumienia trójstronnego z dnia 13 kwietnia 2012 r. Dalej wskazał, iż w ten sposób do zapłaty na rzecz powoda pozostała kwota 74.670 zł.

Powyższy przedstawiony stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o w/w dokumenty. Prawdziwość tych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu ani nie była przez strony kwestionowana, dlatego Sąd uznał je za wiarygodne dowody w sprawie.

Ustalając stan faktyczny, Sąd Okręgowy oparł się także na zeznaniach świadków K. J., B. Ż., M. B., J. W., B. G. i prezesa zarządu pozwanego B. K..

Zeznania w/w osób Sąd Okręgowy zasadniczo ocenił jako wiarygodne albowiem co do zasady w jego ocenie korespondowały z dokumentami.

Przy ustaleniach Sąd Okręgowy oparł się też na opiniach biegłego z zakresu budownictwa - pisemnej, a także ustnej uzupełniającej.

Opinie biegłego Sąd uznał za obszerne, szczegółowe, wyczerpujące i przekonujące, zawierające kategoryczne i spójne wnioski, których uzasadnienie jest czytelne. Wnioski opinii biegłego nie budziły wątpliwości Sądu, korespondowały one z pozostałym zebranym materiałem dowodowym.

Po złożeniu opinii ustanej na rozprawie żadna ze stron nie wnosiła o dalsze uzupełnienie opinii ani też o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego.

Na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2022 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda zgłoszony w pkt 5 pisma powoda z dnia 9 czerwca 2021 r., mając na względzie, iż powód bez udziału Sądu mógł uzyskać wnioskowane informacje od wskazanego we wniosku podmiotu.

W niniejszej sprawie powód dochodził zapłaty pozostałej części wynagrodzenia na podstawie umowy o roboty budowlane z dnia 6 września 2011 r., która łączyła strony.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, iż strony łączyła umowa o roboty budowlane, a powód wykonał całość prac objętych tą umową. Nie było to sporne.

Pozwany dokonał zapłaty części wynagrodzenia, wskazując iż potrącił z niego przysługującą mu wierzytelność o zapłatę kary umownej z tytułu zwłoki powoda w wykonaniu prac.

Potrącona kwota wynagrodzenia, a objęta pozwem w sprawie niniejszej, wynosi 75.200 zł.

W takiej to wysokości pozwany obciążył powoda karą umowną za 61 dni zwłoki w zakończeniu prac.

Kara umowna została określona w maksymalnej wysokości zgodnie z pkt 14.3 zmienionej aneksem umowy jako 20% całości wynagrodzenia netto (20% z 376.000 zł netto).

Według art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Art. 484 § 1 k.c. wskazuje, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody.

Powód wykonał całość prac przewidzianych umową z dnia 6 września 2011 r. Protokół końcowy odbioru prac został podpisany przez strony w dniu 11 maja 2012 r. Opóźnienie w wykonaniu prac powoda w stosunku do daty zakończenia prac ustalonej aneksem faktycznie wyniosło więc 61 dni od 11 marca do 11 maja 2012 r. upływa 61 dni.

Powód podnosił jednak, iż opóźnienie wystąpiło z przyczyn od niego niezależnych.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem, naliczenie kary umownej za opóźnienie (zwłokę) w wykonaniu przedmiotu umowy zasadne jest tylko w przypadku, gdy jest ono następstwem okoliczności, za które wykonawca ponosi odpowiedzialność, przy czym ciężar dowodu, iż niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (nieterminowe wykonanie umowy) nie zostało zawinione przez wykonawcę, spoczywa na wykonawcy, a więc w niniejszej sprawie na powodzie.

Jak wynika z opinii biegłego z zakresu budownictwa, wielkość zawinionego przez powoda opóźnienia w zakończeniu prac wynosi 10 dni.

Zasadne w ocenie Sądu było zatem obciążenie powoda przez pozwanego karą umowną za 10 dni zwłoki w wykonaniu umowy.

Zgodnie z pkt 14.la) umowy Wykonawca zapłaci Inwestorowi karę umowną za zwłokę w terminowym wykonaniu przedmiotu umowy - w wysokości 0,2% wartości netto całości przedmiotu umowy określonej w pkt 2.1 za każdy dzień zwłoki w stosunku do terminu, o którym mowa w pkt 3.1f), przy czym terminem zakończenia robót podanym w umowie jest data końcowego protokołu odbioru robót.

Aneksem z dnia 19 grudnia 2011 r. strony ustaliły, iż za zwłokę w wykonaniu prac kara umowna wynosi 0,5% całości wynagrodzenia netto dziennie (pkt 14.la) umowy).

Kara umowna za jeden dzień zwłoki wynosiła więc 1.880 zł (0,5% z 376.000 zł).

Stąd pozwany był uprawniony do obciążenia powoda karą umowną w wysokości 18.800 zł (10 dni * 1.880 zł).

Pozwany wskazał, iż dokonał potrącenia kary umownej z wierzytelnością powoda.

W piśmie z dn. 17 maja 2012 r. pozwany poinformował powoda, iż zgodnie z art. 498 k.c. dokonał kompensaty z faktury VAT nr (...) (po potrąceniu 5% netto zgodnie z umową) kwoty 75.200 zł z noty księgowej nr (...) z dnia 17 maja 2012 r. i kwoty 57.810 zł z mocy porozumienia trójstronnego z dnia 13 kwietnia 2012 r.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 498 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym, przy czym wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Pozwanemu przysługiwało więc uprawnienie do potrącenia kwoty 18.800 zł z tytułu kary umownej z kwotą 75.200 zł należną powodowi tytułem pozostałej części wynagrodzenia.

Na skutek potrącenia do zapłaty przez pozwanego pozostała zatem kwota 56.400 zł (75.200 zł - 18.800 zł).

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy w pkt I wyroku na mocy art. 647 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 56.400 zł wraz z ustawowymi odsetkami i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 maja 2012 r. (dnia następnego po dniu płatności kwoty z faktury przyjętego w fakturze zgodnie z umową) do dnia zapłaty.

W pkt II wyroku Sąd Okręgowy oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako niezasadne - z przyczyn podanych wyżej.

W pkt III-V wyroku Sąd Okręgowy orzekł o kosztach procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za jego wynik na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c., mając na względzie iż powód wygrał sprawę w 75 % (56.400 zł/75.200 zł).

Na koszty procesu poniesione przez powoda składały się: 3.760 zł - opłata od pozwu, 3.781,57 zł - wykorzystana zaliczka na opinię biegłego, 5.400 zł - koszty zastępstwa procesowego za postępowanie w pierwszej instancji, 2.700 zł - koszty zastępstwa procesowego za postępowanie w drugiej instancji według przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - stosownie do § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, 17 zł — koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, a więc łącznie kwota 15.658,57 zł. 75 % z tej kwoty wynosi 11.743,93 zł.

Na koszty procesu poniesione przez pozwanego składały się: 3.600 zł - koszty zastępstwa procesowego w pierwszej instancji przed uchyleniem wyroku - według przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - stosownie do § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, 2.700 zł - koszty zastępstwa procesowego w drugiej instancji - według przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - stosownie do § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a więc łącznie kwota 6.300 zł. 25 % z tej kwoty wynosi 1.575 zł.

W pkt III wyroku Sąd Okręgowy zasądził zatem od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.168,93 zł (11.743,93 zł - 1.575 zł) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Niepokryte przez strony koszty postępowania wynosiły 1.440 zł (koszty kuratora w postępowaniu przed Sądem II Instancji). 25% tej kwoty to 360 zł, 75 % to 1.080 zł.

W związku z tym Sąd Okręgowy nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Gdańsku tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania - w pkt IV wyroku od powoda kwotę 360 zł, a w pkt V wyroku od pozwanego kwotę 1.080 zł.

Apelację od tego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w części tj. co do punktu I, III i V.

Skarżący zarzucił wyrokowi naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, to jest naruszenie:

1. art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób uniemożliwiający ustalenie sfery motywacyjnej Sądu I instancji przy wyrokowaniu, co z kolei uniemożliwia poddanie jej ocenie instancyjnej;

2. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów polegającej na dowolnym uznaniu, że opinie biegłego „są obszerne, szczegółowe, wyczerpujące i przekonujące" podczas, gdy biegły w opinii dokonuje własnych ustaleń faktycznych i wyprowadza wnioski z ustalonych przez siebie faktów, do których sformułowania nie jest wymagana wiedza specjalna, wypełniając tym samym rolę Sądu.

W oparciu o powyższe skarżący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie.

Sąd II instancji w systemie apelacyjnym ma obowiązek poczynić własne ustalenia faktyczne i ocenić je samodzielnie z punktu widzenia prawa materialnego ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2000 r., III CKN 812/98, OSNC z 2000 r. Nr 10, poz. 193). Sąd II instancji może ponownie przeprowadzić dowody przeprowadzone w pierwszej instancji, może również podzielić ustalenia sądu I instancji i przyjąć je za podstawę własnego orzeczenia. Może także przeprowadzić nowe dowody ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2000 r., II UKN 385/99, OSNP z 2001 r., nr 15, poz. 493). W sytuacji, gdy sąd odwoławczy podziela ustalenia sądu niższej instancji, może ograniczyć się do stwierdzenia, że przyjmuje je za własne, gdyż szczegółowe powtarzanie analizy i roztrząsanie wszystkich dowodów staje się wtedy niecelowe. Konieczne jest jednak ustosunkowanie się do wszystkich zarzutów apelacji ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.02.2006r., II CSK 126/05, niepublikowany, LEX nr 179973).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zasadny okazał się najdalej idący zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 k.p.c. W orzecznictwie jednolicie wskazuje się, że powołanie się na podstawę naruszenia w postaci art. 327 ¹ § 1 k.p.c. jest usprawiedliwione tylko wówczas, gdy z uzasadnienia orzeczenia nie daje się odczytać, jaki stan faktyczny lub prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia, co uniemożliwia kontrolę instancyjną (min. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2008 r., sygn. akt III CSK 315/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., sygn. akt III CSK 264/07, pub. OSNC-ZD 2008, Nr 4, poz. 118). Inaczej rzecz ujmując, zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadny tylko wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 327 ¹ § 1 k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli, czyli gdy treść uzasadnienia orzeczenia sądu I instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie toku wywodu, który doprowadził do jego wydania.

Nie ma wątpliwości, że na gruncie obowiązującego prawa istotą merytorycznego rozpoznania sprawy przez Sąd jest dokonanie oceny wiarogodności i mocy przeprowadzonych dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, następnie ustalenie, w oparciu o tę ocenę, faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i wreszcie zastosowanie do ustalonego w ten sposób stanu faktycznego obowiązujących przepisów prawa materialnego, co pozwala Sądowi wiążąco rozstrzygnąć w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji, czy roszczenie dochodzone przez powoda jest zasadne i zasługuje na ochronę prawną. Przebieg rozumowania, które ostatecznie doprowadziło Sąd orzekający w danej sprawie do konkluzji wyrażonej w sentencji orzeczenia, powinien zostać następnie odzwierciedlony w uzasadnieniu orzeczenia, gdzie należy wymienić okoliczności, które Sąd przyjął za podstawę faktyczną swego rozstrzygnięcia oraz wyjaśnić, dlaczego uznał je za udowodnione, co polegać musi na skonkretyzowaniu okoliczności, mających znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności dowodów. Sąd powinien też szczegółowo opisać, a nie tylko wymienić, dowody, na których się oparł oraz wyjaśnić przyczyny, dla których innym faktom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, odwołując się do własnego przekonania wywiedzionego z wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w oparciu o zasady logiki i doświadczenia życiowego. Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku nie może z kolei ograniczać się do przytoczenia przepisów prawa, lecz polegać winno także na wyprowadzeniu z nich norm prawnych przy zastosowaniu przez Sąd określonych metod wykładni oraz na wytłumaczeniu, dlaczego należało zastosować w sprawie konkretny przepis.

Tych wymogów przedstawienia przez Sąd procesu myślowego składu orzekającego, który doprowadził ostatecznie do rozstrzygnięcia sprawy w określony sposób, nie spełnia uzasadnienie zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadnienie wyroku sporządzone przez Sąd I instancji nie posiada wszystkich koniecznych elementów określonych w art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. co uniemożliwia jego kontrolę instancyjną.

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku wskazuje na dowody, które stanowiły podstawę rozważań Sądu I instancji, jednakże jak słusznie zauważył skarżący nie zawiera żadnych odniesień do tych dowodów szczególnie dowodów osobowych i dowodu z opinii biegłego, brak jest w szczególności rozważań w zakresie oceny tychże dowodów, to jest wskazania, którym dowodom, dlaczego i w jakim zakresie Sąd I instancji dał wiarę, a którym - odmówił wiarygodności i mocy dowodowej i z jakich przyczyn dowody te były dla niego niewiarygodne.

Sąd I instancji w uzasadnieniu wskazał, że ustalając stan faktyczny, oparł się także na zeznaniach świadków K. J., B. Ż., M. B., J. W., B. G. i prezesa zarządu pozwanego B. K.. Następnie Sąd I instancji wskazał jedynie lakonicznie że „zeznania ww. osób Sąd zasadniczo ocenił jako wiarygodne albowiem co do zasady korespondowały z dokumentami”.

Co istotne w niniejszej sprawie świadkowie każdej ze stron w zakresie przyczyn wystąpienia opóźnień przedstawiali odmienne oraz sprzeczne ze sobą okoliczności, Sąd I instancji zaś zupełnie nie wskazał w jakim zakresie uznał za wiarygodne zeznania poszczególnych świadków ani z jakich przyczyn i w jakim zakresie odmówił wiarygodności zeznaniom poszczególnych świadków, tym bardziej, że ich zeznania były odmienne w kluczowym dla rozstrzygnięcia sprawy zakresie.

Należy zwrócić uwagę, że kluczowym dla wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie pozostawało dokonanie ustaleń w zakresie jaki czas zawinionego opóźnienia w pracy obciąża powoda. Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie przedstawił zaś wywodu, który pozwoliłby odtworzyć tok jego rozumowania co do ustalenia podstawy faktycznej niniejszej sprawy. Sąd I instancji poprzestał wyłącznie na stwierdzeniu w uzasadnieniu wyroku, że wielkość zawinionego opóźnienia w zakończeniu prac przez powoda wynosi 10 dni i wskazania zbiorczo dowodów na podstawie, których powyższe ustalił. Sąd I instancji nie poczynił rozważań w zakresie przyczyn wystąpienia opóźnienia po stronie powoda, nie odniósł się w żaden sposób do twierdzeń stron w tym zakresie, ani dowodów przez nich przedkładanych w toku postępowania.

Sąd I instancji nie odniósł się też do zarzutów pisemnych, jak i ustnych pozwanego do opinii złożonych przez biegłego, ani przyczyn ich nieuwzględnienia, wskazując jednocześnie, że opinie biegłego w sprawie Sąd uznał za obszerne, szczegółowe, wyczerpujące i przekonujące, zawierające kategoryczne i spójne wnioski, których uzasadnienie jest czytelne. Wnioski opinii biegłego nie budziły wątpliwości Sądu, korespondowały one z pozostałym zebranym materiałem dowodowym, co w ocenie Sądu Apelacyjnego również stanowiło zbyt lakoniczne sformułowania, ażeby można było dokonać w toku postępowania przed sądem odwoławczym kontroli instancyjnej.

Powyższe uniemożliwia dokonanie kontroli instancyjnej motywów i stanowiska Sądu I instancji.

Skutkować to musi uchyleniem przedmiotowego orzeczenia w części objętej zakresem zaskarżenia apelacji pozwanego i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy obowiązkiem Sądu meriti będzie dokonanie oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów a następnie wskazanie w jakim zakresie uznał za wiarygodne zeznania poszczególnych świadków oraz z jakich przyczyn i w jakim zakresie odmówił wiarygodności zeznaniom poszczególnych świadków, również ocena dowodu z opinii biegłego zdecydowanie musi zostać pogłębiona i uszczegółowiona.

Z uwagi na to, ocena dalszych zarzutów apelacyjnych odnoszących się do naruszenia prawa procesowego musi zostać uznana obecnie za przedwczesną.

Końcowo podkreślenia wymaga, że wskazana w art. 382 k.p.c. kompetencja sądu drugiej instancji uprawniająca do dokonywania własnych ustaleń na podstawie materiału zebranego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym zmierza do zapewnienia realizacji nakazu sprawności postępowania, jednakże z zachowaniem instancyjności. Merytoryczny charakter postępowania odwoławczego nie oznacza więc, że Sąd drugiej instancji pełni taką samą rolę, jak sąd orzekający w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Choć postępowanie apelacyjne jest postępowaniem merytorycznym, to nie można pomijać, że ma przede wszystkim charakter kontrolny. Rozstrzyganie zatem określonych kwestii przez Sąd Apelacyjny prowadzi do pozbawienia stron możliwości zgłoszenia ewentualnych zarzutów dopuszczalnych tylko w ramach zaskarżenia w toku postępowania dwuinstancyjnego (por wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3 września 2015 r., I ACa 338/15).

Z przytoczonych względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 108 § 2 k.p.c. uchylił wyrok w zaskarżonym zakresie i przekazał sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku.

SSA Artur Lesiak